Αυτές είναι οι δύο φράσεις που ακούν συχνά οι αστυνομικοί συντάκτες όταν αναζητούν την αλήθεια σε περιπτώσεις εγκλημάτων. Στην περίπτωση της Credit Suisse, δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της Ελβετίας και όγδοης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας του κόσμου, το μόνο που έπεσε απ’ τα σύννεφα ήταν η μετοχή της (από τις αρχές του έτους έχει χάσει άνω του 55% της αξίας της). Οσο για δικαιώματα; Αυτά ήταν τόσο πολλά που μπορούν να κάνουν κάποιον να αναρωτιέται αν πράγματι αφορούν ένα σοβαρό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.
Πάει πολύς καιρός που η Credit Suisse βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Τι θα μπορούσε να πάει στραβά σε μια τράπεζα με ιστορία 167 ετών; Τα σκάνδαλα διαδέχονταν το ένα το άλλο, τα πρόστιμα από τις ρυθμιστικές αρχές έπεφταν με ρυθμό πολυβόλου, οι συμβιβασμοί κόστιζαν εκατομμύρια, τα πρόσωπα που τη διοικούσαν άλλαζαν σαν τα πουκάμισα. Και οι επενδυτές, τρομαγμένοι απ’ όσα έβλεπαν και περισσότερο απ’ όσα κατάλαβαν ότι δεν έβλεπαν, άνοιγαν την πόρτα της εξόδου κατά χιλιάδες.
Τα προβλήματα υπήρχαν και γιγαντώνονταν τα τελευταία χρόνια. Και το «μπαμ» θα είχε γίνει νωρίτερα, στο τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους, αν για μία ακόμα φορά δεν έσωζαν την παρτίδα οι Αραβες. Μετά τα χρήματα της σαουδαραβικής οικογένειας Ολαγιάν και των Καταριανών που επένδυαν στην τράπεζα όταν τα πράγματα σκούραιναν πολύ, τη σωτήρια ένεση ρευστότητας έδωσε ο διάδοχος πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Τον περασμένο Οκτώβριο, μετά την ανακοίνωση των ζημιών 4 δισ. ευρώ από την τράπεζα, η Saudi National Bank έδωσε επιπλέον 1,5 δισ. ευρώ στην Credit Suisse (είχε ήδη βάλει 4 δισ.), ανεβάζοντας το ποσοστό της στο 9,9%. Ετσι, οι Σαουδάραβες έγιναν οι μεγαλομέτοχοι της ελβετικής τράπεζας δίνοντας χρήμα χωρίς... ερωτήσεις: δεν ήθελαν περαιτέρω ποσοστό ώστε να μην εμπλακούν σε ρυθμιστικά και λογιστικά προβλήματα, δεν τοποθέτησαν μέλη στο Δ.Σ., δεν ζήτησαν τίποτα, απλά θεώρησαν ότι κάνουν μια συμφέρουσα επένδυση.
Ωστόσο, και αυτό το φιλί ζωής από τον πρίγκιπα δεν κράτησε πολύ. Η κατάρρευση της Silicon Valley Bank και η αβεβαιότητα για την επιτοκιακή πολιτική των κεντρικών τραπεζών επέτειναν τους φόβους των επενδυτών και ο... αδύναμος κρίκος φάνηκε αμέσως. Η μετοχή της Credit Suisse έπεσε σε ιστορικό χαμηλό και η κεφαλαιοποίησή της συρρικνώθηκε σε κατά τι περισσότερο από 7 δισ. ευρώ. Προκλήθηκε πανικός, και ακόμα περισσότερο όταν οι Σαουδάραβες ξεκαθάρισαν ότι δεν θα παράσχουν άλλο ρευστό, επειδή δεν θέλουν να προκαλέσουν παρέμβαση των ρυθμιστικών αρχών, κάτι που θα γίνει αν το ποσοστό τους περάσει το 10%. Και έτσι την πρώτη λύση έδωσε, αντί της SNB, η... SNB, δηλαδή η Swiss National Bank, η οποία δεσμεύτηκε να βάλει περισσότερα από 50 δισ. ευρώ στην Credit Suisse. Χρειάστηκε, όμως, και δεύτερη παρέμβαση υπό τη μορφή της εξαγοράς της Credit Suisse από τη UBS έναντι 3,2 δισ. δολαρίων και η χορήγηση πιστωτικής γραμμή μέχρι 100 δισεκατομμυρίων ελβετικών φράγκων (πάνω από 100 δισ. δολάρια) στην UBS και την Credit Suisse από την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας για να ηρεμήσουν οι αγορές και να μειωθούν οι ανησυχίες.
Η εξαγορά της Credit Suiise από τη UBS αποτέλεσε τη δεύτερη κίνηση σωτηρίας για την ελβετική τράπεζα
Ηλεκτρική καρέκλα
Ολα αυτά που συνέβησαν και συμβαίνουν έχουν μια αρχή και μια συνέπεια: η φερεγγυότητα και η αξιοπιστία της φημισμένης τράπεζας είχαν γίνει πιο διάτρητες κι από ελβετικό τυρί. Για αυτή την κατάσταση είχαν φροντίσει τα στελέχη της Credit Suisse, που την ενέπλεξαν σε σκάνδαλα διαφθοράς, φοροδιαφυγής, ακόμα και κατασκοπείας, τη μετέτρεψαν σε «πλυντήριο» και την έμπλεξαν σε σκοτεινές συναλλαγές παντός είδους. Και, για να λέμε την αλήθεια, το πρόβλημα ρευστότητάς της θα ήταν κατά τι μικρότερο αν δεν είχε αναγκαστεί να πληρώσει πρόστιμα ύψους 114 δισ. ευρώ τα τελευταία 22 χρόνια. Οχι ότι έτσι τελείωσε με τα σκάνδαλα. Αλλωστε, μέχρι σήμερα, έχει περίπου δέκα ανοιχτές υποθέσεις με τη Δικαιοσύνη. Και όχι τυχαία, εκτός από τους πελάτες, την πόρτα της εξόδου περνούν... τρέχοντας δεκάδες κορυφαία στελέχη της, όπως ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος Κρίστιαν Μάισνερ, ο παγκόσμιος επικεφαλής των πιστωτικών προϊόντων της Ντάνιελ ΜακΚάρθι, ο συνεπικεφαλής του παγκόσμιου τραπεζικού τομέα Γενς Βέλτερ και πολλοί ακόμα.
Αυτό είναι που κάνει την ηλεκτρική καρέκλα να μοιάζει... πολύ ασφαλής μπροστά στη θέση του CEO της Credit Suisse. Ο Αμερικανός τραπεζίτης Μπρέιντι Ντάγκαν, που είχε οριστεί στη θέση το 2007 και είχε οδηγήσει την τράπεζα σε ασφαλή νερά τα χρόνια της κρίσης, θεωρούσε ότι η θέση του ήταν διασφαλισμένη. Μέχρι το 2015, οπότε και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, καθώς εκείνη τη χρονιά η τράπεζα κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο ύψους 2,8 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ για φοροδιαφυγή, αναθεώρησε επί τα χείρω τις ετήσιες προβλέψεις της και έχασε έδαφος στην επενδυτική τραπεζική σε σχέση με τη UBS. Τη θέση του πήρε ο Τιζάν Τιάμ, ο οποίος μάλλον θα μετάνιωνε που δεν δέχτηκε την πρόταση να αναλάβει πρωθυπουργός στην Ακτή Ελεφαντοστού.
Και αυτό γιατί την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου του 2020 και ο Τιάμ θα εξαναγκαζόταν σε παραίτηση, ως απόρροια σκανδάλου κατασκοπείας που συγκλόνιζε την τράπεζα. Oύτε δέκα μήνες αργότερα, ο Eλβετός διάδοχός του Τόμας Γκοτστάιν θα βρισκόταν αντιμέτωπος με μια νέα θύελλα που συγκλόνιζε την τράπεζα: σκάνδαλο ξεπλύματος χρήματος από καρτέλ ναρκωτικών, ταυτόχρονα με την ανακοίνωση γιγαντιαίων ζημιών. Και θα αποχωρούσε και αυτός. Πάντως ο διάδοχός του, ο Γερμανοελβετός Ούρλιχ Κέρνερ αποδείχθηκε σκληρό καρύδι: Μόλις τρεις μήνες αφότου ανέλαβε, τον Οκτώβριο του 2022, η τράπεζα βρέθηκε στο χείλος της κατάρρευσης και διασώθηκε από την παρέμβαση της Εθνικής Τράπεζας της Σαουδικής Αραβίας. Το ίδιο έργο επαναλήφθηκε και τώρα, με τη διάσωση να προσφέρεται από την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας και τον Κέρνερ να ισορροπεί στη θέση του. Θα τριτώσει το κακό;
