Σύμφωνα με το σκεπτικό του Δικαστηρίου, σκοπός του κανονισμού για την πρόσβαση στα έγγραφα είναι να προσδώσει όσο το δυνατόν πληρέστερη πρακτική ισχύ στο δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή των θεσμικών οργάνων. Επομένως, κατά γενικό κανόνα, θα πρέπει να παρέχεται στο κοινό πρόσβαση σε όλα τα έγγραφα των θεσμικών οργάνων.
Το ιστορικό της των μηνυμάτων φον ντερ Λάιεν - Μπουρλά
Την άνοιξη του 2020, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε έναν «παγκόσμιο αγώνα δρόμου» για την άρση των περιορισμών λόγω της πανδημίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν απροετοίμαστη. Δεν υπήρχαν οι απαραίτητες διοικητικές δομές ούτε τα νομικά εργαλεία, ώστε η ΕΕ να προχωρήσει με παρόμοιο τρόπο στην κούρσα της άρσης των lockdown. Η πολιτική υγείας, όπως και η προμήθεια εμβολίων, ήταν και παραμένει αρμοδιότητα των κρατών - μελών της ΕΕ και όχι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο η πανδημία άλλαξε τα πάντα. Η Κομισιόν προειδοποίησε ότι σε περίπτωση που κάθε κράτος - μέλος της ΕΕ προχωρούσε μόνο τους στην αγορά εμβολίων, οι πλουσιότερες χώρες θα είχαν πρόσβαση σε περισσότερες δόσεις, πυροδοτώντας ένα κύμα ανταγωνισμού εντός της ΕΕ. Το καλοκαίρι του 2020, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να αναθέσουν στην Επιτροπή να προχωρήσει σε συμφωνίες με τις φαρμακευτικές εταιρείες εξ ονόματος όλης της ΕΕ.
Τον Δεκέμβριο του 2020 η κατάσταση στην ΕΕ έμοιαζε σχεδόν απελπιστική. Τα πρώτα εμβόλια της Pfizer κυκλοφόρησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούμενα από αυτά της Moderna και της AstraZeneca, ενώ τα εμβόλια που είχε προμηθευτεί η Κομισιόν δεν αρκούσαν για τα κράτη - μέλη.
Εκείνη την περίοδο η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναπτύσει μια ιδιαίτερη, προσωπική σχέση, με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά. Τον Ιανουάριο του 2021, η Κομισιόν επιβεβαίωσε την αναθεώρηση της σύμβασης με την Pfizer για τον διπλασιασμό του αριθμού των δόσεων για την ΕΕ, ώστε να καλύψει το κενό που άφηνε η AstraZeneca. Επίσης η Pfizer διέθετε σημαντική παραγωγική ικανότητα στην ΕΕ και συνεργαζόταν με τη γερμανική εταιρεία BioNTech, η οποία ανέπτυξε την επαναστατική τεχνολογία του m-RNA.
Ο ίδιος ο κ. Μπουρλά ανέφερε στην εφημερίδα New York Times, ότι συνομιλούσε με την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν μέσω τηλεφώνου και γραπτών μηνυμάτων.
Το 2021 ο δημοσιογράφος Αλεξάντερ Φάντα κατέθεσε αίτημα ώστε να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτά τα SMS. Η Κομισιόν αρνήθηκε. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια, Emily O'Reilly, ξεκίνησε έρευνα για κακοδιοίκηση. Αντιμέτωπη με τη συνεχή άρνηση της Κομισιόν, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια έκλεισε την έρευνα τον Ιούλιο του 2022 ασκώντας σκληρή κριτική στην Επιτροπή.
Στη συνέχεια η δημοσιογράφος Ματίνα Στεβή των New York Times, ζήτησαν επίσης πρόσβαση στα γραπτά μηνύματα και τελικώς προσέφυγαν στο Δικαστήριο της ΕΕ κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Για πολύ καιρό, η Επιτροπή δεν παραδεχόταν καν ότι υπήρχαν τα μηνύματα μεταξύ της προεδρου φον ντερ Λάιεν και του κ. Μπουρλά. Τελικά η νομική ομάδα της Κομισιόν υποστήριξε ότι ποτέ η Επιτροπή δεν αρνήθηκε ότι υπήρχαν μηνύματα, αλλά τα χαρακτήρισε ως μή σημαντικά και συνεπώς δεν θεωρήθηκαν επίσημα έγγραφα, όπως προβλέπει ο εσωτερικός κανονισμός της Επιτροπής.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ δεν αφορά στους χειρισμούς της προέδρου φον ντερ Λάιεν ώς προς την αγορά εμβολίων, κάτι που ακόμα και οι πιο σκληρή επικριτές της, τους θεωρούν επιτυχημένους, αλλά στο ζήτημα της διαφάνειας και της πρόσβασης των πολιτών της ΕΕ σε δημόσια έγγραφα.
