Σε ένα δαιδαλώδες αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα, τα κυκλαδίτικα σπίτια κολλητά το ένα στο άλλο στη μεσαιωνική συνοικία Βορεινά, επικοινωνούν μεταξύ τους με μυστικά περάσματα που οδηγούν στο περίφημο Κάστρο το οποίο αποτέλεσε καταφύγιο του πληθυσμού σε περιόδους εχθρικών επιδρομών κυρίως πειρατικών.
Το Κάστρο ορθώνεται σε βραχώδη λόφο που περιβάλλεται από τη Χώρα, έχει ύψος 65 μέτρα και δεσπόζει επιβλητικό από την εποχή της Ενετοκρατίας. Η οχύρωσή του χρονολογείται από το 1207, από τους αδελφούς Αντρέα και Ιερεμία Γκίζι υποτελείς του Ενετού Μάρκου Σανούδου που ίδρυσε το Δουκάτο του Αιγαίου.
Η ανάβασή του αποτελεί μια εκπληκτική εμπειρία «συνομιλίας» με το παρελθόν αλλά και μια ευκαιρία θαυμασμού της υπέροχης θέας που προσφέρει προς τη Νάξο, τις Μικρές Κυκλάδες και την Ίο. Το Κάστρο της Χώρας, αποτέλεσε στρατηγικό σημείο ελέγχου του πελάγους μεταξύ Νάξου και Αμοργού αλλά και μεταξύ Αμοργού και Αστυπάλαιας κατά τις σκληρές εποχές των επιδρομών κυρίως από Σαρακηνούς.
Στην κορυφή του οδηγεί λίθινη σκάλα, ο χώρος του περιβάλλεται από χαμηλό τοίχο με ξερολιθιά ενώ οι πολεμίστρες γύρω του μαρτυρούν τον αμυντικό του χαρακτήρα. Ανηφορίζοντας για το Κάστρο, συναντά κανείς την εκκλησία της Κυρά Λεούσας την παλαιότερη της Χώρας, καθώς και τους ναούς του Αγ. Κωνσταντίνου και του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου. Εντυπωσιακό είναι ότι κατά την επίσκεψη στο Κάστρο, πρέπει κανείς να διέλθει πρώτα στο ναϋδριο του Αγ. Γεωργίου η θύρα του οποίου οδηγεί στον οχυρωμένο χώρο.
{https://www.youtube.com/watch?v=sdF13Y_FLFQ}
Στο ναϊσκο, διακρίνεται ορθογώνια πλάκα η οποία κατά την παράδοση ήταν το σημείο από όπου οι μεσαιωνικοί κάτοικοι της Χώρας έριχναν καυτό νερό ή λάδι σε εισβολείς προκειμένου να αμυνθούν. Στα ριζά του Κάστρου, ο Κάτω Λάκκος αποτελεί επίσης απομεινάρι του παρελθόντος. Πρόκειται για Ενετική δεξαμενή μεγάλο μέρος της οποίας είναι λαξευμένη στο βράχο.
Η περιδιάβαση στη Χώρα της Αμοργού είναι ένα «ταξίδι» στην Ιστορία. Σε κάθε του βήμα ο επισκέπτης θα ανακαλύψει μεσαιωνικά απομεινάρια. Σκάλες και θολωτές στοές, δαιδαλώδη στενάκια, ερειπωμένα μαγευτικά σπιτάκια, όλα γοητευτικά και αναλλοίωτα στο χρόνο όπως τότε που οι Χωραϊτες τα ζούσαν και τα είχαν δημιουργήσει προκειμένου να προστατευθούν από τις επιβουλές των εχθρών.
Μαγευτική αποκάλυψη στα μάτια του επισκέπτη είναι το επίνειο της Χώρας, το οποίο βρίσκεται 5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της και αποτελεί παραδοσιακό νησιώτικο οικισμό. Πρόκειται για τα Κατάπολα, με την χαρακτηριστική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική που βρίσκονται στο βάθος ενός κόλπου που σχηματίζει φυσικό λιμάνι.
Έτερο λιμάνι της Αμοργού είναι η όμορφη Αιγιάλη. Βρίσκεται στα βόρεια του νησιού κτισμένη σε ύψος 200 μέτρων και αποτελεί ουσιαστικά σύμπλεγμα χωριών το οποίο περιλαμβάνει τη Λαγκάδα, τον Ποταμό, τον Όρμο Αιγιάλης και τα Θολάρια. Κι εδώ η οικιστική ανάπτυξη είναι παραδοσιακά κυκλαδίτικη. Στενά σοκάκια με καμάρες και κατάλευκα σπίτια συνθέτουν ένα σκηνικό σαγήνης για ατέλειωτες βόλτες.
Στην Αιγιάλη βρίσκεται επίσης ένα από ωραιότερα ξενοδοχεία των Κυκλάδων. Πρόκειται για το αμφιθεατρικά χτισμένο «Αιγιαλίς», το οποίο «αντικρίζει» πανοραμικά τον οικισμό και τη θάλασσα γοητεύοντας το βλέμμα του επισκέπτη! Διαθέτοντας όλες τις σύγχρονες ανέσεις, το «Αιγιαλίς» με την προνομιακή θέα σε ένα από τα μαγευτικότερα σημεία των Κυκλάδων, αποτελεί από μόνο του μοναδική εμπειρία φιλοξενίας στο νησί του απέραντου γαλάζιου!
