Η νέα του έκθεση ρίχνει φως σε ένα σύστημα γεμάτο θεσμικά κενά και καθυστερήσεις, που απειλούν την επίτευξη των στόχων απορρόφησης.
Οι ελεγκτές διαπιστώνουν ότι οι διαδικασίες παρακολούθησης των έργων δεν εξασφαλίζουν έγκαιρο εντοπισμό των καθυστερήσεων στην υλοποίηση τους, ενώ ταυτόχρονα λείπουν κρίσιμα εργαλεία, καθυστερούν οι ενημερώσεις για την πορεία των έργων, ενώ οι εσωτερικοί έλεγχοι είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Όπως αποδεικνύεται από την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2024, η γραφειοκρατία είναι ο μεγαλύτερος αντίπαλος για να προχωρήσει εντός χρονοδιαγράμματος η απορρόφηση των κονδυλίων.
Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, το θεσμικό πλαίσιο του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ) παρουσιάζει «ουσιώδεις αδυναμίες». Δεν υπάρχει υποχρέωση κατάρτισης αναλυτικών χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης με ενδιάμεσες ημερομηνίες προόδου, πέρα από τα επίσημα ορόσημα της Ε.Ε. Το κενό αυτό καθιστά αδύνατο τον έγκαιρο εντοπισμό των καθυστερήσεων.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός τοι ότι δεν υπάρχουν αυτοματοποιημένες ειδοποιήσεις ή σαφής ορισμός για το τι συνιστά «ουσιώδη καθυστέρηση». Το ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα λειτουργεί εν πολλοίς χειροκίνητα, χωρίς επαρκή δικλείδα ασφάλειας, ενώ πολλές υπηρεσίες εξακολουθούν να τηρούν αρχεία εκτός του συστήματος.
Συγκεκριμένα οι ελεγκτές διαπιστώνουν:
α) δεν προβλέπεται, πέρα από τα συμφωνηθέντα με την Ευρωπαϊκή Ένωση ορόσημα, η υποχρεωτική σύνταξη και καταχώριση επιμέρους αναλυτικού χρονοδιαγράμματος υλοποίησης (με ενδιάμεσες κρίσιμες ημερομηνίες προόδου) των ελεγχόμενων έργων εντός του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος του Ταμείου Ανάκαμψης (ΟΠΣ ΤΑ)
και β) δεν υφίστανται διαδικασίες για την πρόληψη της εμφάνισης κινδύνου καθυστερήσεων (ορισμός και κριτήρια του τι συνιστά ουσιώδη καθυστέρηση, ανάλυση κινδύνων και αυτοματοποιημένες ειδοποιήσει εντός ΟΠΣ ΤΑ).
Υποστελέχωση και αποσπασματικότητα
Οι φορείς υλοποίησης, υπολειτουργούν, όπως καταγράφουν στην έκθεση τους οι ελεγκτές. Αποτέλεσμα αυτού είναι προκειμένου να καλυφθούν τα κενά, οι φορείς προσφεύγουν σε ιδιώτες συμβούλους, χωρίς όμως αυτοί να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με τους κανόνες.
Επιπλέον, η έκθεση αναφέρει ότι οι υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου των υπουργείων δεν έχουν συνδράμει καθόλου στον έλεγχο της εφαρμογής των διαδικασιών, ενώ σε πολλές περιπτώσεις, καθυστερήσεις στην επίτευξη οροσήμων δεν έχουν καν καταγραφεί στο πληροφοριακό σύστημα.
Η εικόνα που αποτυπώνεται στην έκθεση είναι οτι οι φορείς λειτουργούν αφού διαπιστωθεί το πρόβλημα και όχι προληπτικά όπως θα έπρεπε. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπιστώνει ότι
αποτέλεσμα αυτής της ολιγωρίας είναι να απειλείται η ίδια η ικανότητα της χώρας να απορροφήσει τα διαθέσιμα κονδύλια εντός των χρονικών ορίων που θέτει η Ε.Ε.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο προειδοποιεί ρητά πως εάν δεν ενισχυθεί το θεσμικό πλαίσιο, υπάρχει κίνδυνος συσσώρευσης έργων στο τέλος της περιόδου, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει είτε σε βεβιασμένες εκτελέσεις με κίνδυνο παρατυπιών, είτε σε απώλεια ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.
Η σύσταση των ελεγκτών είναι σαφής, προτείνοντας ενίσχυση των μηχανισμών διασύνδεσης, αυτοματοποίηση ελέγχων και λειτουργική στελέχωση των υπηρεσιών.
Το υπουργείο καθησυχάζει
Την ώρα που η Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ηχεί ως προειδοποίηση για τον κίνδυνο να χαθούν κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, το Υπουργείο Ανάπτυξης εμφανίζεται καθησυχαστικό.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, χθες Τετάρτη στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου απολογισμού και προγραμματισμού, που πραγματοποιείται σε τριμηνιαία βάση από την αρχή της θητείας του υπογράμμισε ότι «η Ελλάδα βρίσκεται εντός χρονοδιαγραμμάτων» και ανακοίνωσε νέα αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης, για πόρους 800 – 900 εκατ. ευρώ.
Κατά τον υπουργό, η αναθεώρηση αυτή στοχεύει στην προσαρμογή έργων στις σύγχρονες ανάγκες, χωρίς να απειλείται η εκταμίευση πόρων. Το μήνυμα ήταν σαφές εκφράζοντας την αισιοδοξία του πως θα αξιοποιηθεί το σύνολο των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, παρά τις καθυστερήσεις που καταγράφονται. «Είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε για εναλλακτικές», ανέφερε.
