Η εκπαίδευση αντιμετωπίζει στις μέρες μας μια πρωτοφανή κρίση: Από τη μια καλείται να προετοιμάσει τους μαθητές για το εγγύς τους μέλλον, από την άλλη αυτό μοιάζει παντελώς απρόβλεπτο σήμερα. Τι να διδάξει κανείς στα παιδιά που θα τους είναι ωφέλιμο το 2050, όταν θα βρίσκονται στα 30 ή στα 40 χρόνια τους και τα πιο πολλά επαγγέλματα που γνωρίζουμε τώρα θα γίνονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη; Δεν έχουμε ιδέα πώς θα μοιάζει η αγορά εργασίας τότε, όπως κι όλη η υπόλοιπη πραγματικότητα.
Αν συνυπολογίσουμε ότι η βιοτεχνολογία θα αρχίσει να τροποποιεί, πέρα από το εργασιακό περιβάλλον, και το σώμα μας με κάποιες πρώτες παρεμβάσεις στο DNA ή κάποια εγκεφαλικά εμφυτεύματα που θα συνδέουν τον εγκέφαλο με το διαδίκτυο, κατανοούμε πως στον ανεπίγνωστα περίπλοκο τούτο κόσμο πολλά από όσα σήμερα μαθαίνουμε θα είναι αύριο άχρηστα. Μπορεί τώρα να διδάσκουμε στα σχολεία ρομποτική ή αγγλικά, αλλά το 2050 η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) πιθανόν να φτιάχνει καλύτερα ρομπότ από εμάς ή οι μεταφραστικές εφαρμογές της Google να μας επιτρέπουν να κάνουμε άπταιστες συζητήσεις στα αγγλικά μέσω εγκεφαλικών εμφυτευμάτων δίχως να γνωρίζουμε λέξη από την αγγλική γλώσσα. Η εκπαίδευση βρίσκεται έτσι σε μια ανεπανάληπτη αμηχανία.
Ποτέ άλλοτε δεν ανέμενε να μεταμορφωθεί τόσο σαρωτικά ο κόσμος μας μέσα σε τόσο λίγο χρόνο.
Κάθε τεχνολογική επανάσταση βέβαια αλλάζει την εκπαίδευση. Επί χιλιετίες οι άνθρωποι εκπαιδεύονταν για να δουλέψουν κυρίως ως γεωργοί και κτηνοτρόφοι, αλλά ύστερα από τη Βιομηχανική Επανάσταση όλα αυτά άλλαξαν. Η εκπαίδευση τότε μεταμορφώθηκε κι έστρεψε την πλειονότητα του δυτικού κόσμου να ασχοληθεί με την παροχή υπηρεσιών: Λογιστές, νομικοί, ασφαλιστές, δάσκαλοι, ηλεκτρολόγοι ή προγραμματιστές κατέκλυσαν την καθημερινότητα, ώστε εκείνη να ανταποκριθεί στις νέες επιταγές της εποχής. Όμως η προκείμενη στροφή δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη. Έγινε με την πάροδο δύο περίπου αιώνων.
Η ψηφιακή επανάσταση που τώρα αρχίζει επιφυλάσσει πολλαπλάσια πιο γρήγορες αλλαγές από τότε. Όποιος αναμένει ότι το μέλλον θα κινείται εξίσου γρήγορα με το παρόν (και πολύ περισσότερο με το παρελθόν) πλανάται βαθιά. Η εκθετική ανάπτυξη με την οποία η τεχνολογία καλπάζει σημαίνει ότι στη δεκαετία του 2060-2070 τα πράγματα θα κινούνται ασύγκριτα πιο γρήγορα από ό,τι το 2010-2020, όπως αντίστοιχα ασύγκριτα ταχύτερα κινήθηκε και η δεκαετία του 2010 σε σύγκριση με αυτή του 1960.
Επομένως; Σε ποιον τομέα γνώσης πρέπει να επενδύσει τώρα η εκπαίδευση; Ποιο πεδίο γνώσης θα είναι ακόμη ωφέλιμο σε λίγες δεκαετίες; Πολλές παιδαγωγικές έρευνες συνηγορούν στο ότι η μάθηση σε ένα τόσο καταιγιστικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον οφείλει να στοχεύει στην ίδια τη μάθηση.
Οι μαθητές θα χρειάζεται να προσαρμόζονται ξανά και ξανά στο εργασιακό περιβάλλον τους αποκτώντας διαρκώς νέες γνώσεις, ενόσω η αγορά εργασίας θα αλλάζει αδιάλειπτα. Σε ένα τόσο δυναμικό τοπίο η πιο ωφέλιμη δεξιότητα που καλείται σήμερα να καλλιεργηθεί δεν είναι να μαθαίνουν τα παιδιά πληροφορίες. Είναι να μάθουν τα παιδιά πώς να μαθαίνουν.
Σε μια εποχή που οι πληροφορίες βρίσκονται μόλις ένα «Google» μακριά, η πλέον πολύτιμη δεξιότητα που μπορεί κανείς να μάθει δεν είναι να αποστηθίζει τις σωστές απαντήσεις. Είναι να μάθει να κάνει τις σωστές ερωτήσεις.
Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Γιώργου Χατζηβασιλείου – «Φιλοσοφία της Τεχνητής Νοημοσύνης – Ένα ταξίδι στο μέλλον» εχνητή νοημοσύνη και prot
