Η Νάξος είναι η «βασίλισσα» των Κυκλάδων, καθώς είναι το μεγαλύτερο σε έκταση νησί του συμπλέγματος και πολλοί είναι εκείνοι που θα συμφωνήσουν ότι είναι ένα από τα ομορφότερα νησιά της Ελλάδας.
Το νησί συνδυάζει τα παραδοσιακά στοιχεία με σύγχρονες ανέσεις, ήσυχες αποδράσεις και ζωηρή νυχτερινή ζωή, μαγευτικές παραλίες και εκπληκτικό φαγητό.
Κατά την παράδοση, οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Θράκες και οι Πελασγοί. Αργότερα ήρθαν οι Κάρες, με αρχηγό τον Νάξο, στον οποίο και αποδίδεται το όνομα του νησιού. Υπήρξε το κέντρο του αρχαϊκού κυκλαδικού πολιτισμού. Το νησί είναι γνωστό ως πηγή σμύριδας, ενός πετρώματος πλούσιου σε κορούνδιο, το οποίο μέχρι τη σύγχρονη εποχή ήταν ένα από τα καλύτερα διαθέσιμα λειαντικά.
Η Νάξος όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, ξεπερνούσε σε πλούτο όλα τα νησιά (ευδαιμονίη των νήσων προέφερε) και πολλά προϊόντα της ήταν γνωστά στην αρχαιότητα, όπως το μάρμαρο της Νάξου, η σμύριδα (ναξία λίθος), το κρασί (υπήρχε μάλιστα και ποικιλία σταφυλιού «ναξία καλουμένη»), τα αμύγδαλα, τα αιγοπρόβατα και ο κύπερος, ένα αρωματικό φυτό με θεραπευτικές ιδιότητες.
Δείτε τη Νάξο από ψηλά:
{https://youtu.be/WirA3wvBpP8}
Η φυσική ομορφιά του νησιού
Το ανάγλυφο του νησιού διαμορφώνεται από μια χαμηλή οροσειρά που το διασχίζει από βορρά προς νότο, με ψηλότερη κορυφή τον Ζα ή Δρίο (δηλ. τον Δία/Ζευ)(1.004 μ.). Η ονομασία αυτή οφείλεται στη μυθολογική παράδοση ότι ο Δίας, κατά μία εκδοχή, γεννήθηκε και ανατράφηκε στη Νάξο.
Ο Δίας, ο πατέρας «ανδρών τε Θεών» κατά τους αρχαίους Έλληνες, λέγεται ότι γεννήθηκε στην Κρήτη, στη σπηλιά Ιδαίον Άντρον (κατ' άλλους στο Δικταίον Άντρον), αλλά μεγάλωσε στη Νάξο, και έτσι το ψηλότερο βουνό του νησιού πήρε το όνομά του (Ζευς ή, για τους ντόπιους, Ζας, 1004 μέτρα).
Στην οροσειρά αυτή, κινούμενοι από τον βορρά προς τον νότο, συναντάμε τις εξής κορυφές: Κατσόπρινο (422 μ.), Αναθεματίστρα (778 μ.), Κόρωνο (997 μ.), Μαυροβούνι (869 μ.), Ζα (1.002 μ.), Καβαλλάρη (521 μ.) και Βιγλατούρι (418 μ.). Οι ανατολικές πλαγιές της οροσειράς είναι απότομες, ενώ οι δυτικές κατεβαίνουν ομαλά προς μια πυκνοκατοικημένη περιοχή με καλλιεργήσιμα εδάφη.
Το νησί είναι πλούσιο σε πηγές και ρέματα, στα οποία και οφείλεται η πλούσια βλάστησή του, η πλουσιότερη απ' όλα τα νησιά των Κυκλάδων, εξ ου και η άποψη του Ηροδότου ότι «ευδαιμονίη των νήσων προσέφερε».
Οι ακτές της είναι ελάχιστα διαμελισμένες, αλλά με πλούσιες αμμουδιές, που προσφέρονται για κολύμπι και ξεκούραση. Τα κυριότερα ακρωτήρια της Νάξου είναι ο Σταυρός, η Μουτσούνα, ο Πάνορμος, η Κατωμεριά, ο Κούρουπας, η Παρθένος, ο Προκόπιος, το Μουγκρί, η Γαΐτάνη και ο Αιμιλιανός.
