Λεβαντίνικη και κυκλαδίτικη ταυτόχρονα, με έναν κάπως διαφορετικό τρόπο, η Σύρος είναι μια μικρή πλανεύτρα του Αιγαίου που, χωρίς να συγκεντρώνει τις ορδές ξένων επισκεπτών, μαγεύει καθέναν που πατά τα χώματά της.
Από το γεγονός και μόνο ότι μεγάλο ποσοστό του νησιού είναι Καθολικοί, καταλαβαίνει αυτόματα κανείς ότι το Πάσχα στη Σύρο δεν είναι το κλασικό Πάσχα του ελληνικού χωριού που όλοι έχουμε στο μυαλό μας. Εδώ, Ορθόδοξοι και Καθολικοί γιορτάζουν μαζί το Πάσχα, δημιουργώντας ένα θρησκευτικό κράμα που εξηγεί γιατί η Σύρος είναι ένα κομμάτι της Ανατολής μεταμοσχευμένο στην καρδιά του Αιγαίου.
Κάθε Μεγάλη Δευτέρα, οι πλακόστρωτοι δρόμοι της Ερμούπολης γεμίζουν με μυρωδιές από φρεσκοψημένο τσουρέκι και πασχαλινά κουλουράκια, ενώ σε ορισμένες βιτρίνες φούρνων ξεπροβάλλει μια τυρόπιτα διαφορετική από αυτές που ξέρουμε. Η λεγόμενη γλυκιά τυρόπιτα ή απλώς καθολική τυρόπιτα ψήνεται κάθε Μεγάλη Δευτέρα και φτιάχνεται με ντόπια μυζήθρα ή κατσικίσιο τυρί, μέλι και κανέλα.
Το Πάσχα στη Σύρο παίρνει άλλη διάσταση τη Μεγάλη Τρίτη, όταν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη χιλιοφωτογραφημένη συνοικία Βαπόρια – που πήρε το όνομά της από τα αρχοντικά των πλούσιων ευεργετών που χτίστηκαν εκεί στα μέσα του 19ου αιώνα -, μια πολυφωνική χορωδία ψάλλει το μελαγχολικό τροπάριο της Κασσιανής. Καθολικές και ορθόδοξες παραδόσεις ενώνονται αρμονικά μέσα σε ένα ναό που θυμίζει έργο τέχνης.
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (Σαν Τζώρτζης), η Μητρόπολη των καθολικών από το 1652/ Photo: Δήμος Σύρου-Ερμούπολης
Άγιος Νικόλαος Σύρου/Photo: Δήμος Σύρου-Ερμούπολης
Βαπόρια/Photo: Δήμος Σύρου-Ερμούπολης
Η Μεγάλη Παρασκευή φτάνει και όλοι οι κάτοικοι και επισκέπτες της Σύρου βρίσκονται στους δρόμους, ακολουθώντας τους Επιτάφιους. Το ιδιαίτερο στοιχείο στη Σύρο είναι η συνύπαρξη των Επιταφίων από όλες τις εκκλησίες, καθολικές και ορθόδοξες, της Ερμούπολης. Από τον ναό του Σαν Τζώρτζη στην Άνω Σύρο και από την Ευαγγελίστρια πορεύονται οι Επιτάφιοι των Καθολικών, ενώ από τους ναούς του Αγίου Νικολάου, της Κοίμησης της Θεοτόκου και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ξεκινούν οι Επιτάφιοι των Ορθοδόξων. Ενδιαφέρον θέαμα αποτελεί το γεγονός ότι την περιφορά των Καθολικών Επιταφίων συνοδεύουν -αντί για τα κλασικά, πολυτελή εξαπτέρυγα της Ανατολικής Εκκλησίας- χιτώνες, σφουγγάρια και ζάρια, κρεμασμένα σε ψηλά κοντάρια, συμβολίζοντας έτσι με έμπρακτο τρόπο τα Θεία Πάθη.
Λίγο αργότερα, όπως παντού στην Ελλάδα, έτσι κι εδώ οι στολισμένοι Επιτάφιοι συναντιούνται στη μεγαλοπρεπή και κεντρική πλατεία Μιαούλη, μπροστά στο Δημαρχείο, ενώ μέσα σε ένα κλίμα κατάνυξης και θρησκευτικής συνύπαρξης ψάλλονται τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής από τη χορωδία της Ορθόδοξης ενορίας του Αγίου Νικολάου. Πρόκειται για μια μαγευτική, βαθιά κατανυκτική εμπειρία, που δύσκολα βρίσκει κανείς αλλού.
Το Δημαρχείο της Σύρου/Photo: Shutterstock
Ερμούπολη/Photo: Shutterstock
Πλατεία Μιαούλη/Photo: Δήμος Σύρου-Ερμούπολης
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου -κατά την λεγόμενη πρώτη Ανάσταση και μετά το «Χριστός Ανέστη»- τα στασίδια στις εκκλησίες χτυπιούνται με μανία συμβολίζοντας την πρώτη μικρή Ανάσταση, ενώ αργά το βράδυ της Ανάστασης, οι Καθολικοί περιφέρουν το στολισμένο με λουλούδια άγαλμα του Χριστού στους δρόμους της Ερμούπολης, αφού στις εκκλησίες των Καθολικών δεν υπάρχουν εικόνες, παρά μόνο γλυπτά και αναγεννησιακές τοιχογραφίες.
Η Ανάσταση στον Ναό της Αναστάσεως, στα δυτικά του λιμανιού, είναι για ευνόητους λόγους από τις πιο ξεχωριστές εμπειρίες του Πάσχα στη Σύρο, καθώς εδώ η θέα και τα πολύχρωμα πυροτεχνήματα είναι, με μια λέξη, μαγικά. Το ίδιο απόγευμα, μετά τον Εσπερινό της Αγάπης, μην παραλείψετε το καθιερωμένο κάψιμο του Ιούδα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Ερμούπολη.
