«Είναι περισσότερα από ένα ανά 10 κατοίκους», αναφέρει στην τίτλο της η δημοσιογράφος Giovanna Dell'orto ενώ προσθέτει: «Υπάρχουν πολλά παρεκκλήσια που έχουν χτίσει οι οικογένειες των ναυτικών ως τάματα για το ασφαλές τους ταξίδι».
Το άρθρο «ντύνεται» με τις υπέροχες φωτογραφίες του Έλληνα φωτορεπόρτερ Πέτρου Γιαννακούρη για το πρακτορείο Associated Press.
Τα πανέμορφα παρεκκλήσια της Τήνου και η ιστορία τους
«Περισσότερα από 1.000 εκκλησάκια είναι διάσπαρτα στο τοπίο της Τήνου, το καθένα φροντισμένο με επιμέλεια από τις οικογένειες που τα κατέχουν εδώ και αιώνες. Αυτή η σπάνια και ανθεκτική παράδοση διατηρεί μικρά, λιθόκτιστα κτίσματα μεγέθους δωματίου, συχνά ασβεστωμένα και με μικρά καμπαναριά, που συντηρούνται σχολαστικά από γενιά σε γενιά», αναφέρει ξεκινώντας το αφιέρωμά της στο νησί της Τήνου.
«Οι φύλακες αυτών των ιδιωτικών εκκλησιών είναι μια ποικιλόμορφη ομάδα, που εκτείνεται από 80χρονους μέχρι μέλη της Generation Z, και από βοσκούς έως ξενοδόχους. Ορθόδοξοι και Καθολικοί, μαζί με όσους δηλώνουν ουσιαστικά άθεοι, μοιράζονται την ίδια αμετάβλητη αφοσίωση στη διατήρηση αυτών των μικρών ναών που έχτισαν οι πρόγονοί τους. Αυτή η αφοσίωση κορυφώνεται σε μια ζωντανή λατρευτική και κοινοτική γιορτή, το πανηγύρι, που πραγματοποιείται γύρω από τη γιορτή της Παναγίας ή του εκάστοτε αγίου που τιμά κάθε εκκλησάκι», εξηγεί στη συνέχεια.
Ένα από τα πανέμορφα εκκλησάκια τιμά τον Άγιο Σώστη και χτίστηκε τον 17ο αιώνα. Χτισμένο σε έναν βραχώδη προμαχώνα του Αιγαίου με θέα τη Μύκονο, το εκκλησάκι με τα δίδυμα καμπαναριά που καταλήγουν σε απλούς σταυρούς φιλοξένησε πριν λίγες ημέρες μια βραδινή λειτουργία μίας ώρας. Εκατοντάδες πιστοί κατέκλυσαν την αυλή, που ήταν στολισμένη με μικρές ελληνικές σημαίες και πολύχρωμα λαμπιόνια.
Για αιώνες, οι Ευρωπαίοι αριστοκράτες έχτιζαν ιδιωτικά παρεκκλήσια, συνήθως μέσα στα παλάτια τους. Σήμερα, πολλά σπίτια στην κυρίως ορθόδοξη Ελλάδα έχουν ένα μικρό εκκλησάκι δίπλα τους. Πέρα από τη θρησκευτική διάσταση, οι φοροαπαλλαγές για τους χώρους λατρείας μπορούν να επεκταθούν και σε παρακείμενα κτίσματα.
Όμως στις Κυκλάδες, ιδιαίτερα στη Σίφνο και την Τήνο, αντιστοιχεί πάνω από ένα παρεκκλήσι για κάθε 10 κατοίκους. Οι λόγοι εντοπίζονται στα παρελθόντα αυτοκρατορικά καθεστώτα, που διαδοχικά έλεγχαν αυτά τα στρατηγικά νησιά, τα οποία λειτουργούσαν ως γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία.
«Οι Βενετοί, που κυβέρνησαν την Τήνο από τον 13ο έως τις αρχές του 18ου αιώνα, παραχώρησαν δικαιώματα γης στους αγρότες του νησιού ως ανάχωμα απέναντι στους Οθωμανούς. Όταν οι Οθωμανοί ανέλαβαν την εξουσία, επέτρεψαν στους ντόπιους να διατηρήσουν και να χτίσουν εκατοντάδες παρεκκλήσια στη γη τους», όπως εξηγεί στον Independent η Μαρία Βιδάλη, αρχιτέκτονας από την Τήνο που έχει ερευνήσει τα εκκλησάκια.
Υπάρχουν, επίσης, τα πολλά εκκλησάκια που έχτισαν οικογένειες ναυτικών ως τάματα για την ασφαλή επιστροφή τους, εκείνα που κατασκευάστηκαν για αποθανόντα μέλη της οικογένειας, καθώς και όσα ανεγέρθηκαν προς τιμήν της Παναγίας, πρόσθεσε η Βιδάλη.
Παρόλο που σχεδόν όλα τα εκκλησάκια μοιράζονται το εμβληματικό κυκλαδίτικο στυλ, κτίσματα σε σχήμα κύβου, επίπεδες στέγες, μπλε πινελιές πάνω σε κατάλευκες επιφάνειες, «κάθε μάστορας πρόσθετε τη δική του πινελιά», λέει ο π. Μάρκος Φώσκολος, ο Τηνιακός ιερέας που υπηρετεί ως καθολικός κληρικός στο νησί για περισσότερα από 50 χρόνια.
Τα περισσότερα εκκλησάκια είναι πάντοτε ανοιχτά, με προμήθειες από λάδι για τα καντήλια, αλλά και γλυκά και εμφιαλωμένο νερό για τους προσκυνητές.
Παρά την αυξανόμενη εκκοσμίκευση, οι Τηνιακοί συνεχίζουν να συντηρούν τα οικογενειακά τους εκκλησάκια. Για άλλους είναι χώρος προσευχής και περισυλλογής, για άλλους τόπος γιορτής και συνάντησης, αλλά για όλους αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς τους. Όπως λένε οι ίδιοι: «Είναι η ζωή μας».
Φωτογραφίες: AP Photo/Petros Giannakouris
