Σε έναν αρχέγονο μαγματικό θάλαμο, 18 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα του Αιγαίου, βαθιά μέσα στον γήινο φλοιό, κρύβεται το μυστικό της πρωτόγνωρης – για τα νεότερα χρόνια – σεισμικής κρίσης που συγκλόνισε την ευρύτερη περιοχή της Σαντορίνης.
Οι δύο θάλαμοι
Σε μια από τις πλέον εξαντλητικά εμπεριστατωμένες έρευνες, που δημοσιεύτηκε στο Nature, αλλά αξιοποίησε δεδομένα που άρχισαν να συλλέγονται από το 2015, πληθώρα επιστημόνων αποτυπώνει την γεωλογική ακτινογραφία δύο ηφαιστείων, της Σαντορίνης και του Κολούμπου, και τον τρόπο που αυτά τροφοδοτήθηκαν σταδιακά από μάγμα το οποίο ανήλθε από έναν τεράστιο μαγματικό θάλαμο 18 χιλιόμετρα κάτω από το αιγαιακό πυθμένα.
Σχεδόν 30.000 σεισμοί
Ηταν μια διαδικασία που ξεκίνησε από τα μέσα του 2024 μέχρι και τον Μάρτιο του 2025, προκαλώντας χιλιάδες σεισμικές δονήσεις, σχεδόν 30.000, και παραμόρφωση εδαφών.
Αυτό το διάπυρο υλικό, το μάγμα, που άρχισε να κινείται ανοδικά και να τροφοδοτεί τους μαγματικούς θαλάμους της Νέας Καμένης (Σαντορίνη) και του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπου, ο κρατήρας του οποίου βρίσκεται σε βάθος σχεδόν 500 μέτρων, ενεργοποίησε ρήγματα. Και τα ρήγμα έφεραν σεισμούς.
Καθησυχαστική η Εύη Νομικού
Ομως η Εύη Νομικού, καθηγήτρια Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που έχει αφιερώσει τη ζωή της στη μελέτη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, και είναι ίσως η μοναδική επιστήμονας που γνωρίζει τόσο καλά την γεωλογική του «ιδιοσυγκρασία», είναι απολύτως καθησυχαστική.
Μια θαυμαστή διεργασία
Κατέχοντας περίοπτη θέση μεταξύ των συγγραφέων της μελέτης στο Nature, λέει στα ΝΕΑ πως ο παραμικρός κίνδυνος δεν υπάρχει για τη Σαντορίνη και την ευρύτερη περιοχή από αυτή την εντυπωσιακή γεωλογική διεργασία που ιχνοσκοπήθηκε και καταγράφτηκε με κάθε λεπτομέρεια.
Η εδαφική παραμόρφωση
Οι πρώτες μικρού μεγέθους σεισμικές δονήσεις που προκάλεσαν μια σχετική εδαφική παραμόρφωση στο νησί της Σαντορίνης, άρχισαν όταν το μάγμα από τον θάλαμο που βρίσκεται στα 18 χιλιόμετρα, άρχισε να ανεβαίνει κατακόρυφα προς τον μικρότερο μαγματικό θάλαμο της Νέας Καμένης, σε έναν ρηχό ταμιευτήρα κάτω από το νησί, θα πει στα ΝΕΑ η ελληνίδα καθηγήτρια.
Ενεργοποίηση ρηγμάτων
Το φαινόμενο αυτό αυτό φάνηκε να ολοκληρώνεται τον περασμένο Δεκέμβριο έχοντας προκαλέσει διόγκωση του ηφαιστείου της Σαντορίνης και ενεργοποίηση ρηγμάτων στην ευρύτερη περιοχή.
Στη συνέχεια όμως και μέχρι τον Μάρτιο του 2025, το μάγμα οδεύει από τον θάλαμο της Νέα Καμένης, δηλαδή κάτω από την καλντέρα που είναι η επιφανεικαή απόληξη του κρατήρα, προς τον θάλαμο του Κολούμπου.
Σεισμικές δονήσεις
Η εισροή του μαγματικού υλικού προκαλεί σεισμικές δονήσεις ενώ διαπιστώνεται στη συνέχεια πως ο κρατήρας του υποθαλάσσιου ηφαιστείου, καταβυθίζεται κατά 30 εκατοστά περίπου.
Ομως η σημαντικότατη ανακάλυψη σε όλη αυτή την διεργασία είναι πως επιβεβαιώνεται η μέχρι εκείνη τη στιγμή βάσιμη θεωρία, ότι μεταξύ των δύο θαλάμων, υπάρχει υδραυλική σύνδεση.
Ανέβηκε 15 χιλιόμετρα
Μια φλέβα από βάθος 18 χιλιομέτρων έστειλε τεράστιες ποσότητες μάγματος κάτω από τη Νέα Καμένη και το μάγμα αυτό στη συνέχεια τροφοδότησε τον Κολούμπο. Ηταν μια διαδρομή 15 χιλιομέτρων.
Το μάγμα από τον μεγάλο, βαθύτερο θάλαμο, έφτασε μέχρι 3 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα. Εκεί εισήλθε διαδοχικά στους άλλους δύο ταμιεύτηές της Σαντορίνης και του Κολούμπου.
Όλες οι επιστήμες μαζί
Η Εύη Νομικού λέει στα ΝΕΑ πως για αυτή τη μελέτη, χρησιμοποιήθηκε κάθε επιστήμη συναφή με τη Γεωλογία και την Ηφαιστειολογία. Εγιναν έρευνες που δεν έχουν γίνει ποτέ ξανά. Εφαρμόστηκαν γνώσεις από πληθώρα ερευνητικών πεδίων. Και τεχνητή νοημοσύνη.
Η θαυμάσια Σαντορίνη
Η Σαντορίνη αποτελεί ένα από τα πιο θαυμαστά γεωφυσικά εργαστήρια. Στη Γη και έξω από αυτήν. Εδώ και δεκαετίες, δεν επιθυμεί να προκαλεί ανησυχία.
