Η Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών Θείου (SECA) τίθεται και επίσημα σε εφαρμογή για ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα, από την 1η Μαΐου 2025. Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, τα πλοία που δραστηριοποιούνται στην περιοχή υποχρεούνται να μειώσουν σημαντικά τις τοξικές εκπομπές τους, καθώς η περιεκτικότητα των καυσίμων τους σε θείο δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,10%. Πρόκειται για πενταπλάσια μείωση, σε σχέση με το προηγούμενο όριο, που σηματοδοτεί ένα αποφασιστικό βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην περιοχή.
Η εφαρμογή του νέου κανονισμού αναμένεται να μειώσει την έκθεση περίπου 250 εκατομμυρίων ανθρώπων σε τοξική ατμοσφαιρική ρύπανση. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, η μείωση της συγκέντρωσης των ρύπων θα έχει θετική επίδραση στα υδάτινα και χερσαία οικοσυστήματα, εμποδίζοντας την οξίνιση και άλλες αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Παράλληλα, τα οφέλη για την ανθρώπινη υγεία είναι ιδιαίτερα σημαντικά, καθώς εκτιμάται ότι θα αποτραπούν 1.100 πρόωροι θάνατοι και 2.300 νέα περιστατικά παιδικού άσθματος ετησίως.
Σε αντίθεση με τις Περιοχές Ελέγχου Εκπομπών της Βόρειας και Βαλτικής Θάλασσας, καθώς και της νεότερης στον Βόρειο Ατλαντικό, η Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών της Μεσογείου δεν περιλαμβάνει τα οξείδια του αζώτου. Παρά το γεγονός ότι οι αυστηρότεροι κανονισμοί της SECA αποτελούν μια σημαντική επιτυχία για τη μείωση των εκπομπών θείου και των βλαβερών σωματιδίων, οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου εξακολουθούν να παραμένουν ανεπαρκώς ρυθμισμένες. Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να θεσπιστεί ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα καλύψει αυτό το κενό, εναρμονίζοντας τη νομοθεσία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η υψηλή συγκέντρωση οξειδίων του αζώτου ευθύνεται για τη δημιουργία θερινού νέφους στις μεσογειακές πόλεις, ένα φαινόμενο που θέτει σε σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με μετρήσεις που διεξήχθησαν το 2024 από τον Γερμανικό Οργανισμό Διατήρησης της Φύσης και Βιοποικιλότητας (NABU / BirdLife Γερμανίας) και συνεργαζόμενες οργανώσεις σε λιμάνια της Μεσογείου, ανάμεσα στις οποίες η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, το 24% των λιμανιών, μεταξύ των οποίων εκείνα της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας, τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου υπερβαίνουν την ετήσια οριακή τιμή που έχει οριστεί από την ΕΕ για την προστασία της δημόσιας υγείας. Επιπλέον, η οριακή τιμή που έχει ορίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) παραβιάστηκε στο 97% των μετρήσεων. Μάλιστα, σε ορισμένες περιοχές, οι εκπομπές διοξειδίου του αζώτου ξεπερνούν στο διπλάσιο τα επιτρεπόμενα όρια της ΕΕ. Τα αποτελέσματα αυτά αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη για αυστηρότερη ρύθμιση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου από τα πλοία, προκειμένου να διασφαλιστεί η τήρηση των υφιστάμενων ορίων της ΕΕ. Η ίδρυση μιας Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών Οξειδίων του Αζώτου (NECA) αποτελεί ένα κρίσιμο και αναγκαίο βήμα που πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα.
Ο NABU, σε συνεργασία με μια ευρεία Συμμαχία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (Δίκτυο MedECA), ηγήθηκε των προσπαθειών για την καθιέρωση Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών στη Μεσόγειο. Το 2017, η Συμμαχία δημοσίευσε τη «Διακήρυξη της Ρώμης», καλώντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναλάβουν δράση για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τη ναυτιλία και να δρομολογήσουν τη δημιουργία μιας Μεσογειακής Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών. Η πρωτοβουλία αυτή αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης που οδήγησε στην επίσημη εφαρμογή της SECA στη Μεσόγειο.
«Η εφαρμογή της νέας Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη μείωση της έκθεσης 250 εκατομμυρίων ανθρώπων που κατοικούν στη Μεσόγειο σε τοξικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους, ενώ συμβάλλει καθοριστικά στον περιορισμό της οξίνισης και της ρύπανσης των υδάτων και του εδάφους. Ωστόσο, η δυνατότητα συμμόρφωσης, μέσω συστημάτων καθαρισμού καυσαερίων, σημαίνει ότι ορισμένα πλοία δεν θα στραφούν σε καθαρότερα καύσιμα. Με τον τρόπο αυτό, παρατείνεται η χρήση βαρέως τύπου τοξικού πετρελαίου, το οποίο συνεχίζει να απειλεί τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Η διατήρηση αυτού του "παραθύρου" υπονομεύει την ουσιαστική πρόοδο. Ήρθε πλέον η ώρα για την πλήρη κατάργηση της χρήσης πλυντηρίδων καυσαερίων (scrubbers) και των καυσίμων υψηλής ρύπανσης στη ναυτιλία», επεσήμανε ο Sönke Diesener, Υπεύθυνος Πολιτικής Μεταφορών του NABU.
«Η ανακήρυξη της Μεσογείου ως Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών Θείου αποτελεί ένα καθοριστικό βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και την προστασία της υγείας εκατομμυρίων πολιτών στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, είναι εξίσου απαραίτητη η θέσπιση μιας Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών Οξειδίων του Αζώτου, προκειμένου να μειωθεί περαιτέρω η ατμοσφαιρική ρύπανση και να προστατευτούν τόσο η δημόσια υγεία όσο και το περιβάλλον. Οι πρόσφατες μετρήσεις στα ελληνικά λιμάνια και ιδίως στον Πειραιά, καταδεικνύουν υπερβάσεις στα επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων, που ξεπερνούν τα θεσπισμένα όρια. Η ανάγκη για άμεση και στοχευμένη παρέμβαση είναι πλέον επιβεβλημένη», τονίζει ο Γιώργος Παπαδημητρίου, Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας.
