Newsroom (1) Πολλοί ισχυρίζονται πως μια κοινωνία οφείλει να μένει προσηλωμένη στις παραδόσεις και στις ρίζες της.
Μάλιστα, ανά τους αιώνες ιδρύθηκαν σχολές, σύλλογοι και σωματεία με αποκλειστικό σκοπό να διαφυλάξουν την παράδοση «αναλλοίωτη» και «καθαρή», ώστε να μεταβιβαστεί ακέραιη στην επόμενη γενιά.
Η άποψη αυτή έχει μια αδιαμφισβήτητη γοητεία που μας υπόσχεται συνέχεια, σταθερότητα και ταυτότητα σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς.
Είναι όμως πράγματι η ακινησία εγγύηση ζωής ή μήπως η ίδια η προσκόλληση μετατρέπει την παράδοση σε μουσείο, στερώντας της τον παλμό που την κράτησε ζωντανή επί αιώνες;
Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων κοινωνιών που αναζήτησαν «καθαρή παράδοση».
Στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, μετά την Επανάσταση, η ανάγκη για συγκρότηση εθνικής ταυτότητας οδήγησε σε κινήσεις που ήθελαν να καθαγιάσουν συγκεκριμένα ήθη και έθιμα ως αυθεντικά «ελληνικά».
Όλα αυτά αποδεικνύουν πως η ανάγκη προστασίας της παράδοσης δεν είναι τυχαία.
Σε έναν κόσμο που τρέχει γρηγορότερα από τον ρυθμό της μνήμης, η επιστροφή στις ρίζες προσφέρει ασφάλεια.
Κάθε κοινωνία χρειάζεται σύμβολα που να της θυμίζουν από πού προήλθε.
Η κοινή γλώσσα, οι τελετές, τα τραγούδια, ακόμη και οι γεύσεις της κουζίνας δεν είναι απλά έθιμα, αλλά τρόποι να ορίζει μια κοινότητα τον εαυτό της.
Κι όμως, η παράδοση δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ποτέ ακίνητη.
Αυτό που σήμερα θεωρούμε «πατροπαράδοτο» συχνά είναι προϊόν αλλαγών και δανείων.
Τα δημοτικά τραγούδια π.χ. έχουν δεχθεί αμέτρητες επιρροές και παραλλαγές.
Με άλλα λόγια, η παράδοση είναι προϊόν αδιάκοπης ζύμωσης.
Η εμμονή στην ακινησία κρύβει παγίδες.
Όταν μια παράδοση μετατρέπεται σε θέσφατο, παύει να είναι ζωντανή και καταντά απολίθωμα.
Γίνεται τουριστική παράσταση για τις ανάγκες της αγοράς, αντί για αυθόρμητη έκφραση της κοινότητας.
Ακόμη χειρότερα, συχνά γίνεται μέσο επιβολής.
Πρέπει να συνεχίσεις τα έθιμα όπως ακριβώς τα βρήκες, λένε οι μεγαλύτεροι στους νεότερους, που με τη σειρά τους νιώθουν ξένοι σε μια κληρονομιά που δεν τους μιλάει στη γλώσσα της εποχής τους.
Αντίθετα, όταν η παράδοση αντιμετωπίζεται ως ζωντανός οργανισμός, τότε ανθίζει.
Η δημοτική μουσική δεν χάθηκε γιατί νέοι καλλιτέχνες τη συνέδεσαν με σύγχρονα ακούσματα, από το έντεχνο ως τη ροκ.
Οι γιορτές στα χωριά δεν παρέμειναν ίδιες με του 19ου αιώνα· άλλαξαν μορφή, αλλά κράτησαν τον πυρήνα, τη συλλογικότητα.
Η ίδια η γλώσσα μας δεν θα επιβίωνε αν δεν δεχόταν νέες λέξεις, δάνεια, τρόπους έκφρασης.
Η παράδοση δεν είναι ούτε αποστειρωμένο κειμήλιο ούτε βαρίδι που μας τραβά προς τα πίσω.
Είναι μια αλυσίδα μνήμης που κάθε γενιά την παραλαμβάνει και την ξαναπλάθει με το δικό της χρώμα.
Όσοι επιμένουν να τη φυλακίσουν «αναλλοίωτη» στην πραγματικότητα της στερούν τη ζωή.
Γιατί η παράδοση ζει μόνο όταν μεταλλάσσεται, όταν διαλέγεται με το παρόν, όταν συνομιλεί με νέες ιδέες.
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι αν πρέπει να κρατήσουμε την παράδοση ή να την εγκαταλείψουμε.
Το πραγματικό ερώτημα είναι πώς θα τη συνεχίσουμε δημιουργικά, ώστε να παραμείνει ταυτόχρονα ρίζα και κλαδί.
Ρίζα που μας δένει με το παρελθόν και κλαδί που απλώνεται προς το μέλλον.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ
