Κάποιοι μένουν ακίνητοι, με τα αυτιά να τρεμοπαίζουν στο άκουσμα δυνατών ήχων που έρχονται από την τηλεόραση. Άλλοι πετάγονται όρθιοι, γαβγίζοντας σε έναν ήχο μηχανής ή σε μια θολή σκιά που μοιάζει με σκίουρο και περνάει γρήγορα από την οθόνη. Και κάποιοι βαριούνται εύκολα, ρίχνουν μερικές ματιές πριν αποσυρθούν σε μια πιο ήσυχη γωνιά.
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η τηλεόραση παρέχει μια μοναδική αισθητηριακή εμπειρία στους σκύλους, η οποία μπορεί να προσφέρει είτε νοητική διέγερση είτε στρες (π.χ. αντιδραστικότητα προς εικόνες).
Σε μια πρωτοποριακή μελέτη, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Όμπερν στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ έδειξαν ότι η σχέση των σκύλων με την τηλεόραση δεν είναι τυχαία που σημαίνει το τι τους αρέσει έχει να κάνει με τον χαρακτήρα τους. Οι υπερενθουσιώδεις, για παράδειγμα, σκύλοι παρακολουθούν τις μπάλες του τένις στην οθόνη, έτοιμοι να πηδήξουν. Οι αγχώδεις και περισσότερο ανασφαλείς, αντίθετα, τεντώνουν τα αυτιά τους σε ήχους όπως το κουδούνι της πόρτας ή η μηχανή ενός αυτοκινήτου που μπορεί να ακούγονται σε ένα πρόγραμμα στην τηλεόραση, δείχνοντας συχνά έντονη αναστάτωση.
Ένα παράθυρο, όχι ένας καθρέφτης
Οι οθόνες της τηλεόρασης αποτελούν- όπως συμβαίνει και με εμάς- μέρος του περιβάλλοντoς των σκύλων. Δεν είναι λίγα μάλιστα τα κανάλια στο εξωτερικό που παίζουν διάφορα εξειδικευμένα προγράμματα μόνο για σκύλους, όπως το αμερικανικό DOGTV.
«Με την τεχνολογία να είναι πιο προσβάσιμη από ποτέ, η συχνότητα με την οποία οι σκύλοι εκτίθενται σε διαφορετικές μορφές μέσων αυξάνεται», γράφουν οι συγγραφείς της έρευνας.
Αν και οι σκύλοι δεν χειρίζονται το τηλεκοντρόλ, παρ’ όλα αυτά παρακολουθούν επιλεκτικά. Κάποια πράγματα στην τηλεόραση τους εξιτάρουν, ενώ άλλα τα αγνοούν εντελώς. Τι καθορίζει όμως το ενδιαφέρον τους;
Για να το ανακαλύψουν αυτό οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο πήραν δεδομένα από 453 κηδεμόνες σκύλων, που έδειχναν σαφή αλληλεπίδραση με την τηλεόραση. Η έρευνα, που έγινε διαδικτυακά μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2024, περιλάμβανε ερωτήσεις σχετικά με τις γενικές συνήθειες των σκύλων, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, και τις συγκεκριμένες αντιδράσεις τους σε ερεθίσματα στην οθόνη — από γαβγίσματα και κούνημα της ουράς έως το να ακολουθούν αντικείμενα που ”βγαίνουν” από την οθόνη σαν να ήταν αληθινά.
Η ομάδα στη συνέχεια ανέλυσε τις απαντήσεις χρησιμοποιώντας μια νέα Κλίμακα Παρακολούθησης Τηλεόρασης από Σκύλους (Dog Television Viewing Scale – DTVS), μια κλίμακα 16 ερωτήσεων που αξιολογούσε τόσο τις ακουστικές όσο και τις οπτικές συμπεριφορές σε διαφορετικές κατηγορίες, όπως ζώα, ανθρώπους και άψυχα αντικείμενα.
Τα 3 ερεθίσματα
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπήρχαν 3 τύποι ερεθισμάτων στους σκύλους.
1. Ερεθίσματα ζώων
Είτε εμφανίζονταν σκύλοι στην οθόνη είτε σκύλοι γάβγιζαν χωρίς να φαίνονται στην οθόνη — τραβούσαν τη μεγαλύτερη προσοχή των σκύλων που παρακολουθούσαν. Σχεδόν οι μισοί από τους σκύλους στη μελέτη ανταποκρίνονταν πάντα σε ήχους σκύλων όπως γαβγίσματα και ουρλιαχτά.
2. Συμπεριφορά παρακολούθησης
Κάποιοι σκύλοι δεν αντιδρούσαν απλώς. Παρακολουθούσαν αντικείμενα σαν να πίστευαν ότι η οθόνη περιείχε πραγματικά, φυσικά αντικείμενα. Αυτοί οι σκύλοι συχνά κοιτούσαν πίσω από την τηλεόραση ή περπατούσαν παράλληλα με ένα κινούμενο αντικείμενο σαν να έβγαινε από την οθόνη.
3. Ερεθίσματα που δεν είχαν να κάνουν με ζώα
Οι αντιδράσεις σε ήχους, όπως κόρνες αυτοκινήτων, ή σε οπτικά ερεθίσματα, όπως η παρουσία ανθρώπων στην οθόνη, ήταν πολύ λιγότερο συχνές — αλλά αξιοσημείωτες σε ορισμένους σκύλους.
Ποια λοιπόν ήταν τα βασικά ευρήματα της μελέτης; Ότι αυτά τα μοτίβα παρακολούθησης επηρεάζονταν έντονα από τον χαρακτήρα του σκύλου.
Οι σκύλοι που οι κηδεμόνες τους τους κατέταξαν ως «ενθουσιώδεις» — συνήθως εκείνοι με υψηλή ενέργεια που διεγείρονται εύκολα — είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να παρακολουθούν αντικείμενα που κινούνταν στην οθόνη.
Αντίθετα, οι φοβικοί ή αγχώδεις σκύλοι ανταποκρίνονταν συχνότερα σε ήχους που δεν έκαναν ζώα, κάτι που υποδηλώνει αυξημένη ευαισθησία σε πιθανούς κινδύνους.
Οι ερευνητές θα πουν: «Οι σκύλοι που ήταν πιο ενθουσιώδεις είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν συμπεριφορές που έδειχναν ότι το ερέθισμα της τηλεόρασης υπήρχε στο περιβάλλον εκτός οθόνης. Επιπλέον, οι σκύλοι που εμφάνιζαν φοβικές τάσεις ήταν πιο πιθανό να ανταποκριθούν στα ”μη ζωικά ερεθίσματα”, για παράδειγμα, σε ένα αυτοκίνητο ή σε ένα κουδούνι πόρτας που ακουγόταν στο πρόγραμμα της τηλεόρασης».
Ξέρουν οι σκύλοι ότι κάτι στην οθόνη δεν είναι πραγματικό;
Η μελέτη αυτή επανεξετάζει ένα διαχρονικό ερώτημα στη γνωστική επιστήμη των ζώων: Μπορούν οι σκύλοι να ξεχωρίσουν το πραγματικό από την αναπαράστασή του;
Κάποιες προηγούμενες μελέτες προσπάθησαν να δώσουν απάντηση με διαφορετικά αποτελέσματα. Μια μελέτη του 2003 έδειξε ότι οι σκύλοι υπάκουσαν σε εντολές που δόθηκαν από ανθρώπους στην τηλεόραση, όπως θα έκαναν και με ένα άτομο μέσα στο δωμάτιο. Ωστόσο, μέχρι τότε, η έρευνα για το πώς οι σκύλοι παρακολουθούν τηλεόραση ήταν πολύ περιορισμένη. Η νέα μελέτη δείχνει ότι πολλοί σκύλοι αντιμετώπιζαν αυτό που έβλεπαν ως πραγματικό: το ακολουθούσαν, αντιδρούσαν σε αυτό, το έψαχναν ακόμα και μέσα στο δωμάτιο.
Αυτή η ερμηνεία δίνει ιδιαίτερα σημαντικές πληροφορίες για το πώς οι σκύλοι βιώνουν τον κόσμο.
Γιατί έχει σημασία αυτό; Διότι η κατανόηση τού πώς οι σκύλοι αντιλαμβάνονται και αντιδρούν θα μπορούσε να βοηθήσει στη δημιουργία καλύτερων συνθηκών ζωής για αυτούς — ειδικά σε χώρους όπου η μείωση του στρες είναι κάτι πολύ σημαντικό, όπως στα καταφύγια ζώων.
Να αφήνουμε ή να μην αφήνουμε ανοιχτή την τηλεόραση όσο λείπουμε;
Αυτό είναι το εύλογο ερώτημα που γεννάται από όλα αυτά. Η απάντηση των ειδικών αναφέρει: «Η παρακολούθηση προγραμμάτων στην τηλεόραση μπορεί να προσφέρει στους σκύλους μια εμπλουτισμένη, ουσιαστική εμπειρία. Όμως το λάθος περιεχόμενο (ιδιαίτερα για αγχώδη ζώα) μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια για κάποιους σκύλους η τηλεόραση μπορεί να κάνει καλό και να τους εξιτάρει. Για άλλους, μπορεί να γίνει πηγή άγχους.» Με άλλα λόγια ένα ήρεμο πρόγραμμα ή ένα καθόλου πρόγραμμα θα ήταν καλύτερα για αυτούς.
Αξίζει εδώ να πούμε ότι η συγκεκριμένη έρευνα έχει περιορισμούς. Επικεντρώθηκε μόνο σε σκύλους που ήδη είχαν την τάση να παρακολουθούν τηλεόραση, και βασίστηκε σε δεδομένα που αναφέρθηκαν από τους κηδεμόνες. «Η ακριβής ερμηνεία της συμπεριφοράς των σκύλων από τους κηδεμόνες τους δεν μπορεί να παρέχει απόλυτη εγγύηση», αναφέρουν οι συγγραφείς. Παρ’ όλα αυτά, τα δεδομένα θέτουν ένα σημαντικό θεμέλιο για μελλοντικά εργαστηριακά πειράματα και μελέτες παρακολούθησης συμπεριφοράς.
Και ας έρθουμε στο κρίσιμο ερώτημα που μας απασχολεί όλους: Τηλεόραση ή όχι; Όλα εξαρτώνται από τον χαρακτήρα του σκύλου μας.
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, αν ο σκύλος μας είναι ενθουσιώδης και γεμάτος ενέργεια, πιθανότατα θα του αρέσουν τα οπτικά ερεθίσματα με γρήγορη κίνηση — ένας αγώνας τένις, για παράδειγμα, ή ντοκιμαντέρ άγριας ζωής με έντονη δράση. Αλλά για νευρικούς και φοβικούς σκύλους ακόμη και το κουδούνι πόρτας σε μια κωμική σειρά μπορεί να προκαλέσει στρες. Οπότε σε αυτή την περίπτωση επιλέγουμε με πολλή προσοχή.
Η κατανόηση της προσωπικότητας του σκύλου μας — και όχι μόνο των προτιμήσεών του — μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία ενός πιο χαρούμενου περιβάλλοντος διαβίωσης. Και ίσως κάποια μέρα, ακόμη και σε πλήρως εξατομικευμένα τηλεοπτικά προγράμματα για σκύλους.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο Scientific Reports.
Με πληροφορίες από το ZME SCIENCE
Μέλος του μητρώου
