Ένα ρεπορτάζ που τουλάχιστον προκαλεί ερωτήματα, αν όχι οργή, για τη «μακεδονική μειονότητα» της Ελλάδος δημοσιεύει το BBC στην ηλεκτρονική του έκδοση. Το ειδησεογραφικό δίκτυο υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη «μειονότητα», μέχρι τη Συμφωνία των Πρεσπών δεν αναγνωριζόταν, καταπιεζόταν, εξοριζόταν από το ελληνικό κράτος.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, με την επικύρωση συμφωνίας για την «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονία», η Ελλάδα αανγνώρισε σιωπηρά την ύπαρξη «μακεδονικής γλώσσας και εθνότητας». Κι όμως, αρνήθηκε την ύπαρξη της «μακεδονικής μειονότητας» για δεκαετίες.
Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ, το BBC συνομίλησε με τον κ. Φωκά, που «η μητρική του γλώσσα είναι “μακεδονική”, μια σλαβική γλώσσα που σχετίζεται με τη βουλγαρική και μιλάει εδώ και αιώνες σε αυτό το τμήμα των Βαλκανίων. Στο σύγχρονο σπίτι του γιου του σε ένα χωριό στη βόρεια Ελλάδα, με οδηγεί στην οδυνηρή ιστορία της μη αναγνωρισμένης σλαβικής μειονότητας της Ελλάδας».
Ο κ. Φωκάς αυτοπροεδιορίζεται ως «Μακεδόνας» και Έλληνας. Όπως υποστηρίζει, για σχεδόν έναν αιώνα, οι «Μακεδόνες» στην Ελλάδα υπήρξαν στο στόχαστρο υποψίας και υπέστησαν διώξεις «ακόμη και επειδή η παρουσία τους δεν γινόταν αποδεκτή σχεδόν από κανέναν».
«Οι περισσότεροι είναι απρόθυμοι να μιλήσουν με τους ξένους για την ταυτότητά τους. Για τους εαυτούς τους και τους άλλους, είναι γνωστοί απλά ως «ντόπιοι», που μιλούν μια γλώσσα που ονομάζεται «τοπική» (dopya). Απουσιάζουν εντελώς από τα εγχειρίδια της σχολικής ιστορίας, δεν έχουν εμφανιστεί στις απογραφές από το 1951 (όταν καταγράφηκαν απλώς ως ομιλούντες την «σλαβική γλώσσα») και η ύπαρξή τους δεν αναφέρεται καθόλου δημοσίως. Οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους», αναφέρει το ρεπορτάζ.
Ο Αλέξης Τσίπρας έσπασε μακροχρόνιο ταμπού
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η συγκεκριμένη άρνηση ήταν ένας από τους λόγους για τη διαμάχη της Ελλάδας με τα Σκόπια, που λύθηκε με τη Συμφωνία των πρεσπών.
«Όταν ο πρωθυπουργός, ο Αλέξης Τσίπρας, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης στην ύπαρξη «Σλαβομακεδόνων» στην Ελλάδα – την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου – έσπασε ένα μακροχρόνιο ταμπού», σημειώνει ο συντάκτης του δημοσιεύματος, που αναφέρει ότι η συμφωνία ανοίγει την πόρτα σε δύσκολες ερωτήσεις για την ιστορία της «μακεδονικής μειονότητας» της Ελλάδας.
Βρέθηκαν χωρισμένοι ανάμεσα σε τρία κράτη
Ο κ. Φωκάς αναφέρεται στην ιστορία της οικογένειάς του, ενώ υπενθυμίζει ότι η βόρεια ελληνική περιοχή της Μακεδονίας, όταν γεννήθηκε, είχε μόλις προστεθεί στο ελληνικό κράτος.
Ο θείος του έλεγε ότι η οικογένειά τους δεν ήταν «ούτε Σέρβοι, ούτε Έλληνες ούτε Βούλγαροι, αλλά Ορθόδοξοι “Μακεδόνες”».
«Τελικά, οι Σλάβοι “Μακεδόνες” βρέθηκαν χωρισμένοι μεταξύ αυτών των τριών νέων κρατών. Στην Ελλάδα, ορισμένοι εκδιώχθηκαν, ενώ όσοι παρέμειναν ωθήθηκαν να αφομοιωθούν. Όλα τα χωριά και οι πόλεις με μη ελληνικά ονόματα έλαβαν νέα, τα οποία επέλεξε μια επιτροπή μελετητών στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αν και σχεδόν ένας αιώνας αργότερα μερικοί «ντόπιοι» εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα παλιά, αναφέρει ο συντάκτης.
«Ο Ιωάννης Μεταξάς απαγόρευσε τη "μακεδονική" γλώσσα»
Το δημοσίευμα αναφέρει ότι «ο Έλληνας δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, ένας θαυμαστής του Μουσολίνι» απαγόρευσε τη «μακεδονική γλώσσα» και ανάγκασε τους «Μακεδόνες» να αλλάξουν τα ονόματά τους σε ελληνικά.
Σύμφωνα με τον κ. Φωκά, οι αστυνομικοί παρακολουθούν όσους πηγαίνουν σε κηδείες και κρυφακούν στα παράθυρα για να πιάσουν κάποιον που μιλάει ή τραγουδάει στην απαγορευμένη γλώσσα. Υπήρχαν αγωγές, απειλές και ξυλοδαρμοί.
Οι γυναίκες – οι οποίες συχνά δεν μιλούσαν ελληνικά – θα κάλυπταν το στόμα τους με τις μαντίλες τους για να μην γίνονται αντιληπτές , αλλά η μητέρα του κ. Φωκά συνελήφθη και της επιβλήθηκε πρόστιμο 250 δραχμών, ένα μεγάλο ποσό τότε.
«Οι Σλαβόφωνοι, υπέφεραν πολλά από τους Έλληνες την περίοδο του Μεταξά», λέει ο κ. Φωκάς, του οποίου ο πατέρας, όπως αναφέρει, εξορίστηκε στη Χίο. Μαζί με άλλους αρχηγούς μεγάλων οικογενειών τους βασάνισαν και τους ανάγκαζαν να πίνουν ρητινέλαιο, ένα ισχυρό καθαρκτικό.
«Μερικοί σλαβόφωνοι καλωσόρισαν τους Βούλγαρους ως πιθανούς απελευθερωτές
Όταν η Γερμανία, η Ιταλία και η Βουλγαρία εισέβαλαν στην Ελλάδα το 1941, μερικοί σλαβόφωνοι καλωσόρισαν τους Βούλγαρους ως πιθανούς απελευθερωτές από το καταπιεστικό καθεστώς του Μεταξά. Αλλά πολλοί σύντομα εντάχθηκαν στην αντίσταση, υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος (το οποίο τότε υποστήριζε τη “μακεδονική” μειονότητα) και συνέχισαν να αγωνίζονται με τους κομμουνιστές στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε την κατοχή του Άξονα. (Η Βουλγαρία κατέλαβε το ανατολικό τμήμα της ελληνικής Μακεδονίας από το 1941 έως το 1944, διαπράττοντας πολλές φρικαλεότητες, πολλοί Έλληνες αποδίδουν εσφαλμένα αυτά στους “Μακεδόνες”, τους οποίους αναγνωρίζουν ως Βούλγαρους).
Όταν οι κομμουνιστές τελικά νίκησαν, ακολουθήθηκαν σοβαρά αντίποινα για όποιον συνδεόταν με την αντίσταση ή την αριστερά.
Σύμφωνα με τον κ. Φωκά, οι «Μακεδόνες» πλήρωσαν περισσότερο από οποιονδήποτε για τον εμφύλιο», καθώς υπήρξαν εκτελέσεις. Στη συνέχεια φοίτησε στη Θεσσαλονίκη, αλλά και ο ίδιος συνελήφθη και πέρασε τρία χρόνια στο νησί της Μακρονήσσου, όχι για κάτι που έκανε, αλλά επειδή η μητέρα του βοήθησε τον γαμπρό του να ξεφύγει από τον φεγγίτη ενός καφενείου .
Δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός των σλαβικών ομιλητών
Είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός των σλαβικών ομιλητών ή των απογόνων των εθνοτικών Μακεδόνων στην Ελλάδα. Ο ιστορικός Leonidas Embiricos εκτιμά ότι περισσότεροι από 100.000 εξακολουθούν να ζουν στην ελληνική περιφέρεια της Μακεδονίας, αν και μόνο 10.000 έως 20.000 θα αναγνωριστούν ανοιχτά ως μέλη μιας μειονότητας – και πολλοί άλλοι είναι υπερήφανοι ελληνικοί εθνικιστές.
Η «μακεδονική» γλώσσα δεν έχει επίσημα απαγορευτεί στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, αλλά ο φόβος εξακολουθεί να παραμένει και μάλιστα περνά από γενιά σε γενιά, αναφέρει το δημοσίευμα. «Αργά η γλώσσα πεθαίνει. Χρόνια καταστολής την περιόρισαν σε εσωτερικούς χώρους», προσθέτει ο συντάκτης, σημειώνοντας ότι η ομιλία στα «μακεδονικά» μπορεί να είναι αιτία παρενόχλησης.
Η Ελλάδα θεωρεί τους «Μακεδόνες-Σλάβους» ως γλωσσική ομάδα
Η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει επισήμως μόνο μία μειονότητα – τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Ιστορικά, έχει θεωρήσει τους «Μακεδόνες – Σλάβους» ως γλωσσική και όχι εθνική ομάδα, αναφέροντας τους ως σλαβόφωνους Έλληνες ή δίγλωσσους Έλληνες – η συμφωνία για το όνομα της Βόρειας Μακεδονίας απαιτεί από τα Σκόπια να αλλάξουν το σύνταγμά τους για να αφαιρέσουν τις αναφορές σε μειονότητα στην Ελλάδα.
Ένα έγγραφο που εκδόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, λέει ότι «σχεδόν όλοι οι δίγλωσσοι κάτοικοι της περιοχής των οποίων η εθνική συνείδηση δεν ήταν ελληνική μετακόμισε στα γειτονικά κράτη» κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα – συνεπώς, κάθε δίγλωσσος λαός που παρέμεινε στην κατοχή του ελληνικού συνείδηση.
Σημαντική πρόοδος η Συμφωνία των Πρεσπών
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η Συμφωνία των Πρεσπών είναι σημαντική πολιτική πρόοδος που θα βοηθήσει στην άμβλυνση τέτοιων φόβων. Αλλά η διαδικασία έχει επίσης προκαλέσει νέα κύματα θυμού και άγχους, με μεγάλες, ενίοτε βίαιες, διαμαρτυρίες που αντιτίθενται στη συμφωνία, υποστηριζόμενες από τμήματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Οι εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν πριν από το τέλος του έτους. Η δεξιά αντιπολίτευση της Ελλάδας επέστρεψε γρήγορα στα εθνικιστικά συναισθήματα, κατηγορώντας την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για προδοσία. Για τους Σλαβόφωνους της Ελλάδας, οι οποίοι από καιρό δεν επιζητούν τίποτα περισσότερο από το δικαίωμα στην πολιτιστική έκφραση, ο χρόνος για να βγούν από τη σκιά μπορεί να μην έφτασε ακόμα.
Μέλος του μητρώου
