Επιδημία Μυωπίας: Το 47% των εφήβων φορούν γυαλιά

Είναι ευρέως αποδεκτό, ότι η μυωπία, αποτελεί ένα οπτικό (διαθλαστικό) σφάλμα ως αποτέλεσμα του αυξημένου αξονικού μήκους του οφθαλμού. Αν και επί δεκαετίες θεωρούσαμε ότι η μυωπία δεν αποτελεί παθολογική κατάσταση, σήμερα έχει εξελιχθεί σε επιδημία στις χώρες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας, με τα ποσοστά εμφάνισής της στην εφηβική ηλικία να ξεπερνούν το 80%. Οι διαστάσεις του προβλήματος, χαρακτηριστικά περιγράφονται σε μία πρόσφατη δημοσίευση στο Nature:1 «στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της Κίνας, στο Guangzhou, ήταν τόσα πολλά τα παιδιά που έχρηζαν εξέταση για τη διόρθωση της μυωπίας, που το σύστημα υγείας αναγκάστηκε να μισθώσει χώρους σε εμπορικά κέντρα για την πρωτοβάθμια περίθαλψη της όρασής τους».

Σημαντικά αυξημένος επιπολασμός της μυωπίας παρατηρείται τελευταία και στις χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO),2 περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι το 2015 σε όλο τον κόσμο εμφάνιζαν κάποιο διαθλαστικό σφάλμα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός), ενώ με βάση τις σημερινές αυξητικές τάσεις, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 ο μισός
πληθυσμός της γης (περίπου πέντε δισεκατομμύρια) θα είναι μυωπικός !

 Επιπλέον, αυξάνεται επικίνδυνα ο επιπολασμός της υψηλής μυωπίας (μεγαλύτερης των 5.0 διοπτριών), με αποτέλεσμα ο αριθμός των ασθενών με απώλεια όρασης από υψηλή μυωπία να αναμένεται να αυξηθεί επτά φορές μεταξύ του 2000 και του 2050, στο ένα δισεκατομμύριο.

Η υψηλή μυωπία θεωρείται εδώ και χρόνια ως μια παθολογική κατάσταση γιατί συσχετίζεται με οφθαλμολογικές παθήσεις όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα και παθήσεις της ωχράς, αποτελώντας μία από τις κυριότερες αιτίες μόνιμης τύφλωσης παγκοσμίως.3

Για πολλά χρόνια, η επιστημονική κοινότητα θεωρούσε ότι η μυωπία αποτελούσε σε μεγάλο βαθμό «υπόθεση» των γονιδίων. Σήμερα, μετά από πολυετή έρευνα και ανάλυση δημογραφικών στοιχείων που έχουν καταγραφεί σε όλο τον κόσμο, γνωρίζουμε ότι η αλματώδης αύξηση του επιπολασμού της μυωπίας είναι αδύνατο να εξηγηθεί μόνο από την κληρονομικότητα. Τα αποτελέσματα πολλών μελετών καταδεικνύουν ότι ο αριθμός των παιδιών με μυωπία έχει αυξηθεί κυρίως για δύο λόγους: (1) λόγω της αποχής των παιδιών από δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους και της έντονης αστικοποίησης (αυξημένες απαιτήσεις σε σχολεία, φροντιστήρια και ενασχολήσεις σε κλειστούς χώρους κι εντός σπιτιού) (2) εξαιτίας του παρατεταμένου χρόνου κοντινής εργασίας ως αποτέλεσμα της εντατικής εκπαίδευσης και της υπερβολικής χρήσης υπολογιστών και άλλων διαδραστικών συσκευών (tablets, κινητά τηλέφωνα).

Η εικόνα στη χώρα μας

Όσο αφορά τη χώρα μας, μια έρευνα, που διεκπεραιώθηκε το 2007 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, έδειξε ότι ο επιπολασμός της μυωπίας, μεταξύ μαθητών ηλικίας 10 με 16 ετών, ήταν 37.2% σε σχολεία στο Ηράκλειο Κρήτης, αρκετά πιο υψηλός από αυτό που αντιστοιχούσε στους μαθητές σε σχολεία της Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας. Επίσης, αν και η συχνότητα εμφάνισης της μυωπίας βρέθηκε σημαντικά αυξημένη στους μαθητές Γυμνασίου (46.9%) από ότι στους μαθητές Δημοτικού (28.9%) στο Ηράκλειο δεν παρατηρήθηκε κάτι ανάλογο για τους μαθητές στη Στάρα Ζαγόρα. Αν και δεν συλλέχθηκαν στοιχεία σχετικά με τις καθημερινές συνήθειες και τον τρόπο ζωής των παιδιών στο Ηράκλειο και στη Στάρα Ζαγόρα, η υπόθεση ήταν ότι οι γονείς στην Ελλάδα έχουν περισσότερες απαιτήσεις από τα παιδιά τους για επιτυχία και καταξίωση με αποτέλεσμα να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και πόρους στην εκπαίδευση τους. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται ο χρόνος μελέτης των παιδιών, ενώ παράλληλα μειώνεται ο χρόνος σε εξωτερικούς χώρους. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά μυωπίας συναντώνται μεταξύ των μαθητών που παρουσιάζουν άριστες επιδόσεις στο σχολείο.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, περίπου 1 στους 3 Έλληνες πιστεύεται ότι έχει σήμερα μυωπία, ενώ εκτιμάται ότι το 25% του συνολικού πληθυσμού χρήζει διόρθωσης για την επίτευξη λειτουργικής μακρινής όρασης (περίπου 2.700.000 Έλληνες). Τα ευρήματα δείχνουν ότι η μυωπία αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που χρήζει άμεσο σχεδιασμό για ολοκληρωμένες υπηρεσίες φροντίδας της όρασης, απαραίτητες για τη διαχείριση της αναμενόμενης αύξησης στο εγγύς μέλλον. Είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι μαθητές θα λαμβάνουν μια τακτική εξέταση όρασης από οφθαλμίατρο ή οπτομέτρη, κατά προτίμηση κάθε χρόνο, έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν προληπτικές στρατηγικές εάν είναι σε κίνδυνο. Αυτές οι στρατηγικές μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους και μείωση του χρόνου που δαπανάται για κοντινές δραστηριότητες, αλλά και νέες τεχνικές αντιμετώπισης, όπως η χρήση φακών επαφής με ειδικούς σχεδιασμούς (π.χ. ορθοκερατολογικοί) οι οποίοι είναι δεδομένο σήμερα ότι επιβραδύνουν την εξέλιξη της μυωπίας.

Ο Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης είναι Καθηγητής Οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Διευθυντής της Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής του Ηρακλείου Κρήτης και Διευθυντής του διεπιστημονικού μεταπτυχιακού προγράμματος «Οπτική και Όραση».

Ο Σωτήρης Πλαΐνης είναι επιστημονικός συνεργάτης του Εργαστηρίου Οπτικής και Όρασης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης από το 2002, Eπίτιμος Λέκτορας στο Faculty of Life Sciences, The University of Manchester, UK (από το 2006) και Επισκέπτης-Ερευνητής στο Aston University, UK (από το 2017).

ygeiamou.gr