Η πρόταση περιλαμβάνει τη δημιουργία τριών ισχυρών πόλων με διαφορετικό χαρακτήρα στο Σύνταγμα, στη Βαρβάκειο και στον Κεραμεικό, ως μέσο για την αναζωογόνηση του δημόσιου χώρου και τη δημιουργία ενός νέου πλέγματος κίνησης πεζών.
Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε στις αρχές του έτους από την Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε. και οι τρεις νικητές αναδείχθηκαν από το υπουργείο Υποδομών στις αρχές του μήνα. Το 1ο βραβείο έλαβε το γραφείο Tense Architecture Network, με επικεφαλής της ομάδας αρχιτεκτόνων τον επίκουρο καθηγητή στο ΕΜΠ Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο (σύμβουλος πολεοδόμος ο Δ. Φιλιππίδης, κυκλοφοριολόγος ο Γ. Λαγκαδινός, δομοστατικός ο Α. Κοντιζάς και γεωπόνος ο Γ. Καραΐσκος). «Ο μητροπολιτικός χαρακτήρας του νεοκλασικού τριγώνου των Κλεάνθη - Σάουμπερτ είναι αυτονόητος και τόσο ισχυρός, που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί: ούτε από την οικονομική κρίση ούτε από τη γήρανση του κτιριακού του περιεχομένου. Εχει όμως αδιαμφισβήτητα απολέσει τη λάμψη του», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Ανδριανόπουλος. «Κατά τη γνώμη μου, η δύναμη του τριγώνου δεν βρίσκεται στην περιφέρεια, αλλά στο εσωτερικό του. Η πρότασή μας αφορά την ανάδειξη του εσωτερικού “Ταυ”, που σχηματίζεται από τις οδούς Ερμού και Αθηνάς, και τον ανασχεδιασμό τριών νέων “πόλων έντασης”: στο Σύνταγμα, στη Βαρβάκειο και στον Κεραμεικό».
Η ομάδα προτείνει τη μονοδρόμηση των δύο οδών (με κίνηση από Ομόνοια προς Θησείο) προκειμένου να αποδοθεί χώρος στους πεζούς. «Η οδός Αθηνάς είναι στην ουσία η οικονομική και συμβολική φλέβα της πρωτεύουσας. Εχει όμως καταληφθεί πλήρως από την κίνηση των οχημάτων, ενώ το κομμάτι της προς την Ομόνοια είναι υποβαθμισμένο και λειτουργικά ανίσχυρο. Η οδός Ερμού έχει ήδη ένα πεζοδρομημένο τμήμα από το Σύνταγμα έως το Μοναστηράκι, ένα εποχούμενο τμήμα έως το Θησείο και ένα πεζοδρομημένο τμήμα έως την Πειραιώς. Είναι συνεπώς κατακερματισμένη, ενώ το εποχούμενο τμήμα της διαρκώς συμφορημένο. Προτείνεται η λειτουργικά απαραίτητη εποχούμενη κίνηση να διατηρηθεί, αλλά οι δύο οδοί μονοδρομούνται από βορρά προς νότο και από ανατολή προς δύση αντίστοιχα, αποδίδοντας το ήμισυ του πλάτους τους στην κίνηση των πεζών».
Στη βραβευμένη πρόταση, η ανάπλαση της Αθηνάς και της Ερμού συνοδεύεται από τον ανασχεδιασμό τριών δημόσιων χώρων (Σύνταγμα, Βαρβάκειος και Κεραμεικός) με μια εύληπτη γεωμετρία: ορθογώνιο, τετράγωνο, κύκλος. «Στο Σύνταγμα, το κύριο πρόβλημα είναι η σαρωτική κίνηση των οχημάτων από την οδό Σταδίου, η οποία διακόπτει την ομαλή σύνδεση της πλατείας με την Ερμού. Στην πρότασή μας, η κίνηση μεταφέρεται στη Βασ. Γεωργίου και από εκεί στην Αμαλίας, με κατάλληλες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις. Διατηρείται μόνο η κίνηση των μέσων μαζικής μεταφοράς προς τη Φιλελλήνων, με την πλατεία Συντάγματος να μένει ως έχει (ήταν, άλλωστε, όρος του διαγωνισμού), απελευθερώνεται όμως χώρος για την ένθεση μιας νέας, ορθογώνιας πλατείας».
Η πρόταση προβλέπει τη δημιουργία ενός πολυλειτουργικού υδραυλικού συστήματος ανυψούμενων επιπέδων που προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες. «Το δάπεδο σχεδιάζεται από μεγάλες τετράγωνες πλάκες που έχουν τη δυνατότητα να ανυψώνονται έως 1,5 μέτρο, διαμορφώνοντας καθιστικά, επιφάνειες έκθεσης, κερκίδες ή σκηνές. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα νέο, ευέλικτο πλατό υποδοχής της πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της πόλης».
Η πλατεία και η αγορά
Στη Βαρβάκειο ανασχεδιάζεται η πλατεία απέναντι από την αγορά. «Το πρόβλημα εκεί είναι ότι δεν υφίσταται πλέον πλατεία, αλλά μια άστοχη κεκλιμένη διαμόρφωση, ένα λειτουργικό και οπτικό εμπόδιο. Πέρα από την επαναφορά του οριζόντιου επιπέδου, η πρόταση συνίσταται σε μία κίνηση τριπλή: Μια σχισμή στο έδαφος της πλατείας δημιουργεί έναν επιμήκη υποβαθμισμένο εμπορικό δρόμο, ο οποίος περιλαμβάνει εκατέρωθεν καταστήματα. Ενα τετράγωνο στέγαστρο μεγάλων διαστάσεων εξασφαλίζει λειτουργική ενίσχυση του χώρου, τόσο μέσω της διαλεκτικής σχέσης του με το κτίριο της Αγοράς όσο και μέσω της ευρείας προστατευτικής σκιάς του. Τέλος, ένα ομοιόθετο, αλλά χαμηλότερο στέγαστρο υποδέχεται την ανάπτυξη μιας υπαίθριας αγοράς δημιουργώντας μια εσωτερική αυλή».
Ο τρίτος χώρος, ένα πάρκο 20 στρεμμάτων, δημιουργείται στη θέση του αμαξοστασίου στον Κεραμεικό. «Ο χώρος ανασχεδιάζεται ως πόλος αναψυχής και υπαίθριας άθλησης, με ενίσχυση της φύτευσης και τη δημιουργία μιας κυκλικής πλατείας. Προκειμένου να συνδεθεί ο άξονας της Ερμού με το Γκάζι, η οδός Πειραιώς ανυψώνεται σε γέφυρα, κάτι που θα επιτρέψει πιθανώς περαιτέρω ανασκαφές αλλά και την αβίαστη ενοποίηση με το επίπεδο του αρχαιολογικού χώρου». Το ερώτημα, βέβαια, είναι αν η πρόταση θα υλοποιηθεί. «Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί με οραματική διάθεση γίνονται διαρκώς, αυτό που αποτελεί εξαίρεση είναι η επιτυχής, ασυμβίβαστη υλοποίησή τους από τον εκάστοτε φορέα. Είμαι βέβαιος ότι ο Δήμος Αθηναίων μπορεί να αποτελέσει τέτοια εξαίρεση», καταλήγει ο κ. Ανδριανόπουλος.
Μέλος του μητρώου
