Ο σύγχρονος διαδικτυακός τρόπος επικοινωνίας επιβάλλει την εξωτερίκευση των συναισθημάτων με τη χρήση σύγχρονων εικονικών προσωπείων (emoji). Τα Emoji ορίζονται ως «ψηφιακές εικόνες που προστίθενται σε μηνύματα ηλεκτρονικής επικοινωνίας.
Ως συμπληρώματα μη λεκτικών σημείων (Lo, 2008), υιοθετούνται ευρέως στην άμεση ανταλλαγή μηνυμάτων, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, και διάφορες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (Dresner and Herring 2010).
Έχει αναφερθεί ότι σχεδόν τα μισά posts στο Instagram περιέχουν emoji (Dimson 2015) τα οποία έχουν αντικαταστήσει τα emoticons (;) και :-)).
Τα emoji έχουν γίνει πλέον μια δημοφιλής μορφή εκπροσώπησης πραγμάτων, συναισθημάτων, και εννοιών, (Pavalanathan και Eisenstein 2015). Μελέτες στην κοινωνιολογία και την ψυχολογία δείχνουν ότι είναι emoji έχουν δημιουργήσει μια νέα γλώσσα για τη νέα γενιά (Alshenqeeti, 2016). Γιατί όμως οι νέοι χρειάζονται μια τόσο τυποποιημένη μορφή συναισθηματικής έκφρασης για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους; Πόσα συναισθήματα μπορούν να χωρέσουν μέσα στο στενό εύρος που ορίζουν τα γελαστά, θυμωμένα, στεναχωρημένα, απελπισμένα, κα. πρόσωπα των emoji ;
Το συναισθηματικό εύρος μειώνεται και η συναισθηματική ταύτιση του ατόμου που ποστάρει ένα γεγονός με τους ‘φίλους’ του απορρέει από την καταμέτρηση των χαμογελαστών ή σκυθρωπών εικονιδίων. Οι εμπνευστές τους δηλώνουν ότι τα emoji λειτουργούν ως μια καθολική γλώσσα που προάγει την διαπολιτισμική επικοινωνία. Η παγκοσμιοποίηση ορίζει συνεπώς το φάσμα και τον τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων μας. Χαμένοι μέσα στην εικονική πραγματικότητα, οι νέοι αναζητούν απλοϊκούς και επιφανειακούς τρόπους επικοινωνίας. Η προσωπική τους ζωή γίνεται έκθεμα σε ένα διαδικτυακό πανηγύρι και τα συναισθήματα τους καταθέτονται κωδικοποιημένα κάθε στιγμή που ποστάρουν που βρίσκονται και με ποιους είναι.
Φορώντας το ναρκισσιστικό προσωπείο της άνεσης και της αυτάρκειας ποστάρουν δεκάδες selfie υπηρετώντας την διαδικτυακή τους ταυτότητα. Τι γίνεται όμως όταν ‘ανέβει’ η φωτογραφία, δηλώσουν τη συναισθηματική τους κατάσταση με το emoji και καταμετρήσουν τις αντιδράσεις των ‘φίλων’ τους; Θα παραμείνει η χαρά; Θα διατηρηθεί το αίσθημα της επάρκειας ή θα αναδυθεί το αβάσταχτο αίσθημα ψυχικής μοναξιάς που βιώνουν οι νέοι; Μια μοναξιά που ξεκινά συνήθως από την έλλειψη εμπεριεκτικής σχέσης με τους γονείς, συνεχίζεται με τις επιφανειακές έως μηδενικές σχέσεις στο σχολείο με τους συμμαθητές και κορυφώνεται όταν ο νέος βγει στην αρένα της ζωής.
Οι νέοι σπαταλούν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους επενδύοντας στην επικοινωνία με διαδικτυακούς φίλους και διατηρώντας ένα πλασματικό προφίλ στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ως απόρροια ανασφάλειας για αυτό που πραγματικά είναι. Αυτό που χρειάζονται είναι ψυχική ενδυνάμωση για να μπορέσουν να δοκιμαστούν στον πραγματικό κόσμο, με πραγματικούς φίλους βιώνοντας πραγματικά συναισθήματα.
Αυτό όμως προϋποθέτει να είναι αρκετά δυνατοί να αντέξουν την αντιπαράθεση και τη ματαίωση και να έχουν αυτογνωσία. Ο εικονικός κόσμος δεν είναι καλύτερος και ασφαλέστερος από τον πραγματικό. Αποτελεί όμως μια φιλόξενη μήτρα για όλα τα εύθραυστα και ευάλωτα άτομα που δεν έχουν ψυχικά ωριμάσει έτσι ώστε να μην φοβούνται τις αληθινές συγκινησιακές εμπειρίες και συγκρούσεις που προσφέρει η πραγματική ζωή.
Τα τυποποιημένα προσωπάκια των emoji αποτελούν σύγχρονα προσωπεία που κρύβουν τα αληθινά συναισθήματα που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος. Θέλει αρκετή δύναμη να αποποιηθούμε τον ψευδή εαυτό και να αγαπήσουμε τον πραγματικό με τις όποιες αδυναμίες και δυσκολίες αντιμετωπίζει. Θα εκπλαγούμε όμως θετικά όταν τον γνωρίσουμε τον αγκαλιάσουμε και του προσφέρουμε μια αληθινά πραγματική ζωή όπως του αξίζει!
*Η Θεοδώρα Παπαδοπούλου είναι Διδάκτωρ Ψυχολογίας-Νευρογλωσσολόγος
Μέλος του μητρώου
