Γλωσσικά ζητήματα σε δημόσια έγγραφα... και το click away

Ενώ είχαμε προετοιμαστεί για να γράψουμε ένα ακόμα ιστορικό άρθρο, όλος ο «θόρυβος» που δεν λέει να καταλαγιάσει με τις ξένες λέξεις και φράσεις που μπαίνουν συνεχώς στην ελληνική γλώσσα, με τελευταία και πιο πρόσφατη το «click away», καθώς και μία τυχαία ανακάλυψη σε ένα έντυπο μετακίνησης για την περίοδο της πανδημίας, μας οδήγησαν ν’ ασχοληθούμε και στο σημερινό μας άρθρο με την ελληνική γλώσσα.

Η… υπογραφούσα και άλλα
Αν εκτυπώσετε μία «ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΤ’ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ» (κάπου χωλαίνει λίγο ο… τίτλος), πάνω αριστερά, θα δείτε:
Ο/Η υπογράφων-ούσα: Εδώ έχουμε να κάνουμε με διπλό λάθος. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει μόνο παύλα (-), ανάμεσα στο υπογράφων και την κατάληξη –ούσα, αλλά και μία / : υπογράφων/-ούσα. Ας δεχτούμε ότι αυτό δεν είναι πολύ σοβαρό. Εκείνο όμως που είναι πολύ σημαντικό και απαράδεκτο λάθος, είναι να μην γνωρίζουν οι υπεύθυνοι της ΓΕΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, η σφραγίδα της οποίας υπάρχει κάτω δεξιά στο έντυπο, ότι το θηλυκό της λέξης υπογράφων, είναι υπογράφουσα και όχι υπογραφούσα!!!

Ωραία, κάποιος ή κάποιοι δεν το ξέρουν, δεν υπάρχει ΜΙΑ ή ΕΝΑΣ υπάλληλος στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, που να ξέρει σωστά ελληνικά και να ελέγχει τα έγγραφα που εκδίδονται για δημόσια χρήση;

Δυστυχώς, τα λάθη δεν σταματούν εδώ. Πάμε στο Β5: «Μετάβαση σε τελετή κηδείας υπό τους που προβλέπει ο νόμος…» Κάτι λείπει, δεν νομίζετε; («υπό τους που προβλέπει ο νόμος…»), «υπό ποιους»; Μάλλον «περιορισμούς» έπρεπε να γραφτεί εκεί («υπό τους περιορισμούς που προβλέπει ο νόμος…»), αλλά τι ψάχνουμε να βρούμε…

Ο συντάκτης της Βεβαίωσης, και κάτω αριστερά κάνει κάτι παρόμοιο με αυτό που αναφέραμε στην αρχή:
Ο/Η Δηλών-ούσα. Η παύλα, ανάμεσα στο Δηλών και την κατάληξη –ούσα δεν αρκεί. Το σωστό είναι Ο/Η Δηλών/-ούσα. Δηλαδή, ο Δηλών, η Δηλούσα.
Οι περισσότεροι θα νομίζουν ότι το θηλυκό της λ. Δηλών, θα είναι Δηλωνούσα…

Ας μην ασχοληθούμε με λεπτομέρειες (π.χ. Β1… ή επίσκεψη στον γιατρό, ενώ το ορθό είναι σε γιατρό, καθώς δεν έχουμε να κάνουμε με επίσκεψη σε συγκεκριμένο γιατρό, άρα το «στον» είναι άστοχο κλπ).
Συνεπώς: όταν σε μια αραιά γραμμένη σελίδα,
δημοσίου εγγράφου, βρίσκουμε τουλάχιστον δύο χτυπητά και σοβαρά λάθη, δεν δικαιούμαστε να αναρωτηθούμε:
Στις δέκα σελίδες, πόσα λάθη θα γίνονταν;



Το click away
Ερχόμαστε τώρα, σε μία αγγλική φράση, που μπαίνει στην ελληνική γλώσσα. Ήδη, ο κύριος Μπαμπινιώτης ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο θέμα, ενώ και ο γνωστός για τις γλωσσικές του ευαισθησίες, Υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, πρότεινε τον όρο «παράδοση εκτός» (Σαββάτου και Κυριακής ας πούμε;).

Δεν θεωρούμε ότι τα αγγλικά μας είναι τέλεια, αλλά αυτό το click away ή clickaway, δεν μας «έλεγε κάτι». Ανατρέξαμε στα έγκυρα Λεξικά της αγγλικής γλώσσας, έντυπα και ηλεκτρονικά και δεν το βρήκαμε σε κανένα!

Τελευταία μας ελπίδα, το ηλεκτρονικό OneLook Dictionary Search, που περιέχει 18.955.870 λέξεις από 1.061 Λεξικά! Ασύλληπτο λεξικογραφικό μέγεθος.
Και προς μεγάλη μας έκπληξη, ούτε εκεί βρήκαμε το clickaway ή το click away!
Τελικά, στην ηλεκτρονική έκδοση του Cambridge Dictionary, εντοπίσαμε το click away.

click away— phrasal verb with click verb
to press the buttons of the keyboard repeatedly while using a computer:
In the newsroom, reporters answer phones and click away at their computers.

If a machine, clock, camera, etc., clicks away, it makes a repeated short, sharp sound while operating or being operated:
The clock clicks away at the Kennedy Space Center.
Camera phones clicked away, trying to get a close-up shot of the president.

Όπως βλέπετε όμως, σε καμία από τις δύο σημασίες του στα αγγλικά, δεν υπάρχει ταύτιση με την έννοια του click away που … ντεμπουτάρει σήμερα στην Ελλάδα, καθώς σημαίνει, είτε τον επαναλαμβανόμενο, πάτημα των κουμπιών του πληκτρολογίου υπολογιστή, ενώ τον χρησιμοποιούμε, είτε τον επαναλαμβανόμενο, σύντομο διαπεραστικό ήχο, από μία κάμερα, μια μηχανή, ένα ρολόι κλπ, ενώ τίθενται σε λειτουργία ή λειτουργούν.

Υπάρχει κάποια σχέση με το «click away» όπως μας το παρουσίασαν εδώ;

Σίγουρα, η κυβέρνηση έχει πολλούς αγγλομαθείς Υπουργούς, Υφυπουργούς κλπ. Ποιος είχε αυτή τη φαεινή ιδέα, να ονομαστεί click away η συγκεκριμένη μέθοδος αγοράς; Από τις χιλιάδες ελληνικές λέξεις και τις πιο «βατές» αγγλικές, ήταν ανάγκη να χρησιμοποιηθεί ένα «phrasal verb» (φραστικό ρήμα), που δεν υπάρχει σε 1.061 Λεξικά; Αν δεν κάνουμε λάθος, πρόκειται για μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Η Κυβέρνηση ενός κράτους, χρησιμοποιεί ως επίσημο όρο, ένα «φραστικό ρήμα» προερχόμενο από ξένη γλώσσα, με τελείως λάθος περιεχόμενο και, απ’ ό,τι φαίνεται ιδιαίτερα σπάνιο! Όποιος νομίζει ότι στην Ελλάδα τα έχουμε δει όλα, είναι γελασμένος!

Από το «Ελληνίδες - Έλληνες» στο «Συμπολίτες»…


Σκεφτήκαμε ότι τα ελληνικά μας δεν είναι τόσο καλά και πως η λέξη «συμπολίτες» θα έχει και την έννοια του «συμπατριώτες». Δεν μπορεί ο, άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας, πρωθυπουργός και οι σύμβουλοί του να κάνουν λάθος κατ’ εξακολούθηση. Αποφασίσαμε να ανατρέξουμε στα λεξικά που διαθέτουμε, ξεκινώντας από την αρχαιότητα.

Στο κορυφαίο λεξικό της αρχαίας ελληνικής, «ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ», του Franco Montanari (Εκδόσεις Παπαδήμα 2013), με επιμέλεια της ελληνικής έκδοσης, από τον Αντώνιο Ρεγκάκο, καθηγητή του ΑΠΘ και ακαδημαϊκό, διαβάζουμε (σελ. 2023): συμπολίτης-ου, ο (συν, πολίτης) κάτοικος της ίδιας πόλης, συμπολίτης. Η λέξη υπάρχει στην τραγωδία του Ευριπίδη «Ηρακλείδαι» και έπειτα στον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο (περ. 37-100) και στην Κοινή Διαθήκη.

Ανατρέξαμε στα κορυφαία σύγχρονα λεξικά της ελληνικής γλώσσας: «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας», της Ακαδημίας Αθηνών: «συμπολίτης: πρόσωπο που κατοικεί ή κατάγεται από την ίδια πόλη με κάποιον άλλον ή άλλους».

Τα ίδια περίπου στο Λεξικό Μπαμπινιώτη (έκδ. 2019), και στο «Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» (έκδ. 1998).

Οι κορυφαίοι σύγχρονοι Έλληνες γλωσσολόγοι, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο αείμνηστος Ευάγγελος Πετρούνιας (1935-2016) και οι σπουδαίοι συνεργάτες τους, συμφωνούν, ορθά θεωρούμε, με την αρχαία σημασία της λέξης. Στο 13τομο Λεξικό της Εγκυκλοπαίδειας «ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ», (τ.11, σελ. 279) μόνο, εκτός από τον γνωστό ορισμό για τον «συμπολίτη», υπάρχει και ένας άλλος, ως δεύτερος: (μσν.-αρχ.) «αυτός που ανήκει στην ίδια πολιτεία, που είναι υπήκοος του ίδιου κράτους με κάποιον άλλο».

Άραγε, κάνει χρήση ο κύριος Μητσοτάκης αυτού του εξεζητημένου, καθώς υπάρχει μόνο στο συγκεκριμένο Λεξικό, ορισμού; Ή μήπως στο πλαίσιο ενός διεθνισμού, φιλελευθερισμού ή κάποιου άλλου «-ισμού», προσπαθεί να περάσει κάποια μηνύματα; Θα είχε ενδιαφέρον να ερωτηθεί σε κάποια συνέντευξή του ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, γιατί δεν απευθύνεται στις Ελληνίδες και στους Έλληνες, αλλά στους συμπολίτες και στις συμπολίτισσες (του).

Το λογικό είναι π.χ., στους συμπολίτες και στις συμπολίτισσές του, να απευθύνεται ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης. Βέβαια, τη λέξη «συμπολίτης», δεν θα την καταλάβουν όλοι όσοι ζουν στην Αθήνα, καθώς όπως αποκάλυψε η «Εστία» πριν λίγο καιρό, το 25% των κατοίκων της πρωτεύουσας είναι αλλοδαποί, νόμιμοι και παράνομοι, ενώ σε περιοχές όπως τα Πατήσια, ο Άγιος Παντελεήμονας, ο Άγιος Παύλος και η Πλατεία Βικτωρίας, το ποσοστό αυτό αγγίζει το 50% (απόρρητη έκθεση της Ελληνικής Αστυνομίας, που έχει γνωστοποιηθεί και στον κύριο Μπακογιάννη…)


Η «λέξη της χρονιάς» για το 2020

Τα μεγάλα ξένα λεξικά, συνηθίζουν στο τέλος κάθε έτους, να επιλέγουν τη λέξη της χρονιάς. Ένα από τα κορυφαία αγγλοαμερικανικά λεξικά, το Merriam Webster’s, «ανακήρυξε» σαν λέξη της χρονιάς, με βάση τις αναζητήσεις στην ηλεκτρονική του έκδοση, μια λέξη ελληνικής προέλευσης, το pandemic, δηλαδή πανδημικός.

«Based upon a statistical analysis of words that are looked up in extremely high numbers in our online dictionary while also showing a significant year-over-year increase in traffic, Merriam-Webster’s Word of the Year for 2020 is pandemic.»

Σύμφωνα με το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών, «πανδημικός ή, ό, επίθ. ΙΑΤΡ: που σχετίζεται με την πανδημία». Η λ. προέρχεται από το μτγν. πανδημικός «που αναφέρεται σε όλο τον λαό μιας πόλης» Στα αγγλικά, η λέξη pandemic, πρωτοεμφανίστηκε το 1666.

Κλείνοντας αυτό το άρθρο, ας μας επιτραπεί να εκφράσουμε (και πάλι) την άποψή μας για το αν και από ποιον κινδυνεύει ή ελληνική γλώσσα. Θεωρούμε, ότι η ελληνική γλώσσα, κινδυνεύει από τους ίδιους τους Έλληνες, που διακρίνονται από λεξιπενία, άγνοια της σημασίας πολλών βασικών λέξεων, κακή σχέση με την ορθογραφία κλπ.
Η γλώσσα μας είναι δυναμική. Θα κρατήσει κάποιες ξενόφερτες λέξεις και άλλες θα τις αποβάλλει. Καλό είναι, οι πολιτικοί ταγοί, αλλά και οι αρμόδιοι των Υπουργείων και των δημοσίων υπηρεσιών, να δίνουν το καλό παράδειγμα, αποφεύγοντας λάθη όπως αυτά που αναφέραμε.

Δεν μπορείς να ζητάς από τον απλό πολίτη να τηρεί κάποια πράγματα ή να κατηγορείς τους μαθητές για ανεπίτρεπτη άγνοια, όταν εσύ ο ίδιος αλλοιώνεις βασικές λέξεις της γλώσσας μας ή κάνεις απαράδεκτα λάθη σε επίσημο έγγραφο μιας σελίδας…