Μικρολίμανο: Πώς θα γίνει η περιοχή μετά το «λίφτινγκ»

Eνα από τα γραφικότερα μέρη του ΠειραιάEνα από τα γραφικότερα μέρη του Πειραιά αλλά και της Αττικής, με ιστορία που ανάγεται στην αρχαιότητα, το Μικρολίμανο, αναβαθμίζεται. Οι περισσότεροι το γνωρίζουν ως κέντρο εστίασης και αναψυχής, αφού, ειδικά τα Σαββατοκύριακα ήταν η πρώτη επιλογή για φαγητό και βόλτα τόσο των Πειραιωτών όσο και των Αθηναίων από τη δεκαετία του ’60. Μάλιστα οι ψαρόβαρκες και τα σκάφη αναψυχής που ελλιμενίζονται σε αυτό δίνουν στον επισκέπτη την αίσθηση ότι βρίσκεται σε νησί.

Οταν τον Σεπτέμβριο του 2014 ανέλαβε τη δημαρχία Πειραιά ο Γιάννης Μώραλης υπήρχε ήδη τελεσίδικη δικαστική απόφαση για την κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κατασκευών κατά μήκος του παραλιακού μετώπου έως το τέλος του ίδιου έτους. Ωστόσο, η μελέτη για την ανάπλαση της περιοχής δεν είχε εγκριθεί. Για τον λόγο αυτό άρχισαν οι παρατάσεις στο θέμα των κατεδαφίσεων με τροπολογίες στη Βουλή, μέχρι να προχωρήσουν όλες οι απαιτούμενες διαδικασίες προκειμένου να παρουσιαστεί μια ολοκληρωμένη μελέτη.
Η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου του Μικρολίμανου είναι ένα από τα εμβληματικότερα έργα της σημερινής δημοτικής αρχής του Πειραιά, η οποία αναμένεται να αναβαθμίσει πλήρως και να αλλάξει προς το καλύτερο όχι μόνο μία από τις πιο όμορφες περιοχές του, αλλά και όλης της Αττικής. Μάλιστα αυτή προχωράει με ικανοποιητικούς ρυθμούς, παρά τις όποιες καθυστερήσεις έχουν προκύψει λόγω των αρχαιολογικών ευρημάτων και των διαδικασιών που διέπουν συνήθως τα δημόσια έργα. Πιο συγκεκριμένα, εδώ και εβδομάδες έχουν κατεδαφιστεί και οι 28 αυθαίρετες κατασκευές-πέργκολες των καταστημάτων σε όλο το μήκος του παραλιακού μετώπου, ενώ παράλληλα προχωρά και η υπογειοποίηση των καλωδίων ρευματοδότησης των ακινήτων μέσω και της δημιουργίας νέου υποσταθμού από τον ΔΕΔΔΗΕ, η δημιουργία νέων και παράλληλα η αντικατάσταση των παλαιών αγωγών ομβρίων υδάτων, η αντικατάσταση του αγωγού παροχής ύδρευσης και άλλα πολλά σημαντικά έργα. Η ανάπλαση συνιστά μια στρατηγική παρέμβαση μεγάλης κλίμακας του Δήμου Πειραιά, επιφανείας 15.600 τ.μ.



Προβλέπει ελεύθερο χώρο περιπάτου στο θαλάσσιο μέτωπο για τους επισκέπτες, μετακίνηση των τραπεζοκαθισμάτων σε νέο οριοθετημένο σημείο των κοινόχρηστων χώρων, δρόμο ήπιας κυκλοφορίας 3,5 μέτρων, όπου θα απαγορεύεται η στάθμευση, ανακατασκευές των πεζοδρομίων και των πλακοστρώσεων, καθώς και ασφαλτικά έργα και καθορισμό νέων χώρων στάθμευσης για δημότες και επισκέπτες. Επίσης, αντικατάσταση όλων των φωτιστικών σωμάτων με νέας τεχνολογίας, νέο σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων, αναβάθμιση του αποχετευτικού και του δικτύου ομβρίων στη συγκεκριμένη περιοχή.

Η ολοκλήρωση υλοποίησης του έργου υπολογίζεται με βάση τα τωρινά δεδομένα και εφόσον δεν υπάρξουν νέα ευρήματα τον Ιούνιο του 2021. Αλλωστε ο αγώνας που γίνεται στοχεύει στο να μπορέσουν να συνδυαστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η παράμετρος των επιχειρήσεων εστίασης που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της ανάπλασης, οι οποίες έχουν ήδη πληγεί οικονομικά από την πανδημία τον τελευταίο χρόνο. Το έργο θα κοστίσει περίπου 3.500.000 ευρώ και τη χρηματοδότησή του έχει αναλάβει η Περιφέρεια Αττικής, συν 250.000 που θα δοθούν από ιδίους πόρους του Δήμου Πειραιά.

Η αστική ανάπλαση

Με την ανάπλαση αναζωογονείται και ενεργοποιείται το παράκτιο μέτωπο της πόλης τόσο ως δυναμικός πόλος υπερτοπικής σημασίας όσο και ως διεθνής τουριστικός προορισμός. Η περιοχή του Μικρολίμανου αποτελεί κατάληξη του λόφου της Καστέλας, μια «προκυμαία» ανάμεσα στο Πασαλιμάνι και το Νέο Φάληρο, βορειοανατολικά της πειραϊκής χερσονήσου, με θέα την είσοδο του Σαρωνικού, η οποία κατά την αρχαιότητα χαρακτηριζόταν «πολεμικός λιμένας της αρχαίας Αθήνας».



Μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα αποτέλεσε καταφύγιο για τους αλιείς της περιοχής. Από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα ο γραφικός φυσικός λιμένας του Μικρολίμανου μετατρέπεται σε διεθνή κοσμοπολίτικο προορισμό ψυχαγωγίας εξαιτίας της γραφικότητάς του, αλλά και της δυνατότητας πρόσβασης από θαλάσσης σκαφών αναψυχής, ιστιοφόρων κ.λπ. Η παρέμβαση του Δήμου Πειραιά μέσα από την αστική ανάπλαση της περιοχής γίνεται με σκοπό την αναβάθμισή της, η οποία κρίθηκε απαραίτητη τόσο γιατί αξιολογήθηκε απολύτως αναγκαία η απομάκρυνση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων εστίασης παρά την ακτή (σ.σ.: έχουν εκδοθεί εδώ και πολλά χρόνια οριστικά πρωτόκολλα κατεδάφισης) όσο και για λόγους αντιμετώπισης των καταγεγραμμένων αισθητικών και λειτουργικών προβλημάτων που παρουσίαζε.

Με την παρέμβαση απελευθερώνεται η Ζώνη Παραλίας από τις αυθαίρετες κατασκευές και μετατρέπεται σε ελεύθερο κοινόχρηστο χώρο περιπάτου. Οι οδοί Ακτή Κουμουνδούρου και Ναυάρχου Βότσημετατρέπονται σε ήπιας κυκλοφορίας. Η ανάπλαση οργανώνει την περιοχή σε λειτουργικές ζώνες, οι οποίες καθορίζονται με διαφορετικά υλικά κατασκευής με κριτήριο την υψηλή αντοχή και αισθητική τους. Επειδή απαιτείται η απρόσκοπτη κατά το δυνατόν παράλληλη λειτουργία των καταστημάτων εστίασης, αυτά αποκαθίστανται σε αντίστοιχη ζώνη υποδοχής τραπεζοκαθισμάτων.

«Η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου στο Μικρολίμανο είναι ένα από τα εμβληματικότερα έργα, το οποίο αποτελούσε δέσμευση της δημοτικής αρχής που γίνεται πράξη. Οι εργασίες εξελίσσονται και είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που το Μικρολίμανο θα αλλάξει ριζικά όψη και θα γίνει μια σύγχρονη και φιλόξενη περιοχή για τους δημότες και τους επισκέπτες της πόλης μας.


Με την ολοκλήρωση της ανάπλασης, τα καταστήματα θα μεταφερθούν σε νόμιμες κατασκευές, ώστε να λειτουργούν νόμιμα και σωστά και να συνυπάρξουν αρμονικά με τους κατοίκους, ενώ ο κόσμος θα μπορεί να περπατάει σε ένα σύγχρονο αστικό περιβάλλον, δίπλα στη θάλασσα, σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία του Πειραιά», δήλωσε στο «ΘΕΜΑ» ο δήμαρχος Πειραιά.

«Θέλω να πιστεύω ότι το έργο θα έχει ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2021, καλώς εχόντων των πραγμάτων και αν δεν αντιμετωπίσουμε δυσκολίες, ώστε οι επιχειρήσεις μετά από μια μεγάλη ταλαιπωρία εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αλλά και της πανδημίας, να εργαστούν σε ένα νέο, λειτουργικό και όμορφο περιβάλλον. Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσαν επίσης τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια των εργασιών της ανάπλασης, τα οποία και θα αναδειχθούν, ώστε να αποτελέσουν έναν ακόμη πόλο έλξης στην περιοχή», συμπλήρωσε ο κ. Μώραλης, ο οποίος και κατέληξε λέγοντας ότι «θα ήθελα να ευχαριστήσω την Περιφέρεια Αττικής για τη χρηματοδότηση του έργου και για την αγαστή συνεργασία μας. Αλλάζουμε προς το καλύτερο την πόλη μας, δίνοντας οριστικές λύσεις σε εκκρεμότητες δεκαετιών όπως είναι η ανάπλαση στο Μικρολίμανο, η αξιοποίηση του Πύργου, η ανάπλαση του Αγίου Διονυσίου και άλλα. Με τη μεγάλη αυτή παρέμβαση το Μικρολίμανο θα καταστεί ένας σύγχρονος υπερτοπικός πόλος έλξης, συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη της πόλης μας».

Οι καταστηματάρχες

Την άποψή τους για την ανάπλαση της περιοχής εξέφρασαν μάλιστα και δύο γνωστοί επιχειρηματίες από τον χώρο της εστίασης, ο κ. Λευτέρης Λαζάρου και ο κ. Γιώργος Παπαϊωάννου, με τον πρώτο να δηλώνει:
«Η ανάπλαση του Μικρολίμανου είναι κάτι θετικό. Τα έργα έχουν ξεκινήσει, αλλά δεν ξέρουμε ακόμα το πότε θα τελειώσουν. Υπό τις σημερινές συνθήκες, αν ανοίξουμε τον Απρίλιο θα έχουμε μόνο εσωτερικούς χώρους. Το θέμα είναι να έχει τελειώσει ο δρόμος και να υπάρχει πρόσβαση του κόσμου στις ταβέρνες. Είμαι από τους τυχερούς, γιατί το μαγαζί έχει 9 μπαλκόνια και ταράτσα. Πάντως το άνοιγμα των εξωτερικών χώρων δεν μπορεί να βοηθήσει. Σκεφτείτε ότι τον Μάιο και τον Ιούνιο, τα τελευταία χρόνια, τις μισές μέρες βρέχει. Μια ασφαλής λύση είναι η επιδότηση συστημάτων καθαρισμού του αέρα μέσα στα καταστήματα. Υπάρχουν ειδικά συστήματα μέσω των οποίων μπορούν και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να ελέγχουν εξ αποστάσεως, από ένα κινητό τηλέφωνο π.χ., την καθαρότητα του αέρα. Αναλογεί ένα τέτοιο φίλτρο για 50 τ.μ. Οι θερμάστρες δεν είναι λύση. Για να δοθεί λύση στην εστίαση χρειάζονται άνθρωποι που να έχουν χιλιόμετρα πολλά στον κλάδο για να πουν τη γνώμη τους. Σε κάθε περίπτωση, για να επανέλθουμε στο θέμα της ανάπλασης, όταν τελειώσουν τα έργα θα είναι κάτι ωραίο».

Ο δε κ. Παπαϊωάννου, ο οποίος έχει μία από τις πιο διάσημες και παραδοσιακές ψαροταβέρνες στην περιοχή, επισήμανε: «Μας έχουν πει ότι τα έργα θα έχουν ολοκληρωθεί τέλη Μαΐου αρχές Ιουνίου, αλλά το βλέπω δύσκολο. Μπορεί σε πρώτη φάση να παραδώσουν το πεζοδρόμιο μπροστά από τα καταστήματα όπου θα μπουν τα τραπεζοκαθίσματα. Να ανοίξουμε και θα το δούμε. Τώρα από τα 130 θα πέσουμε στα 70 τ.μ. Οι αίθουσες είναι πιο μικρές από τον έξω χώρο. Εύχομαι να κάνουν ένα ωραίο έργο, περιποιημένο, με εύκολη πρόσβαση και χώρους στάθμευσης, Να κατεβαίνει ο κόσμος στο Μικρολίμανο και να το ευχαριστιέται».
Η ιστορία του λιμανιού

Το Μικρολίμανο ή Φανάρι ή λιμένας Κουμουνδούρου, ήταν γνωστό ως Τουρκολίμανο, ενώ στην αρχαιότητα ονομαζόταν λιμένας Μουνιχίας. Βρίσκεται στα βορειοανατολικά της Πειραϊκής Χερσονήσου, συνορεύοντας με το Νέο Φάληρο. Τη μεταπολεμική περίοδο πολλοί Πειραιώτες και Αθηναίοι κατέβαιναν εκεί όχι μόνο για να γευματίσουν στις ψαροταβέρνες, αλλά και για να κολυμπήσουν. Μάλιστα η μεγάλη κολυμβητική αυτοκρατορία του Ολυμπιακού άρχισε να χτίζεται τη δεκαετία του ’60 στο Μικρολίμανο. Εκείνη την εποχή ο Ολυμπιακός έστελνε προπονητές και στελέχη του σε αναζήτηση αυθεντικών ταλέντων ανάμεσα στα δεκάδες παιδιά που κολυμπούσαν στην περιοχή. Από τα νερά του μικρού αυτού λιμανιού ξεπήδησαν μεγάλα ονόματα της ελληνικής κολύμβησης.

Επίσης είναι η μήτρα της ελληνικής ιστιοπλοΐας, αφού εκεί ανδρώθηκαν ολυμπιονίκες και παγκόσμιοι πρωταθλητές του αθλήματος που είναι στο DNA του Ελληνα. Πάνω στον μικρό λόφο που δεσπόζει στην περιοχή έχτισε την έπαυλή του ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, ένας από τους σημαντικότερους Ελληνες πολιτικούς του 19ου αιώνα, ο οποίος διετέλεσε δέκα φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας για συνολικό διάστημα 7,5 ετών. Εξ ου και για κάποιο διάστημα ονομαζόταν λιμένας Κουμουνδούρου. Στο σημείο αυτό, μετά την κατεδάφιση της έπαυλης, χτίστηκε ο άλλοτε βασιλικός και μετέπειτα Ναυτικός Ομιλος της Ελλάδος.

Με το όνομα Φανάρι φέρονταν κατά τους βυζαντινούς χρόνους, πιθανώς από την ύπαρξη φάρου ή φανού στην είσοδό του. Τουρκολίμανο λέγονταν από τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και μετά. Το 1925 ειδική επιτροπή που συστάθηκε για τη διόρθωση τοπωνυμιών και σημείων του Πειραιά επανέφερε την αρχαία ονομασία λιμένας Μουνιχίας. Η νέα όμως ονομασία δεν κατάφερε να καθιερωθεί έναντι του επικρατέστερου Τουρκολίμανου. Το 1967 ο τότε δήμαρχος Πειραιά, Αριστείδης Σκυλίτσης, με απόφασή του καθιέρωσε το νέο όνομα Μικρολίμανο.



Μπορεί να χαρακτηριστεί και λιμάνι των κοινωνικών αντιθέσεων, μια που πάνω σε λίγα στρέμματα γης συμβίωσαν επί δεκαετίες σε αυτό διαμετρικά αντίθετοι κόσμοι. Στον Προφήτη Ηλία Κρητικοί πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο μετά από αποτυχημένη επανάσταση, μεγαλοαστοί και επιχειρηματίες Αθηναίοι οι οποίοι έχτισαν εκεί τις επαύλεις τους ήδη από το 1880, όταν ο τότε βασιλιάς Γεώργιος ο Α’ συνήθιζε να κάνει τις θερινές διακοπές του στην οικία Τσίλερ, στην Καστέλα. Μάλιστα αυτή η επιθυμία τους να βρίσκονται κοντά του, άφησε κληρονομιά στον σύγχρονο Πειραιά ορισμένα μοναδικής αρχιτεκτονικής κτίρια. Αλλά και φτωχοί ψαράδες και μερικές ταπεινές ταβέρνες πάνω στην ακρογιαλιά, όπως και Μικρασιάτες πρόσφυγες σε έναν οργανωμένο οικισμό, ο οποίος ακόμη και σήμερα θυμίζει χωριό μέσα στην πόλη.