Καθώς η πανδημία COVID εξελίσσεται, έχουμε δει επανειλημμένα την άφιξη νέων παραλλαγών του ιού. Οι παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία, όπως οι delta και omicron, είναι εκδόσεις του SARS-CoV-2 (του ιού που προκαλεί την COVID-19) οι οποίες έχουν αποκτήσει μεταλλάξεις. Αυτές οι μεταλλάξεις μπορούν να παράσχουν στον SARS-CoV-2 ένα γενετικό πλεονέκτημα – έτσι για παράδειγμα, η delta συνδέεται με πιο σοβαρή ασθένεια από το αρχικό στέλεχος Wuhan, ενώ η όμικρον είναι πιο μολυσματική.
Τώρα βλέπουμε ανασυνδυασμένες παραλλαγές όπως η omicron XE. Αυτοί δεν είναι ιοί που έχουν αποκτήσει μερικές μεταλλάξεις. Αντίθετα, είναι ιοί που περιέχουν συνδυασμό γενετικού υλικού από πολλαπλές παραλλαγές, παράγοντας μια νέα έκδοση του ιού SARS-CoV-2.
Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 1.179 κρούσματα της omicron XE στο Ηνωμένο Βασίλειο (αυτός ήταν ο αριθμός στην πιο πρόσφατη ενημέρωση από την Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου που δημοσιεύθηκε στις 8 Απριλίου). Η πλειονότητα αυτών των κρουσμάτων έχει σημειωθεί στη νότια και ανατολική Αγγλία. Υπήρξαν επίσης αναφορές για μια χούφτα κρουσμάτων αλλού στον κόσμο, πιθανότατα λόγω διεθνών ταξιδιών.
Πόσο θα πρέπει λοιπόν να ανησυχούμε για την omicron XE; Αν και δεν γνωρίζουμε ακόμη πολλά γι’ αυτό, αυτά που γνωρίζουμε δεν υποδηλώνουν ότι υπάρχει λόγος σοβαρής ανησυχίας. Ας ρίξουμε μια ματιά.
Λίγα λόγια για τις ανασυνδυασμένες παραλλαγές
Όταν οι ιοί αναπαράγονται, μερικές φορές κάνουν λάθη στον γενετικό τους κώδικα που οδηγούν σε μεμονωμένες μεταλλάξεις. Συχνά, οι μεταλλάξεις αυτές δεν οδηγούν σε καμία αλλαγή στη δομή του ιού – ονομάζονται «σιωπηλές μεταλλάξεις». Ορισμένες μεταλλάξεις, ωστόσο, μπορούν να προσδώσουν κάποιο πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, οι μεταλλάξεις που συμβαίνουν στην πρωτεΐνη ακίδα (το τμήμα του SARS-CoV-2 που είναι υπεύθυνο για τη μόλυνση των κυττάρων μας) μπορεί να καταστήσουν τον ιό πιο μεταδοτικό από τις προηγούμενες παραλλαγές. Έχουμε δει επαναλαμβανόμενες μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα να παράγουν παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία.
Ο ανασυνδυασμός είναι μια διαφορετική διαδικασία, κατά την οποία δύο διαφορετικές παραλλαγές μολύνουν το ίδιο κύτταρο, στο ίδιο άτομο, την ίδια στιγμή. Από εκεί και πέρα, μπορούν να συνδυάσουν το γενετικό τους υλικό, με αποτέλεσμα έναν ιό που διαθέτει ένα μείγμα γονιδίων και από τους δύο μολυσματικούς «γονείς» ιούς. Αυτή η ανασυνδυασμένη παραλλαγή μπορεί στη συνέχεια να εξαπλωθεί σε άλλους ανθρώπους – όπως συνέβη με την omicron XE.
Στην πραγματικότητα, έχουν εντοπιστεί πολλαπλές ανασυνδυασμένες παραλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο από το PANGOLIN (την επιτήρηση της γενεαλογικής γραμμής SARS-CoV-2 που διενεργεί η κοινοπραξία COVID-19 genetics UK). Τουλάχιστον τρεις από αυτές – XD, XE και XF – έχουν ανιχνευθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ορισμένοι ανασυνδυασμοί, όπως οι XD και XF, είναι συνδυασμοί της παραλλαγής δέλτα με την omicron γραμμή. Μπορεί να έχετε ακούσει για αυτά τα υβρίδια, τα οποία έχουν ονομαστεί “deltacron”. Το XE, ωστόσο, είναι ένας συνδυασμός δύο στελεχών omicron: BA.1 και BA.2.
Γιατί συνδυάζονται διαφορετικές παραλλαγές;
Ο γενετικός ανασυνδυασμός των ιών δεν είναι νέο φαινόμενο. Συμβαίνει τακτικά με ιούς όπως η γρίπη και ο HIV. Πράγματι, μία από τις προτεινόμενες προελεύσεις του αρχικού ιού Wuhan SARS-CoV-2 προέρχεται από ένα φαινόμενο ανασυνδυασμού σε νυχτερίδες.
Από εξελικτική άποψη, ο ανασυνδυασμός προσφέρει στους ιούς ένα πλεονέκτημα, καθώς επιτρέπει ταχύτερες και σημαντικότερες αλλαγές στον ιό, σε σύγκριση με την πιο αργή διαδικασία απόκτησης μεταλλάξεων μέσω σφαλμάτων στην αντιγραφή. Οι ανασυνδυασμένοι ιοί μπορούν να παρουσιάσουν αξιοσημείωτες αλλαγές στη συμπεριφορά τους, όπως αυξημένη μολυσματικότητα, αποφυγή της υπάρχουσας ανοσίας μας στον ιό ή αντοχή στα φάρμακα. Όπως και η μετάλλαξη με βάση τα λάθη, ωστόσο, ορισμένοι ανασυνδυασμένοι ιοί δεν παρουσιάζουν εμφανείς διαφορές από τους μητρικούς ιούς τους.
Γνωρίζουμε ότι το omicron XE έχει την πλειονότητα των γενετικών πληροφοριών του, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεΐνης ακίδας, από την υποπαραλλαγή BA.2 του omicron, η οποία είναι η παραλλαγή που επικρατεί αυτή τη στιγμή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επομένως, είναι πιθανό ότι τα χαρακτηριστικά του omicron XE (όπως η μεταδοτικότητα, η σοβαρότητα της νόσου και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου) είναι παρόμοια με εκείνα του BA.2. Όμως είναι συνετό οι επιστήμονες να συνεχίσουν να παρακολουθούν και να μελετούν τον omicron XE, καθώς πρόκειται για έναν γενετικά διαφορετικό ιό από τους γονείς του.
Τα αρχικά δεδομένα για την παραλλαγή omicron XE δείχνουν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης (δηλαδή το ποσοστό των νέων λοιμώξεων στον πληθυσμό) είναι ελαφρώς υψηλότερος από αυτόν του omicron BA.2. Ωστόσο, επειδή προς το παρόν υπάρχει μόνο ένας μικρός αριθμός λοιμώξεων με τον XE, τα δεδομένα που διαθέτουμε σχετικά είναι περιορισμένα και είναι δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα προς το παρόν.
Είναι καθησυχαστικό ότι γνωρίζουμε ότι ο BA.2 δεν είναι πιο σοβαρός από τον BA.1 και ότι οι παραλλαγές omicron τείνουν συνολικά να προκαλούν λιγότερο σοβαρή νόσο από τις προηγούμενες παραλλαγές του SARS-CoV-2. Είναι όμως εξαιρετικά μολυσματικές.
Η ανάγκη για επικαιροποιημένα εμβόλια γίνεται ολοένα και πιο πιεστική, δεδομένου ότι όλα τα τρέχοντα εμβόλια βασίζονται στο αρχικό στέλεχος Wuhan. Τα δεδομένα έχουν δείξει ότι όσο περισσότερες αλλαγές στην πρωτεΐνη ακίδα έχουν αποκτήσει οι επόμενες παραλλαγές, τόσο λιγότερο αποτελεσματικά είναι τα σημερινά εμβόλια μας στην πρόληψη της λοίμωξης. Τούτου λεχθέντος, τα εμβόλια εξακολουθούν να είναι πολύ αποτελεσματικά στην πρόληψη σοβαρής νόσου ή θανάτου από COVID.
Φυσικά, χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά αυτού του νέου στελέχους omicron XE. Αλλά φαίνεται, προς το παρόν, να μοιάζει πολύ με τα τρέχοντα κυκλοφορούντα στελέχη του SARS-CoV-2. Όπως γνωρίζουμε καλά, δεν είναι η πρώτη παραλλαγή του ιού και είναι εξαιρετικά απίθανο να είναι η τελευταία.
Μέλος του μητρώου
