Το κλείσιμο των σχολείων την περίοδο της πανδημίας του Covid-19 μπορεί να εξηγήσει εν μέρει μόνο την κατάσταση αυτή, όπως επισημαίνει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, στη νέα έκθεσή του για τα παγκόσμια πρότυπα μάθησης, που αφορά στοιχεία του 2022. Είναι άλλοι, δομικοί παράγοντες που λειτουργούν ως «αγκάθι» στα εκπαιδευτικά συστήματα.
Η τελευταία έρευνα καταγράφει μία από τις πιο απότομες πτώσεις στις επιδόσεις των μαθητών από το 2000 όταν άρχισε η δημοσίευση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων PISA, στις οποίες 15χρονοι καλούνται να δοκιμάσουν τις γνώσεις και δεξιότητές τους σε ανάγνωση (κατανόηση κειμένου), μαθηματικά και φυσικές επιστήμες. Σχεδόν 700.000 νέοι διαγωνίστηκαν πέρυσι.
Σε σύγκριση με την τελευταία φορά που διεξήχθησαν οι εξετάσεις το 2018, οι επιδόσεις στην ανάγνωση μειώθηκαν στις χώρες του ΟΟΣΑ κατά 10 μονάδες κατά μέσο όρο, ενώ στα μαθηματικά κατά 15 μονάδες. Είναι σαν οι μαθητές να έμειναν σχεδόν ένα χρόνο εκτός σχολείου. Συγκεκριμένα έχουμε πτώση που σηματοδοτεί απώλεια ισοδύναμη με τα 3/4 της μάθησης ενός σχολικού έτους.
Συνολικά ένας στους τέσσερις 15χρονους δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν βασικούς αλγορίθμους ή να κατανοήσουν/ερμηνεύσουν απλά κείμενα, όπως προέκυψε από τις εξετάσεις. Η Γερμανία, η Ισλανδία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Πολωνία είδαν ιδιαίτερα απότομες πτώσεις στις βαθμολογίες των μαθηματικών, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Δεν φταίει (μόνο) ο Covid
«Ο Covid πιθανώς έπαιξε κάποιο ρόλο, αλλά δεν ευθύνεται πρωτίστως αυτός», σχολίασε ο διευθυντής εκπαίδευσης του ΟΟΣΑ, Andreas Schleicher. «Υπάρχουν υποκείμενοι δομικοί παράγοντες και είναι πολλοί. Είναι πιο πιθανό να ευθύνονται μόνιμα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών μας συστημάτων, τα οποία οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει πραγματικά να λάβουν σοβαρά υπόψη» προειδοποίησε.
Περίπου οι μισοί μαθητές βίωσαν το κλείσιμο των σχολείων για περισσότερο από τρεις μήνες στην πανδημία. Ωστόσο, τα αποτελέσματα του PISA δεν δείχνουν σαφή διαφορά στις τάσεις των επιδόσεων ανάμεσα σε εκπαιδευτικά συστήματα με περιορισμένο χρόνο κλεισίματος σχολείων όπως η Ισλανδία, η Σουηδία και η Κινεζική Ταϊπέι και συστήματα που έκλεισαν για μεγαλύτερο διάστημα τα σχολεία, όπως η Βραζιλία, η Ιρλανδία και η Τζαμάικα.
Αγκάθι τα κινητά και οι ελλείψεις δασκάλων
Τα φτωχότερα αποτελέσματα έτειναν να συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά χρήσης κινητού τηλεφώνου για αναψυχή από τους μαθητές, αλλά και με σχολεία που ανέφεραν ελλείψεις δασκάλων και υποδομών.
Η χρήση της τεχνολογίας στις τάξεις και η αξιοποίηση της τηλεκπαίδευσης διαδραμάτισαν επίσης ρόλο. «Ο τρόπος με τον οποίο τα εκπαιδευτικά συστήματα αντιμετωπίζουν την τεχνολογική αλλαγή και το κατά πόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βρίσκουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ κινδύνων και ευκαιριών έχουν καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων» σημειώνει ο ΟΟΣΑΑ.
Οι μαθητές που περνούσαν έως και μία ώρα την ημέρα σε ψηφιακές συσκευές για μαθησιακές δραστηριότητες στο σχολείο πέτυχαν κατά μέσο όρο επίδοση 14 βαθμούς υψηλότερη στα μαθηματικά από τους μαθητές που δεν αφιέρωναν χρόνο, ακόμη και μετά την καταγραφή του κοινωνικοοικονομικού προφίλ των μαθητών και των σχολείων, και αυτή η θετική σχέση παρατηρείται σε περισσότερες από τις μισές (45) χώρες και οικονομίες όλων των συστημάτων με διαθέσιμα δεδομένα.
Ωστόσο, η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για αναψυχή και όχι για διδασκαλία, όπως τα κινητά τηλέφωνα, φαίνεται συχνά να σχετίζεται με χειρότερα αποτελέσματα. Οι μαθητές που ανέφεραν ότι αποσπώνται από άλλους μαθητές που χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές είχαν στα μαθηματικά βαθμολογία 15 βαθμούς χαμηλότερη από τους μαθητές που ανέφεραν ότι αυτό δεν συμβαίνει ποτέ ή σχεδόν ποτέ.
Τα δεδομένα δείχνουν επίσης ότι η υποστήριξη εκ μέρους των δασκάλων είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η διαθεσιμότητα δασκάλων για να βοηθήσουν τους μαθητές που έχουν ανάγκη είχε την ισχυρότερη σχέση με τις επιδόσεις στα μαθηματικά στις χώρες του ΟΟΣΑ. Η βαθμολογία στα μαθηματικά ήταν 15 μονάδες υψηλότερη κατά μέσο όρο σε μέρη όπου οι μαθητές συμφώνησαν ότι μπορούσαν εύκολα να έχουν βοήθεια από τους δασκάλους τους. Αυτοί οι μαθητές είχαν επίσης μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση από τους συνομηλίκους τους στην αυτόνομη και εξ αποστάσεως μάθηση.
Τέλος, βλέπουμε μια θετική σχέση μεταξύ της επένδυσης στην εκπαίδευση και της μέσης απόδοσης μέχρι το όριο των 75.000 δολαρίων (PPP) σε σωρευτικές δαπάνες ανά μαθητή ηλικίας 6 έως 15 ετών.
Η Ασία πολύ μπροστά στα μαθηματικά
Τις καλύτερες με διαφορά επιδόσεις στο σύνολο παρουσίασαν οι μαθητές της Σιγκαπούρης, ε αποτελέσματα που υποδηλώνουν ότι ήταν κατά μέσο όρο τρία έως πέντε χρόνια μπροστά από τους ομολόγους τους του ΟΟΣΑ.
Μετά τη Σιγκαπούρη, το Μακάο, η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ, η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα ακολούθησαν σε επιδόσεις στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Στην κατανόηση κειμένου κέρδισαν η Εσθονία, Ιρλανδία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν τις κορυφαίες βαθμολογίες.
Στην Ευρώπη τις καλύτερες – με διαφορά – επιδόσεις παρουσιάζουν οι 15χρονοι Εσθονοί μαθητές, για ακόμη μία χρονιά.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Στη χώρα μας η βαθμολογία και στα τρία πεδία ήταν χαμηλότερη του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ και σε μεγάλη απόσταση σε σχέση με τις επιδόσεις τόσο του 2018 όσο και του 2012.
Στα μαθηματικά, η Ελλάδα συγκέντρωσε 430 μονάδες, με πτώση 21 μονάδων σε σχέση με το 451 που είχε συγκεντρώσει το 2018. Στον πίνακα κατατάσσεται στην 44η θέση. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ στα μαθηματικά ήταν 472 από 489 το 2018.
Στην κατανόηση κειμένου αποσπάσαμε βαθμολογία 438 και την 41η θέση. Η βαθμολογία αυτή ήταν κατά 19 μονάδες χαμηλότερη από το 457 του 2018. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ στην κατανόηση κειμένου ήταν 476 έναντι 487 το 2018.
Στις φυσικές επιστήμες η Ελλάδα συγκέντρωσε βαθμολογία 441, σημειώνοντας μείωση 11 μονάδων από το 452 που ήταν η βαθμολογία της το 2018 και κατετάγη 44η. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ ήταν 485 μονάδες έναντι 489 το 2018.
Μέλος του μητρώου
