Δυστυχώς δεν λέμε όλοι γιατί υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις που ένα ζώο κακοποιείται από τους κηδεμόνες του, εγκαταλείπεται ή υπάρχει πλήρης αδιαφορία για την ύπαρξή του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Εμείς που έχουμε ζώα στο σπίτι- αλλά και άλλοι που πιθανόν να μην έχουν- πόσες φορές δεν έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να αναστατώνεται περισσότερο με μια κακή είδηση που αφορά ένα ζώο από μια κακή είδηση που αφοράει άνθρωπο, ως επί το πλείστον ενήλικα;
Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει: Γιατί είναι πιο πιθανό να δείξουμε περισσότερη ενσυναίσθηση σε ζώα που υποφέρουν από ό,τι σε κάτι που μπορεί να πάθει ο γείτονάς μας;
Οι πιο αδύναμοι ανάμεσά μας
Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από τον Αμερικανό καθηγητή κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας Arnold Arlukeστο του Northeastern University στη Βοστώνη και τον επίσης Αμερικανό εγκληματολόγο Jack Levin, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Society and Animals, έγινε για αυτό ακριβώς, για να βρεθεί ο λόγος που μια αρκετά μεγάλη μερίδα ανθρώπων αγαπάει τα κατοικίδια ζώα της περισσότερο από άλλους ανθρώπους.
Σε αυτό το πείραμα πήραν μέρος 240 μαθητές, στους οποίους έδειξαν άρθρα ειδήσεων που αφορούσαν έναν άνθρωπο ενήλικα, ένα κουτάβι και ένα μωρό. Οι ειδήσεις ήταν ψεύτικες και είχαν να κάνουν ιστορίες ενηλίκων που ξυλοκοπήθηκαν, ενός κουταβιού που κακοποιήθηκε και ενός παιδιού με άσχημη ιστορία. Οι ειδήσεις αυτές γράφτηκαν ειδικά για το πείραμα. Το θύμα, όπως βλέπουμε, ήταν σε κάθε περίπτωση διαφορετικό.
Οι ερευνητές στη συνέχεια ρώτησαν τους συμμετέχοντες πώς ένιωθαν, τι περνούσε από το μυαλό τους και τι είχαν να πουν. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα. Οι ερωτηθέντες έδειξαν περισσότερη ενσυναίσθηση και λύπη για το κουτάβι και το μωρό και σημαντικά λιγότερη για τον ενήλικα άνθρωπο.
Η ενσυναίσθηση, όπως γνωρίζουμε, είναι η ικανότητα να αισθανόμαστε τα συναισθήματα του άλλου ανθρώπου και να φανταζόμαστε τι μπορεί να σκέφτεται ή να αισθάνεται εκείνος.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση των ανθρώπων; Λόγω του συνεχούς καταιγισμού από ειδήσεις βίας, θανάτου και απελπισίας από τα μέσα ενημέρωσης, γινόμαστε όλο και περισσότερο απευαισθητοποιημένοι στον πόνο των άλλων ανθρώπων. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πιστεύεται επίσης ότι συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην όλο και αυξανόμενη έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους.
Αντίθετα είναι εύκολο να ”δημιουργηθεί” ενσυναίσθηση για τα ζώα που υποφέρουν. Εδώ υπάρχει και κάτι βασικό. Η στοργή που νιώθουμε για τα ζώα μπορεί να συγκριθεί με τη στοργή που νιώθουμε για τα παιδιά μας. Θέλουμε να τα φροντίσουμε, να τα προστατέψουμε και γενικώς να τα βοηθήσουμε επειδή δεν μπορούν εκείνα εύκολα να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Τα ζώα είναι αδύναμα. Η αντίληψή μας για τους ενήλικες ανθρώπους διαφέρει. Οι ενήλικες μπορούν εύκολα να μιλήσουν για τα δικαιώματά τους ή να υπερασπιστούν τον εαυτό τους σε έναν κίνδυνο. Ένα ζώο ή ένα μωρό όχι.
Τα οφέλη που φέρνουν τα ζώα
Ωστόσο, οι λόγοι για τους οποίους αγαπάμε τόσο τα ζώα- και συχνά περισσότερο από τους ανθρώπους- δεν έχουν να κάνουν πάντα με την ενσυναίσθηση. Η αλήθεια είναι ότι τα ζώα – ιδιαίτερα τα κατοικίδια ζώα μας – μας δίνουν πολλά.
Γινόμαστε περισσότερο κοινωνικοί
Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι κηδεμόνες ζώων-και ιδιαίτερα όσοι έχουν σκύλο- είναι λιγότερο πιθανό να είναι μόνοι. Η κηδεμονία ενός κατοικίδιου έχει βρεθεί ότι συνδέεται με λιγότερη κοινωνική απομόνωση και περισσότερες κοινωνικές επαφές. Τα κατοικίδια διευκολύνουν τη σύνδεσή μας με άλλους ανθρώπους. Είναι πιο πιθανό να πλησιάσουμε και να μιλήσουμε σε κάποιον που βγάζει βόλτα έναν σκύλο ή σε κάποιον που συναντάμε στο πάρκο. Η κουβέντα σχεδόν πάντα ξεκινάει με τα κατοικίδιά μας.
Τα κατοικίδια, σύμφωνα πάντα με έρευνες, μπορούν να μειώσουν το στρες, το άγχος και την κατάθλιψη, είναι η καλύτερη παρέα στους μοναχικούς ανθρώπους, δίνουν έναυσμα για άσκηση και παιχνίδι, βελτιώνουν την καρδιαγγειακή μας υγεία και δυναμώνουν το ανοσοποιητικό.
Γενικά οι κηδεμόνες κατοικίδιων ζώων τείνουν να είναι πιο υγιείς (τόσο σωματικά όσο και ψυχικά) από εκείνους που δεν έχουν κατοικίδια.
Όλοι μας θέλουμε και επιζητούμε την άνευ όρων αγάπη. Θέλουμε κάποιον να μας αγαπά για αυτό που είμαστε, να μην έχει κάποιες προσδοκίες από εμάς, να χαίρεται πάντα που μας βλέπει. Τα ζώα μπορούν να μας πουν και να μας δώσουν πολλά, όπως τα πιο πάνω, χωρίς ποτέ να χρειαστεί να πουν μια λέξη. Δεν φοβόμαστε ότι θα μας κρίνουν. Στις ανθρώπινες σχέσεις, αυτά τα πολύτιμο πράγματα μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθούν, ειδικά μεταξύ ενηλίκων.
Για το τέλος και μία ειρωνεία
Αν αναλύσουμε προσεκτικά τα συναισθήματά μας, συχνά διαπιστώνουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της λατρείας μας για τα ζώα επικεντρώνεται σε σκύλους και γάτες. Επιπλέον, μερικές φορές μπορεί να δείχνουμε ενσυναίσθηση για μεγάλα, άγρια ζώα, όπως ελέφαντες, δελφίνια ή λιοντάρια. Όταν διαβάζουμε για ένα λιοντάρι ή έναν ελέφαντα που κυνηγιέται και σκοτώνεται στη φύση, η αντίδρασή μας είναι συχνά θυμός – σχεδόν ο ίδιος θυμός που δείχνουμε όταν ακούμε ιστορίες κακοποίησης και παραμέλησης σκύλων και γατών.
Αλλά εδώ υπάρχει μια βασική ειρωνεία. Και έχει να κάνει με τα επιλεκτικά μας συναισθήματα. Η σφαγή παραγωγικών ζώων για τροφή (βοοειδή, κοτόπουλα, χοίροι και άλλα ζώα) δεν φαίνεται να ενοχλεί τους περισσότερους και να τους θυμώνει. Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις ως προς το γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό.
Πρώτον, πρέπει να λάβουμε υπόψη την επιρροή της ποπ κουλτούρας. Αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε πόσες ταινίες με κατοικίδια ζώα πιθανότατα παρακολουθήσατε ως παιδί. Πολλές από αυτές έχουν δώσει στα ζώα αυτά ανθρώπινες ιδιότητες. Τα ζώα αυτά συχνά μιλούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας ανθρώπινες λέξεις, κάνουν όνειρα για το μέλλον, όπως εμείς, και ερωτεύονται όπως και εμείς. Η λαϊκή κουλτούρα έχει μπει μέσα μας εδώ και γενιές. Ότι δηλαδή τα κατοικίδια είναι ακριβώς όπως οι άνθρωποι. Έτσι μας κάνει να αγαπήσουμε αυτά τα ζώα από νεαρή ηλικία.
Ο σεβασμός και η αγάπη μας για τους σκύλους και τις γάτες σε σχέση με άλλα είδη θα μπορούσε επίσης να εξηγηθεί από κάτι που ονομάζεται ”μείωση της συμπόνιας”. Αυτή είναι η μια αρχή της ψυχολογίας που λέει ότι όσο περισσότερη τραγωδία βλέπουμε, τόσο λιγότερο νοιαζόμαστε. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω και για τους ανθρώπους. Εκατομμύρια παραγωγικά ζώα θυσιάζονται κάθε χρόνο για να γίνουν τροφή μας. Το βλέπουμε και το ζούμε καθημερινά. Το θεωρούμε δεδομένο. Το έχουμε συνηθίσει. Δεν μας κάνει εντύπωση, δεν μας εξοργίζει. Οι περισσότεροι δεν νιώθουν τίποτα για αυτό.
Έτσι λοιπόν καταλήγουμε στο να μην αισθανόμαστε τόση συμπόνια για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, για τα εκατομμύρια ζώων που σφαγιάζονται, σε αντίθεση με την ιστορία ενός κουταβιού που κακοποιείται, που είναι πιο πιθανό να μας ταράξει και να μας κάνει να θέλουμε να βοηθήσουμε.
Μέλος του μητρώου
