Μηνιγγίτιδα είναι η φλεγμονή των μηνίγγων, δηλαδή των μεμβρανών που περιβάλλουν και προφυλάσσουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός). Πρόκειται για μια βαριά λοίμωξη με υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα, που απαιτεί άμεση διάγνωση και θεραπεία. Προκαλείται από διάφορα αίτια (μικρόβια, ιούς, παράσιτα, φάρμακα, κακοήθειες, αυτοάνοσα νοσήματα κλπ.). Τα μικρόβια (βακτήρια) προκαλούν συνήθως μηνιγγίτιδα (προσβολή μηνίγγων) ενώ τα υπόλοιπα αίτια προκαλούν κυρίως εγκεφαλίτιδα (διαταραχή επιπέδου συνειδήσεως).
Τα μη μικροβιακά αίτια (με χαρακτηριστική εξαίρεση την βαριά ερπητική εγκεφαλίτιδα) έχουν συνήθως ήπια και αρκετές φορές αυτοιώμενη κλινική πορεία. Σε αντιδιαστολή, οι μικροβιακές μηνιγγίτιδες είναι άκρως επείγουσες και βαριές καταστάσεις. Εξάλλου, για τις μικροβιακές μηνιγγίτιδες υπάρχει ειδική θεραπεία (αντιβιοτικά) και αποτελεσματική πρόληψη (εμβόλια). Για το λόγο αυτό, στη συνέχεια θα αναφερθούμε σχεδόν αποκλειστικά στη μικροβιακή μηνιγγίτιδα.
Ποια είναι τα πιο κοινά συμπτώματα
Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, η αυχενική δυσκαμψία, ο πυρετός, ο βίαιος εμετός («ρουκετοειδής») και η δυσανεξία στο φως και στους θορύβους. Μερικές φορές συνοδεύεται από χαρακτηριστικό μικροκηλιδώδες εξάνθημα, όταν το αίτιο είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος, το οποίο απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, γιατί μπορεί να εξελιχθεί ταχύτατα σε βαριά σηπτική κατάσταση.
Αν η κλινική εικόνα συνοδεύεται από υπνηλία και διαταραχές του επιπέδου συνειδήσεως, τότε μιλάμε για μηνιγγοεγκεφαλίτιδα. Όπως λοιπόν φαίνεται, τα πιο πολλά συμπτώματα δεν είναι ειδικά, όταν όμως είναι ασυνήθιστα και έντονα, πρέπει να εγείρουν την κλινική υποψία των ιατρών προς τη διάγνωση (ή αποκλεισμό) της μηνιγγίτιδας.
Ποια είναι τα συνήθη παθογόνα
Τα πιο σημαντικά αίτια είναι ο πνευμονιόκοκκος, ο μηνιγγιτιδόκοκκος και ο αιμόφιλος ινφλουέντσας.
Διάγνωση – αντιμετώπιση
Η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστικής σημασίας για τη θεραπεία. Η πιο σημαντική εξέταση (μετά την κλινική εξέταση) είναι η οσφυονωτιαία παρακέντηση. Η έγκαιρη διάγνωση απαιτείται, γιατί η νόσος μπορεί να εξελιχθεί ταχύτατα και να προκαλέσει:
Άμεσο θάνατο (σήψη, εγκολεασμό του στελέχους, αιμορραγίες κλπ.)
Απώτερες χρόνιες νευρολογικές επιπλοκές (μετά τη θεραπεία).
Η αντιμετώπιση είναι με κατάλληλα αντιβιοτικά. Και πάλι τονίζουμε την σπουδαιότητα της έγκαιρης χορήγησής τους. Αν ο ασθενής με υποψία βακτηριακής μηνιγγίτιδας πρόκειται να μεταφερθεί σε κάποια μονάδα υγείας (νοσοκομείο, κέντρο υγείας), η αντιβίωση πρέπει να χορηγηθεί άμεσα (εντός 20-30΄) και πριν ξεκινήσει ο ασθενής για το νοσοκομείο.
Προλήψεις και προφυλάξεις
1. Εμβολιασμός
Με τα σύγχρονα εμβολιαστικά προγράμματα της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, η επίπτωση και η θνησιμότητα της βακτηριακής μηνιγγίτιδας έχουν μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Τα διαθέσιμα εμβόλια καλύπτουν τον αιμόφιλο (b) και όλα τα στελέχη μηνιγγιτιδοκόκκου (Β,Α,C,W,Y).
2. Προφύλαξη περιβάλλοντος επιβεβαιωμένου κρούσματος
Αφορά μέτρα για τα άτομα που ήλθαν σε στενή επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα. Η μετάδοση δεν γίνεται αερογενώς αλλά από τον ρινοφάρυγγα που αποικίζεται από το μικρόβιο και μπορεί υπό προϋποθέσεις να προκαλέσει τη νόσο. Η μετάδοση και η εξάπλωση απαιτεί στενή επαφή και συγχρωτισμό, όπως σε στρατώνες, συμμαθητές στην ίδια τάξη, οικογενειακό περιβάλλον, ιατρονοσηλευτικό προσωπικό σε στενή επαφή με τον πάσχοντα, κλπ.
Η προφύλαξη συνίσταται στη χορήγηση βραχέων σχημάτων αντιβιοτικών από το στόμα στα άτομα που ήλθαν σε στενή επαφή ώστε να εξαλειφθεί η φορεία του ρινοφάρυγγα. Απολύμανση χώρων και περιβάλλοντος δεν απαιτείται.
Συμπερασματικά, η βακτηριακή μηνιγγίτιδα, μια από τις σοβαρότερες λοιμώξεις, μπορεί να ελεγχθεί και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με την σωστή εμβολιαστική κάλυψη και την σωστή και έγκαιρη διάγνωση.
Ο εμβολιασμός σώζει ζωές.
Μέλος του μητρώου
