Από τις πλαγιές των Κυκλάδων και την Κρήτη έως τις πιο βόρειες πόλεις και τα χωριά της χώρας μας, η συλλογή των ελληνικών χόρτων, είναι μια μια διαδικασία που απαιτεί γνώση μα και μια εικόνα διαχρονική.
Διασχίζει την ελληνική αρχαιότητα και φτάνει ως τις μέρες μας εμπλουτίζοντας τα πιάτα των πιο σύγχρονων και νόστιμων εστιατορίων.
Η Ελλάδα, με το ευλογημένο μεσογειακό κλίμα και την πλούσια βιοποικιλότητά αποτελεί έναν τόπο άρρηκτα συνδεδεμένο τόσο με τα άγρια όσο και τα καλλιεργημένα βιολογικά χόρτα, όλα εκείνα τα πράσινα συστατικά που νοστιμίζουν δεκάδες συνταγές και που συχνά πια προέρχονται από την Κεντρική Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Κρήτη και την Πελοπόννησο.
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τα χόρτα κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στην ελληνική διατροφή και τα πιάτα μας, όχι μόνο για την αξεπέραστη γαστρονομική και θρεπτική τους αξία (περιέχουν βιταμίνες Α, C και K, καθώς και σίδηρο, μαγνήσιο και κάλιο), αλλά και για το γεγονός ότι παράλληλα αποτελούν ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Οι ρίζες τους στην ελληνική ιστορία
Ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης, ανέφεραν τη χρήση τους τόσο στη διατροφή όσο και στην ιατρική, ήδη από την αρχαιότητα. Στα βυζαντινά χρόνια, η κατανάλωση χόρτων παρέμεινε ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής, καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Σε δύσκολες περιόδους όπως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, τα χόρτα υπήρξαν σωτήρια για τους ανθρώπους και σήμερα, τα χόρτα και η διατροφική τους αξία επαναξιολογούνται εισχωρώντας όλο δυναμικά στο τραπέζι μας.
Από βραστά με μπολικό λεμόνι έως την χρήση τους ως βασικά συστατικά σε παραδοσιακές συνταγές, και από τις σαλάτες, τις χορτόπιτες, τις σούπες και τα λαδερά πιάτα, έως τα ζυμαρικά, το ριζότο και τα smoothies, τα χόρτα εμπλουτίζουν μέχρι σήμερα τις γεύσεις μας ενώ οι γνώσεις που αφορούν την συγκομιδή τους μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά, με κάθε περιοχή να αναπτύσσει τις δικές της μοναδικές πρακτικές συλλογής και επεξεργασίας.
Ενώ η άνοιξη είναι η εποχή των άγριων χόρτων. Ζοχοί, καυκαλήθρες, παπαρούνες, ραδίκια, αβρωνιές και μυρώνια γεμίζουν καλάθια και σακούλες αυτή την περίοδο, ενώ ακολουθεί το σχολαστικό πλύσιμο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το ζεμάτισμα, ώστε να μειωθεί η ιδιαίτερη πικράδα τους.
Ποιά είναι όμως τα πιο γνωστά ελληνικά χόρτα και πόσα γνωρίζουμε για αυτά;
Βλίτα
Τα βλίτα, με τα τρυφερά, μικρά φυλλαράκια και την ελαφρώς γήινη γεύση, αποτελούν τα αγαπημένα πολλών. Είναι ένα ανθεκτικό φυτό που αυτοφύεται συχνά σε κήπους, αλλά και καλλιεργείται. Αποτελεί πλούσια πηγή βιταμινών A και C, φυτικών ινών, σιδήρου και ασβεστίου. Η πιο κλασική χρήση τους στο πιάτο είναι βραστά με λίγο ελαιόλαδο και μπόλικο λεμόνι, αλλά χρησιμοποιούνται επίσης σε πίτες, σούπες και σαλάτες, ενώ αποτελούν εξαιρετικό συνοδευτικό για ψάρια και κρεατικά.
Σέσκουλα
Έχουν μεγάλα, γυαλιστερά φύλλα που θυμίζουν σπανάκι, ήπια, γλυκιά γεύση και μια ποικιλία χρωμάτων στα κοτσάνια τους όπως λευκά, κόκκινα και κίτρινα. Καλλιεργούνται κυρίως σε πεδιάδες όπως στη Θεσσαλία και τη Κεντρική Μακεδονία και είναι πλούσια σε βιταμίνες A, C, K, φυτικές ίνες, σίδηρο και μαγνήσιο. Χρησιμοποιούνται σε χορτόπιτες, σούπες και μαγειρευτά ή προφέρουν επιπλέον νοστιμιά στα όσπρια ενώ τα νεαρά τους φύλλα είναι ιδανικά για σαλάτες.
Άγρια Σπαράγγια
Τα άγρια σπαράγγια, με τους λεπτούς, πράσινους βλαστούς και την πικάντικη γεύση, συλλέγονται από θαμνώδεις και παραθαλάσσιες περιοχές, κυρίως στη Δυτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Χρησιμοποιούνται ευρέως σε ομελέτες, τάρτες, ριζότα καθώς και σε πιάτα με κρέας, ενώ παράλληλα αποτελούν εξαίσιο συνοδευτικό για ψάρια και θαλασσινά.
Γλυστρίδα
Η γλυστρίδα, με τα σαρκώδη, μικρά φύλλα και την όξινη, δροσιστική γεύση, αυτοφύεται σε χωράφια, κήπους και άκρες δρόμων. Είναι ένα φυτό εύκολο στην καλλιέργεια, ανθεκτικό σε ξηροθερμικές συνθήκες, πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνες A, C, E και β-καροτένιο, ενώ έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Χρησιμοποιείται κυρίως σε δροσιστικές σαλάτες, ενώ μπορεί να γίνει τουρσί ή να συνοδεύσει πιάτα με κρέας και ντομάτα αλλά και να μαγειρευτεί ακριβώς όπως και το σπανάκι.
Ραδίκια
Τα ραδίκια, με τα μακριά, οδοντωτά φύλλα και την έντονα πικρή γεύση, καλλιεργούνται και αυτοφύονται σε όλη την Ελλάδα. Πλούσια σε βιταμίνες A, C, K, φυτικές ίνες, ασβέστιο και κάλιο διεγείρουν την πέψη και καθαρίζουν το αίμα. Η πιο κλασική χρήση τους είναι βραστά με ελαιόλαδο και λεμόνι, αλλά μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες, μαγειρευτά και πίτες.
Μάραθος
Ο μάραθος, ένα αρωματικό φυτό με λεπτά φύλλα και γλυκιά γεύση, ευδοκιμεί σε θερμά κλίματα, όπως στην Κρήτη και την Πελοπόννησο. Απαιτεί ηλιόλουστες θέσεις και καλά στραγγιζόμενα εδάφη για την καλλιέργειά του. Είναι πλούσιος σε βιταμίνη C, κάλιο και φυτικές ίνες, ενώ βοηθά στην πέψη και ανακουφίζει από φουσκώματα. Χρησιμοποιείται σε πίτες, σούπες, ψάρια και κρέατα, προστίθεται σε σαλάτες, αρωματίζει ψωμιά και αρτοσκευάσματα και χρησιμοποιείται για την παρασκευή αρωματικού τσαγιού.
Σταμναγκάθι
Το σταμναγκάθι, ένα αγκαθωτό χόρτο με ελαφρώς πικρή και αλμυρή γεύση, αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο πολύτιμα χόρτα της Κρήτης. Η συλλογή του απαιτεί προσοχή λόγω των αγκάθων και γίνεται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά, ενώ θεωρείται τονωτικό. Η πιο κλασική χρήση του είναι βραστό με ελαιόλαδο και λεμόνι αλλά μπορεί να προστεθεί και σε σαλάτες ενώ αποτελεί εξαιρετικό συνοδευτικό για κρέας, ψάρι και θαλασσινά.
Μέλος του μητρώου
