Μικροσκοπικά, ατρόμητα, και κοινωνικά στρουθιόμορφα πουλιά, τα χαζεύουμε να χοροπηδούν εδώ κι εκεί με τα μικρά τους ποδαράκια, να συνυπάρχουν με τα μεγαλύτερα περιστέρια, και να τσιμπολογούν ψίχουλα από το πεζοδρόμιο. Ανήκουν στην οικογένεια των Πασσερίδων και είναι γηγενή στην Ευρώπη, στην Αφρική, και στην Ασία – όμως έχουν εισαχθεί και σε άλλα μέρη του κόσμου. Το είδος που συναντάμε στις πόλεις είναι τα σπιτοσπουργίτια (Passer domesticus), αλλά υπάρχουν πολλά άλλα είδη, όπως ο Δεντροσπουργίτης, ο Πετροσπουργίτης, και ο Χωραφοσπουργίτης.
Το μήκος τους είναι συνήθως 14-18 εκατοστά, η ουρά τους μικρή, και το βάρος τους 24-39,5 γραμμάρια, ενώ ποικίλλει ανάλογα με το φύλο. Τα θηλυκά είναι συνήθως μικρότερα από τα αρσενικά, και τα νεότερα πτηνά είναι επίσης μικρότερα. Τα αρσενικά είναι πιο μεγαλόσωμα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ενώ τα θηλυκά είναι μεγαλύτερα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου.
Συναντάμε τον Σπιτοσπουργίτη στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Ζει συνήθως σε φωλιές που φτιάχνουν οι άνθρωποι – για παράδειγμα μέσα σε οπές στους τοίχους των σπιτιών ή κάτω από κεραμίδια – και σε φωλιές άλλων πουλιών. Έχει καφέ ή γκρι χρώμα, είναι πολυγαμικός, και ζει σε σμήνη, συνήθως κοντά στους ανθρώπους. Συνήθως τρέφεται με σπόρους αλλά και έντομα.
Δυστυχώς, μόνο το ένα πέμπτο των σπουργιτιών επιβιώνει τον πρώτο χρόνο της ζωής του, αλλά αν τα καταφέρουν, τα σπουργίτια μπορούν να φτάσουν ακόμα και τα 20 χρόνια.
Πρόκειται για ιδιαίτερα κοινωνικά πουλιά που φωλιάζουν και δραστηριοποιούνται σε ομάδες. Ακόμα, τραγουδούν κοινωνικά. Τρέφονται κυρίως στο έδαφος και σχηματίζουν κοπάδια σε δέντρα και θάμνους, ενώ σπάνια απομακρύνονται πολύ από την περιοχή τους.
Ας δούμε μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες αλήθειες σχετικά με τον Σπιτοσπουργίτη:
– Ο Σπιτοσπουργίτης κάνει συχνά “μπάνια” με σκόνη. Ρίχνει πάνω στο φτέρωμά του χώμα και σκόνη, σαν να πλένεται με νερό.
– Επειδή υπάρχει σε αυθονία και δεν φοβάται τους ανθρώπους, ο Σπιτοσπουργίτης αποτελεί εξαιρετικό μοντέλο οργανισμού για ορνιθολογικές βιολογικές μελέτες. Μέχρι σήμερα υπάρχουν τουλάχιστον 5.000 μελέτες σχετικά με τον Σπιτοσπουργίτη στην επιστημονική κοινότητα.
– Ο Σπιτοσπουργίτης αμύνεται υπέρ της φωλιάς του με ιδιαίτερο θάρρος. Ένας επιστήμονας το 1889 κατέγραψε περιπτώσεις Σπιτοσπουργιτών οι οποίοι είχαν επιτεθεί σε 70 διαφορετικά είδη πουλιών για να προστατεύσουν τις φωλιές τους. Κάποιες φορές, οι Σπιτοσπουργίτες κάνουν “έξωση” σε άλλα πουλιά, διώχνοντάς τα από τις φωλιές τους για να μείνουν οι ίδιοι.
– Οι Σπιτοσπουργίτες στα σμήνη τους διαθέτουν ιεραρχίες, όπως έχουν και τα κοτόπουλα σε ένα κοτέτσι. Μπορείτε να παρατηρήσετε τους μαύρους λαιμούς των αρσενικών. Τα αρσενικά με τα μεγαλύτερα μαύρα σημάδια τείνουν να είναι μεγαλύτερα σε ηλικία και να κυριαρχούν επί των υπολοίπων. Φορώντας αυτά τα σημάδια στο φτέρωμά τους, τα σπουργίτια μπορούν να αποφύγουν να μπλέξουν σε τσακωμούς.
– Είναι εξαιρετικά ευπροσάρμοστα πουλιά και μπορούν να ζήσουν σχεδόν σε όλα τα περιβάλλοντα εκτός της Ανταρκτικής, ακόμα και σε απίστευτα υψόμετρα, ή μέσα σε ορυχεία.
– Οι πληθυσμοί τους στο μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης μειώνονται, λόγω της εξάπλωσης των σύγχρονων αγροτικών πρακτικών και της αύξησης των εντομοκτόνων στους κήπους των πόλεων. Ευτυχώς, δεν υπάρχουν ενδείξεις μείωσης των πληθυσμών τους στην Αθήνα.
– Για να μετακινηθούν στο έδαφος συνήθως χοροπηδούν αντί να περπατάνε. Τα πιο ηλικιωμένα πουλιά είναι τα μόνα που περπατούν κάποιες φορές.
– Ο Σπιτοσπουργίτης μπορεί να κολυμπήσει αν χρειαστεί για να επιβιώσει. Σπουργίτια έχουν παρατηρηθεί ακόμα και να κολυμπούν κάτω απ’ το νερό όταν απειλούνται.
Μέλος του μητρώου
