Την ώρα που η κυβέρνηση και η κοινωνία ψάχνουν τον φταίχτη για την ακρίβεια στα ενοίκια και την κρίση στέγης, μια νέα μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έρχεται να «ρίξει λάδι στη φωτιά»: η Airbnb δεν είναι το πρόβλημα. Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι κατοικίες που διατίθενται αποκλειστικά για βραχυχρόνιες μισθώσεις (STR) αποτελούν μόλις το 0,4% του συνολικού στεγαστικού αποθέματος στη χώρα – ποσοστό ασήμαντο για να επηρεάσει την αγορά. Αντιθέτως, στην Ελλάδα περισσότερα από 2,28 εκατομμύρια ακίνητα –δηλαδή το 34,5% του συνολικού αποθέματος– δεν χρησιμοποιούνται ως κύριες κατοικίες.
Βέβαια η διατύπωση «κενές κατοικίες» που χρησιμοποιείται στην έρευνα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ακινήτων: δευτερεύουσες ή εξοχικές κατοικίες, ακίνητα προς πώληση ή ενοικίαση, υπό κατασκευή, μη χρησιμοποιούμενα ή εγκαταλειμμένα. Δεν πρόκειται δηλαδή μόνο για σπίτια που κάθονται αναξιοποίητα στην αγορά, αλλά και για ακίνητα με εποχική χρήση ή προσωρινή απουσία ενοικιαστή. Επομένως, τα «2,2 εκατ. κενά σπίτια» δεν είναι όλα διαθέσιμα, αλλά αποτυπώνουν την ευρύτερη αδυναμία του στεγαστικού μοντέλου να αξιοποιήσει ό,τι ήδη υπάρχει.
Σε κάθε περίπτωση η μελέτη αυτή έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία έχει επιβληθεί προσωρινό πάγωμα στην έκδοση νέων Αριθμών Μητρώου Ακινήτων (ΑΜΑ) στα τρία μεγαλύτερα διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων, δηλαδή σε Πλάκα, Κολωνάκι, Κουκάκι, Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Εξάρχεια, Ιλίσια, Νεάπολη, Μετς, Νέο Κόσμο, Άγιο Αρτέμιο, Παγκράτι, Βοτανικό, Μεταξουργείο, Γκάζι, Πετράλωνα και Ρουφ. Το μέτρο αυτό μπορεί να παραταθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026 με κοινή απόφαση των συναρμόδιων υπουργείων.
Είναι δε πολύ πιθανό να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές, ανάλογα με την έκταση του προβλήματος. Πότε όμως θα μπαίνει «κόφτης»; Θα δημιουργηθεί μια αναλογία, ένα κλάσμα, μεταξύ βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων μισθώσεων. Εάν αυτό το κλάσμα γέρνει υπέρ των βραχυχρόνιων, τότε θα παγώνει η έκδοση νέων ΑΜΑ για Airbnb. Η αναλογία αυτή θα διαμορφώνεται τοπικά και με μεγάλη ακρίβεια, καθώς η καταγραφή που έχει γίνει στα εκμισθούμενα ακίνητα φτάνει σε επίπεδο ταχυδρομικού κώδικα. Με άλλα λόγια, οι περιορισμοί δεν θα εφαρμόζονται συνολικά σε έναν δήμο, αλλά σε επιμέρους ενότητες, ανάλογα με τα στοιχεία που θα προκύπτουν κάθε χρόνο από την επανεξέταση της κατάστασης.
Όμως, η μελέτη του ΟΠΑ βάζει σε νέο κάδρο αφήγημα ότι η Airbnb ευθύνεται για το στεγαστικό αδιέξοδο των πολιτών. Στο κέντρο της Αθήνας, το ποσοστό των κατοικιών που προσφέρονται σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης αγγίζει μόλις το 1,1%, ενώ τα κενά σπίτια ξεπερνούν το 25%. Παράλληλα, το 98% των οικοδεσποτών είναι ιδιώτες που νοικιάζουν ένα ή δύο ακίνητα, με μέσο καθαρό εισόδημα 628 ευρώ τον μήνα – πολύ μακριά από την εικόνα των «επενδυτών-καρχαριών» που φέρεται να ελέγχουν ολόκληρες πολυκατοικίες.
Όμως και τα στοιχεία της αγοράς στοιχεία της αγοράς δείχνουν ραγδαία μείωση στην προσφορά κατοικιών προς μίσθωση, ακόμη και σε περιοχές όπου η Airbnb είναι ελάχιστη ή ανύπαρκτη. Για παράδειγμα, στο Περιστέρι τα διαμερίσματα έως 80 τ.μ. έχουν μειωθεί κατά 38,5% μέσα σε έναν χρόνο, ενώ η μέση τιμή ενοικίασης αυξήθηκε κατά 7,7%. Αντίστοιχα, στη Νέα Ιωνία, η προσφορά για μικρά σπίτια μειώθηκε κατά 29,3% και τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 6,5%. Ακόμη και σε φοιτητικές περιοχές όπως ο Ζωγράφος, η διαθεσιμότητα μειώθηκε κατά σχεδόν 20% και οι τιμές αυξήθηκαν 7,4%.
Το φαινόμενο είναι πανελλαδικό, αλλά χτυπά κυρίως τις περιοχές που άλλοτε χαρακτηρίζονταν «προσιτές» για ενοικίαση. Οι υποψήφιοι ενοικιαστές πλέον καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα σε υπέρογκα ενοίκια για το ίδιο διαμέρισμα ή «μετακόμιση» σε πιο υποβαθμισμένες περιοχές με φτωχότερες υποδομές και χειρότερη πρόσβαση σε μέσα μεταφοράς.
Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο όπου –σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία – το 98% των ιδιοκτητών Airbnb στην Ελλάδα διαχειρίζονται ένα ή δύο ακίνητα, με μέσο εισόδημα κάτω των 650 ευρώ τον μήνα.
Μέλος του μητρώου
