Πρόκειται για μία σοβαρή ιογενή νόσο που πλήττει πρόβατα και κατσίκες, με συνέπειες στην υγεία των ζώων, στην παραγωγή γάλακτος και κρέατος, αλλά και στην ίδια την οικονομία του κλάδου. Παρότι η ασθένεια είναι ιδιαίτερα μεταδοτική μεταξύ των ζώων, δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, γεγονός που την ξεχωρίζει από άλλες ζωονόσους.
Τι είναι η ευλογιά των αιγοπροβάτων
Η ασθένεια προκαλείται από ιούς του γένους Capripoxvirus, που ανήκουν στην οικογένεια των Poxviridae. Οι ιοί αυτοί είναι προσαρμοσμένοι στα πρόβατα και τις αίγες και δεν θεωρούνται επικίνδυνοι για τον άνθρωπο. Η μόλυνση γίνεται κυρίως μέσω άμεσης επαφής με άρρωστα ζώα, ή με σωματικές εκκρίσεις τους, αλλά και με τη βοήθεια εντόμων που λειτουργούν ως μηχανικοί φορείς.
Συμπτώματα και εικόνα της νόσου στα ζώα
Τα μολυσμένα ζώα εμφανίζουν αρχικά πυρετό, ανορεξία και καταβολή. Στη συνέχεια εμφανίζονται χαρακτηριστικές δερματικές βλάβες, όπως φλύκταινες και κρούστες σε περιοχές χωρίς τρίχωμα, γύρω από το στόμα, το κεφάλι και την ουρά. Η περίοδος επώασης κυμαίνεται από 4 έως 8 ημέρες, ενώ η νόσος μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες. Σε εκτροφές με χαμηλή ανοσία, η θνησιμότητα μπορεί να φτάσει σε υψηλά ποσοστά, προκαλώντας μεγάλες απώλειες για τους κτηνοτρόφους.
Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα
Τα τελευταία χρόνια, η ευλογιά των αιγοπροβάτων καταγράφεται ξανά στην Ελλάδα, με εστίες σε διάφορες περιοχές. Το 2025, η νόσος βρίσκεται σε έξαρση, με χιλιάδες ζώα να έχουν θανατωθεί προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά. Οι αρχές εφαρμόζουν σχέδιο έκτακτης ανάγκης, το οποίο περιλαμβάνει καραντίνα, αυστηρούς ελέγχους και απολύμανση των εγκαταστάσεων.
Η νόσος δεν περιορίζεται μόνο στη χώρα μας, καθώς κρούσματα έχουν αναφερθεί και σε γειτονικές Βαλκανικές χώρες, όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Η διασυνοριακή διακίνηση ζώων αυξάνει τον κίνδυνο νέων εισαγωγών και απαιτεί στενή συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μέτρα που λαμβάνονται για τον έλεγχο
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την ευλογιά των αιγοπροβάτων. Η αντιμετώπιση στηρίζεται κυρίως σε μέτρα βιοασφάλειας και σε εμβολιασμούς όπου αυτό είναι δυνατό.
Στην Ελλάδα, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει θεσπίσει αυστηρά μέτρα, όπως:
απαγόρευση μετακίνησης ζώων από και προς τις εστίες,
απομόνωση ή θανάτωση μολυσμένων κοπαδιών,
συστηματική απολύμανση χώρων, οχημάτων και εξοπλισμού,
καραντίνα για νέα ζώα που εισέρχονται σε εκτροφές.
Παράλληλα, προωθούνται δράσεις για την καταπολέμηση τρωκτικών και εντόμων, τα οποία μπορούν να συνεισφέρουν στη διασπορά του ιού.
Υπάρχει κίνδυνος για τον άνθρωπο;
Οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί: η ευλογιά των αιγοπροβάτων δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Οι περιπτώσεις δερματικών βλαβών σε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με αιγοπρόβατα οφείλονται σε άλλο ιό, τον Orf, που ανήκει σε διαφορετική κατηγορία (Parapoxvirus) και προκαλεί μόνο τοπικές, ήπιες βλάβες. Επομένως, οι καταναλωτές δεν χρειάζεται να ανησυχούν, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης της συγκεκριμένης νόσου.
Τι ισχύει για το κρέας, το γάλα και τη φέτα
Η ευλογιά δεν περνά στο γάλα, αλλά ούτε στο τυρί, όπως η φέτα. Το γάλα που υπόκειται σε παστερίωση είναι απολύτως ασφαλές για κατανάλωση. Το ίδιο ισχύει και για το κρέας, εφόσον μαγειρευτεί σωστά.
Το πραγματικό πρόβλημα για την αγορά δεν είναι η ασφάλεια των προϊόντων, αλλά η μείωση της παραγωγής. Ζώα που νοσούν παράγουν λιγότερο γάλα, ενώ παράλληλα παρατηρείται μείωση στη διαθεσιμότητα γάλακτος και φέτας, καθώς χιλιάδες ζώα έχουν θανατωθεί προληπτικά. Αυτό οδηγεί σε αύξηση τιμών και δημιουργεί ανησυχία για την επάρκεια και τις εξαγωγές.
Επιπτώσεις στην οικονομία και στους κτηνοτρόφους
Η ευλογιά των αιγοπροβάτων έχει σοβαρές οικονομικές συνέπειες. Πέρα από την απώλεια ζώων, επηρεάζει την παραγωγή γάλακτος και κρέατος, αλλά και το εισόδημα των κτηνοτρόφων. Η φέτα, ως προϊόν ΠΟΠ με εξαγωγικό χαρακτήρα, βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης, αφού η μείωση παραγωγής προκαλεί ανισορροπίες στην αγορά. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η ζημιά δεν είναι μόνο άμεση αλλά και μακροπρόθεσμη, καθώς η ανασύσταση των κοπαδιών απαιτεί χρόνο και κεφάλαιο.
Τι πρέπει να προσέχουν οι καταναλωτές
Για το ευρύ κοινό, το βασικό μήνυμα είναι ξεκάθαρο, δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης της νόσου μέσω κατανάλωσης κρέατος ή γαλακτοκομικών προϊόντων.
Αυτό που χρειάζεται είναι εμπιστοσύνη στα επίσημα κανάλια ενημέρωσης και τήρηση των βασικών κανόνων ασφαλείας, δηλαδή κατανάλωση μόνο προϊόντων που έχουν παραχθεί και διακινηθεί σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής, επιλογή παστεριωμένου γάλακτος και σωστό μαγείρεμα του κρέατος.
Συμπέρασμα
Η ευλογιά των αιγοπροβάτων αποτελεί μια σοβαρή πρόκληση για την ελληνική κτηνοτροφία, χωρίς όμως να απειλεί άμεσα τη δημόσια υγεία. Οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή εφαρμογής μέτρων βιοασφάλειας, ενώ οι αρχές επιδιώκουν τον περιορισμό της νόσου με αυστηρούς ελέγχους και καραντίνες.
Για τους καταναλωτές, το σημαντικό είναι ότι το κρέας, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως η φέτα, παραμένουν ασφαλή. Η ανησυχία αφορά κυρίως τη διαθεσιμότητα και τις τιμές, καθώς η νόσος μειώνει την παραγωγή και δημιουργεί πιέσεις στην αγορά.
Η επόμενη περίοδος θα είναι καθοριστική για τον περιορισμό της επιδημίας και τη στήριξη του κτηνοτροφικού τομέα, ώστε να διασφαλιστεί η επάρκεια και η ποιότητα των ελληνικών προϊόντων που αποτελούν σήμα κατατεθέν της χώρας.
Μέλος του μητρώου
