Έχω τη βαθιά πεποίθηση ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα αναγνωρίσει σε αυτή την κυβέρνηση έναν μεγάλο άθλο. Ότι κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συγκυρίες και με βάση τον «οδικό χάρτη» εξόδου από την κρίση που χάραξε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ο Αντώνης Σαμαράς, κράτησε όρθια τη χώρα και, ταυτόχρονα, προχώρησε σε μια σειρά από κρίσιμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε όλο το φάσμα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής που μετασχηματίζουν σταδιακά την Ελλάδα σε μια «κανονική» ευρωπαϊκή χώρα.
Σε αυτή την τιτάνια προσπάθεια, θα έλεγα ότι το υπουργείο Εργασίας ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές. Σχεδιάσαμε και πραγματοποιήσαμε οργανωτικές και θεσμικές αλλαγές που – αν και απαραίτητες για τον τόπο – ήταν για πολλά χρόνια αιχμάλωτες βαθιά συντηρητικών νοοτροπιών αδράνειας και φοβικότητας. Ούτε στιγμή δεν κρυφτήκαμε πίσω από υπεκφυγές και προσχηματικές δικαιολογίες, ούτε στιγμή δεν υπολογίσαμε το υποτιθέμενο «πολιτικό κόστος». Και τα καταφέραμε!
Πιστεύετε ότι η πολιτική συγκυρία και η συζήτηση που έχει ανοίξει για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας δυσχεραίνει τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές αλλά και την προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών;
Η πολιτική σταθερότητα και ομαλότητα αποτελεί σίγουρα έναν σημαντικό – αν όχι το σημαντικότερο - προσδιοριστικό παράγοντα για την επιτυχή έκβαση των προσπαθειών μας για έξοδο από την κρίση και το πέρασμα της οικονομίας σε φάση ανάπτυξης. Συνιστά ουσιαστικά το «καύσιμο» της μεγάλης εθνικής προσπάθειας.
Από εκεί και πέρα, όμως, απευθύνεστε σε έναν άνθρωπο που δεν έχει κρύψει ούτε στιγμή τη βαθιά του πεποίθηση πως αυτή η χώρα θα ορθοποδήσει μόνο όταν ολοκληρωθούν οι απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Εξάλλου, έχει γίνει πλέον φανερό σε όλους ότι αυτή η κρίση που βιώνουμε δεν είναι παρά το τίμημα της αδράνειας και αναβλητικότητας που επιδείξαμε σε περασμένες εποχές.
Έχει ζητήσει η ελληνική κυβέρνηση να μην ανοίξει το ασφαλιστικό μέχρι την Άνοιξη του 2015; Ποιες πιέσεις ασκούν οι εκπρόσωποι των δανειστών στο ασφαλιστικό;
Κα Σαλούρου, δεν θα σας πω για τους δανειστές. Θα σας μιλήσω για τη δική μας κατεύθυνση, το «ελληνικό σχέδιο» για την αναμόρφωση του ασφαλιστικού που γίνεται πράξη ήδη εδώ και δύο χρόνια, ανεξάρτητα από πιέσεις και διαπραγματεύσεις. Αντιμέτωποι με ένα κατακερματισμένο μωσαϊκό ειδικών καθεστώτων και εξαιρέσεων, αλλά και με μια παραλυμένη οργάνωση του ασφαλιστικού συστήματος, δεν μείναμε με σταυρωμένα χέρια. Ενδυναμώσαμε την εισπρακτική του βάση, κλείνοντας τρύπες και διαρροές χρόνων, απομακρύναμε αδικίες, στρεβλώσεις και εστίες παραλογισμού, διευκολύναμε την καθημερινότητα ασφαλισμένων και συνταξιούχων, εμπεδώνοντας παράλληλα μια πιο συνεπή και υπεύθυνη ασφαλιστική συνείδηση στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Με δυο λόγια, «νοικοκυρέψαμε» το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.
Αρκούν αυτά;
Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας είναι μπροστά μας, γιατί το «ασφαλιστικό» είναι ένα ζήτημα δυναμικό που χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση. Έτσι, από την 1η Ιανουαρίου τίθεται σε εφαρμογή ο νόμος 3863/2010 καθώς έχουμε προβεί έγκαιρα σε όλες τις προπαρασκευαστικές ενέργειες. Ολοκληρώνουμε το μεγάλο έργο της Κωδικοποίησης & Απλοποίησης της Ασφαλιστικής Νομοθεσίας, με το οποίο βάζουμε τέλος σε ένα χαοτικό θεσμικό περιβάλλον που ταλαιπωρούσε πολίτες, πολιτεία και ταμεία. Επίσης, ρίχνουμε φως σε 339 ανέλεγκτους ισολογισμούς των ασφαλιστικών φορέων απο το παρελθόν και, τέλος, οριστικοποιούμε το 2015 το νέο ασφαλιστικό χάρτη της χώρας με την παραιτέρω διοικητική ενοποίηση των ταμείων.
Θα υπάρξουν ενοποιήσεις ταμείων;
Όχι μόνο θα υπάρξουν αλλά και θα αποτελέσουν το βασικό όχημα για την οριστική αναμόρφωση του ασφαλιστικού. Η διοικητική ενοποίηση θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα σε δύο επίπεδα, οριζόντιο και κάθετο. Σε οριζόντιο επίπεδο θα ενοποιηθούν όλες οι κομβικές διαχειριστικές λειτουργίες όλων ανεξαιρέτως των ταμείων σε ενιαίες και ισχυρές διοικητικές οντότητες. Παράδειγμα, θα δημιουργηθεί ένας ενιαίος μηχανισμός είσπραξης εισφορών για όλα τα ταμεία - συνδεόμενος μετά το 2017 και με τη φορολογική διοίκηση – καθώς και ένα Ενιαίο Κέντρο Απονομής Συντάξεων. Ακόμη, θα υποστηριχθεί η διαλειτουργικότητα και λειτουργική εναιοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων για τον υπολογισμό και την απονομή των παροχών, ενώ ενιαίος θα είναι και ο μηχανισμός ελέγχου της εισφοροδιαφυγής μέσω της διεύρυνσης του ελεγκτικού αντικειμένου της Ειδικής Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφάλισης (ΕΥΠΕΑ) του ΙΚΑ.
Στέκομαι ιδιαίτερα στο Ενιαίο Κέντρο Απονομής Συντάξεων, η δημιουργία του οποίου θα βασιστεί στην ολοκλήρωση της ψηφιακής καταγραφής του συνολικού ασφαλιστικού ιστορικού των εργαζομένων, μέσω του συστήματος «ΑΤΛΑΣ». Η αρχική στελέχωσή του θα γίνει από το υφιστάμενο προσωπικό των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, ενώ η έκδοση και απονομή των συντάξεων – ύστερα από μια απλή ηλεκτρονική αίτηση των ενδιαφερομένων – θα είναι πλέον ζήτημα λίγων ημερών.
Και σε κάθετο επίπεδο, ποιες συγχωνεύσεις θα γίνουν;
Σε κάθετο επίπεδο, θα υπάρξει διοικητική ενσωμάτωση στο ΙΚΑ – με διατήρηση, όμως, της οικονομικής τους αυτοτέλειας - του ταμείου επικουρικής ασφάλισης ΕΤΕΑ και των ταμείων παροχών πρόνοιας και εφάπαξ. Θα ενσωματωθούν δηλαδή στο ΙΚΑ, το ΕΤΕΑ, το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ), το Ταμείο Πρόνοιας Ιδιωτικού Τομέα (ΤΑΠΙΤ) καθώς και το Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας (ΤΑΥΤΕΚΩ). Επίσης, στο ΝΑΤ θα ενταχθούν τα δύο ταμεία πρόνοιας των κατώτερων πληρωμάτων και των αξιωματικών.
Πρόσφατα, υπογράψατε μια σειρά αποφάσεων για πρόσθετη χρηματοδότηση των ταμείων με στόχο την κάλυψη των ελλειμμάτων και κατά συνέπεια την πληρωμή των συντάξεων. Κινδυνεύουν οι συντάξεις;
Οι συντάξεις όχι μόνο δεν κινδυνεύουν, αλλά η ομαλή και απρόσκοπτη καταβολή τους είναι σήμερα περισσότερο διασφαλισμένη από ποτέ. Ενδεικτικό μάλιστα είναι το γεγονός ότι σε αυτούς τους πρώτους δέκα μήνες του 2014, η απορρόφηση πόρων του Κρατικού Προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού κινείται απόλυτα εντός των προγραμματισμένων στόχων. Έχει απορροφηθεί το 83,39% της κρατικής επιχορήγησης, ενώ είχαμε προϋπολογίσει ότι σε αυτό το στάδιο θα έπρεπε να καταβληθεί το 83,33% της συνολικής επιχορήγησης των ταμείων για το 2014. Η ταμειακή ισορροπία του ασφαλιστικού συστήματος έχει αποκατασταθεί, κυριότερα μέσα απο τις διαρθρωτικές μας παρεμβάσεις που επέφεραν μεγάλες εξοικονομήσεις πόρων και ενίσχυσαν την εισπρακτική ικανότητα των ταμείων.
Υπήρξαν όμως πρόσθετες χρηματοδοτήσεις...
Εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε κάποια ζητήματα. Η ενίσχυση των ταμείων εφάπαξ με 420 εκατ. ευρώ έγινε προκειμένου να καλυφθούν συσσωρευμένες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του παρελθόντος, πριν από τη μεγάλη μεταρρύθμιση και εξυγίανση των ταμείων εφάπαξ που πραγματοποιήσαμε με την καθιέρωση ενιαίου μαθηματικού τύπου και συντελεστή βιωσιμότητας. Ξέρετε ότι, το 2014 θα δοθούν συνολικά εφάπαξ σε 31.450 άτομα. Ο αριθμός, μάλιστα, των χορηγούμενων εφάπαξ του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ) για τα «δύσκολα έτη» 2012-2014 έχει αυξηθεί έναντι του αριθμού των εφάπαξ για τα έτη 2009-2011 κατά ποσοστό περίπου 166%. Αντίστοιχα, το ποσό των χορηγούμενων εφάπαξ για τα έτη 2012-2014 έχει αυξηθεί έναντι του ποσού των εφάπαξ για τα έτη 2009-2011 κατά ποσοστό περίπου 119%.
Απο την άλλη, η χρηματοδότηση του ΟΑΕΕ με 150 εκατ. ευρώ από το ΑΚΑΓΕ εντάσσεται στο πλαίσιο μιας προγραμματισμένης ενίσχυσης του Ταμείου με πρόσθετους πόρους. Σημειώνω, μάλιστα, πως ενώ ήταν προγραμματισμένη για το συγκεκριμένο ταμείο η εκταμίευση 200 εκατ. ευρώ από τα συνολικά 3,2 δισ. ευρώ σημερινών διαθεσίμων του ΕΚΑΓΕ, εκταμιεύθηκαν εντούτοις μόνο 150 εκατ. ευρώ.
Και με το αναλογιστικό έλλειμμα τί γίνεται; Τί δείχνουν οι αναλογιστικές μελέτες;
Πρέπει να υπογραμμίσω ότι για πρώτη φορά στη χώρα μας εκπονούνται τέτοιας ευρείας κλίμακας και υψηλής αξιοπιστίας αναλογιστικές μελέτες, καθώς σήμερα υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα στατιστικών στοιχείων και δεδομένων - κυρίως από τα πληροφοριακά συστήματα «ΗΛΙΟΣ» και «ΕΡΓΑΝΗ» - ενώ έχει ενσωματωθεί και ένα πλήθος επιμέρους μακροοικονομικών και δημογραφικών παραμέτρων και, μάλιστα, με τις πιο δύσκολες μακροοικονομικές υποθέσεις. Το κρίσιμο σημείο που περιμένουμε να δείξουν αυτές οι αναλογιστικές μελέτες είναι η ανθεκτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος σε μακροχρόνια βάση. Με διαφορετικά λόγια, περιμένουμε από αυτές τις μελέτες που θα ολοκληρωθούν τέλος Νοεμβρίου να τεκμηριωθεί αδιαμφισβήτητα, μεταξύ άλλων, ότι σε κανένα έτος από σήμερα έως και το 2060, δεν θα υπάρξει αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών μεγαλύτερη του 2,5% του ΑΕΠ με έτος αναφοράς το 2009. Σε κάθε περίπτωση, οι όποιες συζητήσεις για το ασφαλιστικό σύστημα πρέπει να γίνονται στη βάση αυτών των τεκμηριωμένων στοιχείων και όχι με αυθαίρετα σενάρια που επενδύουν στη γοητεία της καταστροφής.
Απαιτούνται νέες αλλαγές και στα εργασιακά;
Έχουμε ήδη πραγματοποιήσει ή και δρομολογήσει μια σειρά από καλά σχεδιασμένες μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές που καθιερώνουν κανόνες και θεσμούς, σύμφωνα με τα καλύτερα ευρωπαϊκά πρότυπα: νέος μηχανισμός διαμόρφωσης κατώτατου μισθού, μείωση ασφαλιστικών εισφορών κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες, μείωση γραφειοκρατίας και κατάργηση περιττών διαδικασιών με το καινοτόμο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη», ένα νέο πλαίσιο ομαδικών απολύσεων σε συμφωνία με το σύνολο των κοινωνικών εταίρων, απλούστευση εργατικής νομοθεσίας, μόνιμος μηχανισμός διάγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας κ.λπ.
Συνεπώς έχει ήδη διαμορφωθεί ένα ευέλικτο, απλό και λειτουργικό πλαίσιο ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης, έχουν απομακρυνθεί θεσμικά και διοικητικά εμπόδια για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Έτσι, εκτιμώ ότι οριακές και μόνο βελτιώσεις απομένουν στα εργασιακά.
Θα αλλάξει ο συνδικαλιστικός νόμος;
Το επαναλαμβάνω για μια ακόμη φορά. Ο συνδικαλιστικός νόμος (1264/82) αποτέλεσε τομή για τη δημοκρατικά οργανωμένη συλλογική έκφραση του κόσμου της εργασίας. Και για αυτό το λόγο, εκτιμώ, ότι δεν πρέπει να θιγεί ο πυρήνας και οι αρχές αυτού του σημαντικού θεσμικού οπλοστασίου. Ωστόσο, η υπερτριακονταετής εμπειρία εφαρμογής του έχει αναδείξει την αναγκαιότητα εξορθολογισμού επιμέρους σημείων και στρεβλώσεων που είτε δεν συμβαδίζουν με τις σημερινές ανάγκες της οικονομίας είτε έχουν υποστεί καταστρατηγήσεις και καταχρηστική εφαρμογή, ιδιαίτερα στις μεγάλες επιχειρήσεις και οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η επανεξέταση πρέπει να γίνει με προσοχή, ωριμότητα και, κυρίως, συναινέσεις. Η υποδειγματική συνάντηση του εθνικού κοινωνικού διαλόγου στη Γενεύη πριν ένα μήνα, με το συντονιστικό ρόλο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, μπορεί να αποτελέσει οδηγό για μια συναινετική ενδυνάμωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών στη χώρα μας.
Σχεδιάζεται νέα περικοπή φόρων υπέρ τρίτων;
Οι φόροι «υπέρ τρίτων» - που κατ' ευφημισμό και μόνο τους ονομάζαμε «κοινωνικούς πόρους» αποτελούσαν κατ' ουσίαν οικονομικές επιβαρύνσεις (φόροι, δασμοί και τέλη) που επιβάλλονταν στις συναλλαγές όλων των πολιτών προκειμένου να χρηματοδοτηθεί προνομιακά η ασφάλιση συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων. Ήταν μια πολιτική για τους λίγους σε βάρος των πολλών. Ένα κατάλοιπο του πελατειακού κράτους του παρελθόντος. Συνεπώς, η κατάργηση αυτών των φόρων «υπέρ τρίτων» - η ύπαρξη των οποίων χρονολογείται από το 1928, το 1939, ακόμη και την περίοδο της Κατοχής - ήταν μια απόλυτα λογική και επιβεβλημένη ενέργεια.
Πιστεύετε ότι με τη νέα ρύθμιση οφειλών προς τα ταμεία θα υπάρξει μεγαλύτερη συμμόρφωση και θα βελτιωθούν τα έσοδα των ασφαλιστικών οργανισμών;
Πρόκειται για μια γενναία και καλά μελετημένη ρύθμιση οφειλών προς τα ταμεία, η οποία ικανοποιεί ταυτόχρονα πολλούς στόχους. Επιβραβεύει – για πρώτη φορά στη χώρα μας - όλους όσους προσπαθούν να είναι συνεπείς παρά τις πρωτοφανείς συνέπειες της συσσωρευμένης ύφεσης, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα σε όσους θέλουν να πορευθούν στο δρόμο της υπευθυνότητας να χαράξουν μια διαχωριστική γραμμή με το παρελθόν.
Δεν φοβάστε ότι θα είναι άλλη μία από τις πολλές "τελευταίες ρυθμίσεις" του παρελθόντος;
Έχετε δίκιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΑΟ – περίπου το 84% των συνολικών ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τα ταμεία είχε δημιουργηθεί πριν από την κρίση. Αυτό το γεγονός αντανακλά, μεταξύ άλλων, τις υπονομευτικές του ασφαλιστικού συστήματος συνέπειες των αλεπάλληλων και, συνεπώς, ατελέσφορων "ρυθμίσεων" του παρελθόντος. Ήταν ένας φαύλος κύκλος που έπρεπε επιτέλους να τελειώσει. Αυτή, λοιπόν, είναι η τελευταία και καλή ευκαιρία. Ένα νέο ξεκίνημα που συντελείται στην πιο κρίσιμη στιγμή. Σήμερα που πραγματοποιείται η μεγάλη «στροφή» της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και σε αυτή τη νέα πορεία πρέπει και θέλουμε να είμαστε όλοι μαζί.
Έχετε αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης των εργοδοτικών εισφορών κατά 1%. Είναι εφικτό κάτι τέτοιο εντός του 2015; Πως αξιολογείτε τη μέχρι τώρα μείωση για τις επιχειρήσεις αλλά και για το ΙΚΑ;
Είναι γνωστό ότι οι υψηλές συνολικές εισφορές, δηλαδή η μεγάλη «φορολογική σφήνα» μεταξύ του ποσού που πληρώνει ο εργοδότης και αυτού που εν τέλει λαμβάνει καθαρά ο εργαζόμενος συνιστά στην πράξη ένα ισχυρό αντικίνητρο για νέες προσλήψεις, οδηγώντας παράλληλα στη διαρροή της εργασίας προς την ανεπίσημη, «μαύρη» οικονομία.
Για αυτό το λόγο προχωρήσαμε σε μια γενναία μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά πέντε ποσοσταίες μονάδες μέχρι σήμερα, η οποία εκτιμούμε ότι θα έχει θετικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, τη συνολική απασχόληση και, συνεπώς, το ύψος των δημοσίων εσόδων.
Εάν, όπως επίσης πιστεύουμε, επιβεβαιωθεί η θετική επίδραση του μέτρου στην ταμειακή ισορροπία των ταμείων, τότε είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε σε περαιτέρω μείωση μέχρι και μια μονάδα εντός του 2015.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, μια τέτοια ευνοϊκή συρρίκνωση των εργοδοτικών εισφορών θα πρέπει να συνδεθεί και με τη συμπεριφορά των ίδιων των επιχειρήσεων. Ή για να το θέσω διαφορετικά, είναι επιβεβλημένο να ξεχωρίσουμε επιτέλους τους συνεπείς εργοδότες από αυτούς που επιχειρούν με βάση τη λογική της «αρπαχτής» και σε βάρος των εργαζομένων. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η δημιουργία του «Λευκού Μητρώου Επιχειρήσεων», δηλαδή των εργοδοτών με αποδεδειγμένη και συνεχή συμμόρφωση στην εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία. Το «Λευκό Μητρώο» θα συγκροτηθεί σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2015, στοχεύοντας στη βελτίωση της γενικότερης συμμόρφωσης των επιχειρήσεων και την αύξηση της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας.
Μέλος του μητρώου
