Προ των πυλών είναι νέες ανακοινώσεις με παρεμβάσεις που θα διευρύνουν πρακτικά τη στήριξη προς όλη την οικονομία καθώς μέρα με τη μέρα επιδεινώνεται η κατάσταση και κορυφώνεται η αγωνία χιλιάδων επιχειρήσεων και εκατομμυρίων εργαζομένων. Το ολοκληρωμένο Σχέδιο της κυβέρνησης, θα ανακοινωθεί τη Δευτέρα 30 Μαρτίου, στις 10:00 πμ, από τους Υπουργούς Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνη Γεωργιάδη και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννη Βρούτση.
Μιλώντας ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας νωρίτερα σήμερα στο MEGA εξέφρασε την προσωπική του αγωνία για 3 αριθμούς: 2 εκατομμύρια μισθωτούς που πρέπει να βοηθηθούν, 1 εκατομμύριο ελεύθερους επαγγελματίες και 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις. «Προσπαθούμε να κάνουμε το βέλτιστο» δήλωσε μεταξύ άλλων την ώρα που κορυφώνεται η αγωνία στο οικονομικό επιτελείο για το λογαριασμό που κανείς δεν μπορεί εκτιμήσει σε ποια επίπεδα θα φθάσει και κυρίως με ποιον τρόπο θα πληρωθεί. Σύμφωνα με τον υπουργό αύριο, το αργότερο αύριο, μεθαύριο θα «ακούσουμε» πολλά περισσότερα που θα έχουν να κάνουν και με τη διεύρυνση ΚΑΔ και με ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Στο επίκεντρο βρίσκονται και στοχευμένες παρεμβάσεις ανά κλάδους με στόχο μια ολιστική προσέγγιση του προβλήματος με κάθε διαθέσιμο μέσο.
Ο μεγάλος, επικίνδυνος, άγνωστος Χ είναι η διάρκεια της κρίσης, την οποία ουδείς μπορεί να προβλέψει.
Αυτή τη στιγμή στο επίκεντρο βρίσκεται το βασικό σενάριο που προβλέπει ότι η κρίση θα κορυφωθεί μέσα στο δίμηνο Απριλίου – Μαΐου και μετά θα ξεκινήσει να φθίνει. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι στο τραπέζι δεν βρίσκονται και δυσμενέστερα σενάρια: Είτε για συνέχιση της κρίσης για μεγαλύτερο διάστημα, ή για προσωρινή ύφεση και επανεμφάνιση του προβλήματος αργότερα μέσα στο έτος. Σε όλα τα σενάρια το 2020 θεωρείται πλέον μια χαμένη χρονιά για την ελληνική οικονομία καθώς η ανάκαμψη ανακόπηκε με βίαιο τρόπο και πλέον η κυρίαρχη εκτίμηση κάνει λόγο για ύφεση τουλάχιστον 3% φέτος. Ακόμη χειρότερα μιλάμε για μια πρόβλεψη που είναι σαν κινούμενη άμμος αφού θα μπορούσε να αποδειχθεί ακόμη χειρότερη, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο την πορεία της ανάκαμψης μετέπειτα.
Μέχρι τέλη Μαΐου στο βασικό σενάριο η άσκηση φαίνεται πως βγαίνει. Από εκεί και μετά, όλα θα μπουν στο τραπέζι της επαναξιολόγησης. Ήδη η κυβέρνηση αναθεωρεί τον προϋπολογισμό και στον συμπληρωματικό προϋπολογισμό ανεβάζει στα 5 δισ. ευρώ το αποθεματικό έκτακτων δαπανών, από περίπου 4 δισ. που ήταν η πρόβλεψη πριν λίγες μέρες. Όπως τονίζει κατ’ επανάληψη ο Χρήστος Σταϊκούρας τις τελευταίες μέρες, η ενίσχυση για παράδειγμα των εργαζομένων δεν εξαντλείται στο ειδικό επίδομα των 800 ευρώ μέχρι τα τέλη Απριλίου. Παράλληλα καλύπτονται ασφαλιστικές εισφορές, αναστέλλονται μέχρι τέλη Ιουνίου φορολογικές υποχρεώσεις με αποτέλεσμα το κόστος, ή μάλλον το εν δυνάμει κόστος να «φουσκώνει» στα 6 δισ. ευρώ το μήνα. Εδώ δηλαδή υπάρχει ένα δημοσιονομικό θέμα του πόσο κοστίζουν τα 800 ευρώ αλλά υπάρχει και ένα ταμειακό θέμα. Θεωρητικά όλοι θα πρέπει να πληρώσουν όταν όλα έχουν λήξει υποχρεώσεις που έχουν μπει στον πάγο, αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι πόσο γρήγορα θα επανέλθουν όλα στην κανονικότητα προκειμένου να μην υπάρξει επιπλέον μόνιμο δημοσιονομικό κόστος στον προϋπολογισμό από οριστικές απώλειες εσόδων, πυροδοτώντας μια νέα δημοσιονομική κρίση.
«Stress tests» για τις δημοσιονομικές αντοχές στο τραπέζι
Στην παρούσα φάση όλα τα σενάρια είναι ανοικτά και στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους επικρατεί αναβρασμός και παρακολουθούνται σε ημερήσια βάση όλες οι δαπάνες καθώς «φουσκώνει» ο λογαριασμός και τα δεδομένα αλλάζουν μέρα με τη μέρα.
Οι επιλογές δεν είναι πολλές, αλλά υπάρχουν ενώ η κρίση βρίσκει την Ελλάδα με τρία βασικά πλεονεκτήματα:
Ένα ταμειακό μαξιλάρι άνω των 32 δισ. ευρώ το οποίο έχει χαρακτήρα ειδικού σκοπού αλλά υπάρχει,
Ένα χρέος το μεγαλύτερο μέρος του οποίου (τα 240 δισ. ευρώ από τα περίπου 300 δισ.) τα οφείλουμε στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη – μέλη, τα αποπληρώνουμε με εξαιρετικά ευνοϊκό πλαίσιο και όρους και είναι βέβαιο πως ουδείς στην Ευρώπη δεν θα ήθελε να δει να εκτροχιάζεται
Δημόσια οικονομικά που είχαν αποκατασταθεί μετά από 3 μνημόνια, με την αναγνώριση εταίρων και αγορών.
Στον αντίποδα όμως, πρόκειται για μια οικονομία που βγαίνει από μια 10ετία κρίσης, χωρίς «λίπος να κάψει», με χαμηλή πιστοληπτική αξιολόγηση, και με δομικά προβλήματα που δεν είχαν επιλυθεί πριν ξεσπάσει η νέα κρίση.
Υπό αυτό το πρίσμα, στην παρούσα φάση και για τις επόμενες 4 – 8 εβδομάδες το βασικό είναι να εξασφαλιστούν τα προς το ζην για εκατομμύρια εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που πάγωσαν λόγω κρίσης και να κρατηθούν ζωντανές βιώσιμες επιχειρήσεις με έναν συνδυασμό δημοσιονομικών μέτρων και ευρωπαϊκής στήριξης σε όλα τα επίπεδα, που μέχρις ώρας προσφέρεται αθρόα. Εδώ ανήκουν οι πρωτοβουλίες της ΕΚΤ που παρέχει άνω του 1 τρισ. ρευστότητα στην αγορά με τα ελληνικά ομόλογα να εντάσσονται στις ευνοϊκές ρυθμίσεις και οι ροές ευρωπαϊκών κονδυλίων για την επιβίωση επιχειρήσεων.
Με τις παρεμβάσεις των ευρωπαϊκών κονδυλίων για τη χρηματοδότηση και την ενίσχυση της ρευστότητας και τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση για τη στήριξη εργαζομένων και επιχειρήσεων το συνολικό πακέτο μέχρι στιγμής εκτιμάται στα 15 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό θα ενεργοποιηθούν και στοχευμένες πολιτικές ανά κλάδο με τον υπουργό Οικονομικών να δηλώνει νωρίτερα πως «το επόμενο στάδιο είναι να κάνουμε στοχευμένες πολιτικές για τον πρωτογενή τομέα, στοχευμένες πολιτικές για τον τομέα τις ενέργειας , για τον τουρισμό, την ναυτιλία και την ακτοπλοΐα, τα αεροδρόμια και άλλους κλάδους που έχουμε εντοπίσει ότι υπάρχουν προβλήματα. Άρα εκτός των οριζόντιων πολιτικών που καλύπτουμε με αυτά που ήδη καλύπτουμε θα υπάρχουν και στοχευμένες δράσεις και σε συγκεκριμένους κλάδους».
Στόχος είναι να παραμείνουν ζωντανές βιώσιμες επιχειρήσεις, και να μην έχουμε μαζικά λουκέτα και έκρηξη της ανεργίας την επομένη της κρίσης, η οποία είναι δεδομένο πως θα έχει μεγάλη έκταση, μεγάλο βάθος και ισχυρές δευτερογενείς επιπτώσεις στην οικονομία και ειδικά στη βαριά μας βιομηχανία, τον τουρισμό, αν και κανείς ακόμη δεν μπορεί να εκτιμήσει πόσες και ποιες θα είναι αυτές. Το μεγάλο στοίχημα, στο βασικό σενάριο, είναι μόλις λήξουν τα μέτρα περιορισμού να μην κλείσουν επιχειρήσεις αλλά και να αρθεί η καταναλωτική αβεβαιότητα, που θα είναι παράγοντας κλειδί για να πάρει πάλι εμπρός η ελληνική οικονομία.
Είναι όμως προφανές πως εάν η κρίση διαρκέσει πέραν του Μαΐου το μεγάλο ερώτημα που θα ανακύψει είναι πως θα εξασφαλιστούν επιπλέον κεφάλαια καθώς λεφτά υπάρχουν, αλλά δεν είναι απεριόριστα.
Εδώ υπάρχουν τέσσερις εναλλακτικές, οι οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν μεμονωμένα ή συνδυαστικά.
Να αξιοποιηθεί μέρος του μαξιλαριού που υπερβαίνει τα 32 δισ. ευρώ. Σχεδόν το μισό περίπου 16 δισ. ευρώ είναι δεσμευμένο για το χρέος με βάση τη συμφωνία που έκλεισε η προηγούμενη κυβέρνηση για την έξοδο από το Μνημόνιο. Για να αλλάξουν τα δεδομένα θα πρέπει να υπάρξει έγκριση από την Ευρώπη, άγνωστο με ποιους όρους, ενώ θα μπορούσαν να γίνουν διάφοροι ελιγμοί, όπως να παραταθούν χρονικά κάποιες πληρωμές για τοκοχρεολύσια. Εν τω μεταξύ πρέπει να σημειωθεί πως η ύπαρξη αυτού του αποθεματικού είναι ένα από τα ισχυρά χαρτιά που έχει η Ελλάδα έναντι των αγορών, διατηρώντας πρόσβαση σε αυτές, καθώς λειτουργεί ως μιας μορφής εγγύηση προς τους ιδιώτες επενδυτές, που είχαν κουρευτεί το 2012 με το PSI. Είναι προφανές πως ειδικά αφού είναι άγνωστη η διάρκεια ή η επανάληψη της κρίσης του κορωνοϊού μέσα στο χρόνο, η χρήση του μαξιλαριού θα γίνει με ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή.
Να μπει η Ελλάδα όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες σε προληπτική πιστωτική γραμμή στο πλαίσιο της όποιας διευθέτησης γίνει για όλες τις χώρες (ECCL). Αυτό δεν είναι ένα μοντέλο μη γνώριμο στην Ελλάδα, ανεξάρτητα εάν αυτή τη φορά δεν θα είμαστε οι πρώτοι και δεν θα είμαστε μόνοι μας. Κλειδί και εδώ θα είναι φυσικά οι όροι που θα επιβάλλονταν σε μια τέτοια περίπτωση. Αν και για τη δική μας περίπτωση η χώρα βρίσκεται ήδη σε καθεστώς ενισχυμένης, μεταμνημονιακής εποπτείας που σημαίνει ότι για την προσεχή διετία πρέπει να εκπληρώνει συγκεκριμένους στόχους και υποχρεώσεις, για να λαμβάνει έσοδα περίπου 3 δισ. ευρώ από επιστροφές κερδών από κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης (ANFA & SMPs).
Να καταφέρει μέσα στη χρονιά να δανειστεί εκδίδοντας κάποιο ομόλογο, ή ανοίγοντας κάποια προηγούμενη έκδοση. Δεν θα είμαστε οι πρώτοι, ούτε επισπεύδοντες αλλά η Ισπανία για παράδειγμα το έκανε.
Να γίνει μια μεγάλη τομή και η Ευρώπη να αποδειχθεί αυτή τη φορά ανώτερη των περιστάσεων και να προχωρήσει σε κάποιας μορφής ευρωομόλογο για την κάλυψη του κόστους της υγειονομικής κρίσης στις ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για το μεγάλο στοίχημα και το μεγάλο αγκάθι καθώς η Γερμανία αντιστέκεται, αλλά όπως εκτιμούν ισχυροί τεχνοκράτες, ίσως στο τέλος, με τον κατάλληλο χειρισμό, οι αντιστάσεις καμφθούν. Στο αισιόδοξο αυτό σενάριο μιλάμε για μια εντελώς διαφορετική εικόνα στην οικονομία, από την οποία είναι προφανές πως θα επωφεληθεί αισθητά και η ελληνική οικονομία.
Μεγάλα ερωτήματα είναι τι μέλλει γενέσθαι με τους μισθούς στο Δημόσιο, αν και η κυβέρνηση προς ώρας διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει τέτοια συζήτηση ενώ στενά παρακολουθούνται όλα τα δεδομένα και στο τραπεζικό πεδίο.
Μέλος του μητρώου
