Για όγδοη χρονιά, ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα πορεύεται δίχως Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΕΧΠ), δηλαδή το στρατηγικό «εργαλείο» που καθορίζει το πού, πώς και πόσο μπορεί να αναπτύσσεται τουριστικά κάθε περιοχή της χώρας και υπό ποιες προϋποθέσεις.
Η νέα παράταση στην ολοκλήρωση του ΕΧΠ για τον τουρισμό που δόθηκε από τον υφυπουργό Περιβάλλοντος κ. Νίκο Ταγαρά, μεταφέρει το έργο για τα τέλη του έτους. Μαζί του μετατίθεται και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), η οποία θα έπρεπε να είχε παραδοθεί από τον περασμένο τον Ιανουάριο, σύμφωνα με τις προηγούμενες παρατάσεις που είχαν δοθεί. Με αυτά τα δεδομένα, η τουριστική ανάπτυξη, η οποία σε πολλές περιοχές έχει υπερβεί τη φέρουσα ικανότητα – ειδικά στα νησιά – σχεδιάζεται βάσει ad hoc αποφάσεων αρμοδίων και αναρμόδιων υπηρεσιών, όπως συνέβη και με την υπόθεση της κατασκευής ξενοδοχείου κοντά στο Σαρακήνικο της Μήλου (σ.σ. το σχετικό πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας διαβιβάστηκε προσφάτως στον εισαγγελέα Εφετών Αθηνών για να διερευνηθούν τυχόν αξιόποινες πράξεις).
Οκτώ χρόνια με παλιούς χάρτες χωρίς «πυξίδα»
Από το 2017 κι έπειτα, οι επενδύσεις καθοδηγούνται από τα παρωχημένα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (η αναθεώρηση εκείνου για το Νότιο Αιγαίο βρίσκεται ακόμη σε εκκρεμότητα), από αποσπασματικές τουριστικές διατάξεις και ειδικές τοπικές ρυθμίσεις, χωρίς εθνικό συντονισμό. Το τελευταίο «ΕΧΠ Τουρισμού» είχε εγκριθεί το 2013 (αναθεώρηση του αρχικού του 2009), ωστόσο το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε ακυρώσει διαδοχικά και τα δύο πλαίσια (το 2015 και το 2017), με τη χώρα να μένει χωρίς χωροταξικό προσανατολισμό σε έναν από τους πλέον καθοριστικούς αναπτυξιακούς τομείς.
Έτσι, τον Μάιο του 2018 υπεγράφη η σύμβαση ανάθεσης της μελέτης για το νέο ΕΧΠ για τον Τουρισμό με στόχο την ολοκλήρωσή του το 2023. Τελικά η μελέτη έπειτα από πολλές… περιπέτειες και παρατάσεις ετέθη για διαβούλευση τον περασμένο Σεπτέμβριο. Δέκα μήνες μετά όμως η τύχη της αγνοείται, όπως και της ΣΜΠΕ που θα συνοδεύει το νέο πλαίσιο.
Λόγοι καθυστέρησης
Όπως αναφέρουν στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» αρμόδιες πηγές που παρακολουθούν από κοντά την πρόοδο της μελέτης, η βροχή ενστάσεων, παρατηρήσεων και αιτημάτων που έγιναν στο πλαίσιο τις διαβούλευσης από δήμους και άλλους τουριστικούς και μη φορείς έχουν μπλοκάρει τις εξελίξεις. Για παράδειγμα πολλοί αντέδρασαν γιατί οι μελετητές ενέταξαν περιοχές στις υπερ-αναπτυγμένες ζώνες γεγονός που θεωρούν ότι θα απωθήσει τους επενδυτές. Αφού γίνει η επεξεργασία των αιτημάτων το νέο κείμενο θα περάσει από τις επιτελικές επιτροπές για διορθώσεις και ενσωματώσεις παρατηρήσεων. Παράλληλα, πρέπει να ολοκληρωθεί η δέουσα εκτίμηση, δηλαδή η μελέτη για τις επιπτώσεις στις Natura και να υποβληθεί και η ΣΜΠΕ για έγκριση.
Επίσης, στους λόγους της καθυστέρησης περιλαμβάνεται και η ανάγκη συντονισμού με όλα τα υπόλοιπα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια (για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τη βιομηχανία, τους Ορυκτούς Πόρους) τα οποία επίσης εκκρεμούν εδώ και χρόνια. Πρόκειται για έναν… θεσμικό εγκλωβισμό αμοιβαίας εξάρτησης, καθώς κρίσιμα ζητήματα όπως π.χ. η χωροθέτηση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων, απαιτούν κοινές πολιτικές προσέγγισης με τον τουρισμό.
Οι προβλέψεις του χωροταξικού
Πάντως, σχετικά με το προτεινόμενο ΕΧΠ για τον τουρισμό που είχε τεθεί σε διαβούλευση, παρά την υπερφόρτωση δημοφιλών προορισμών, δεν θέτει ουσιαστικά όρια στην ανάπτυξη μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, ακόμα και σε ήδη κορεσμένες περιοχές, ούτε επαρκή πρόνοια για τη φέρουσα ικανότητα των περιοχών ή την κλιματική τους ευαλωτότητα. Η δε ανάγκη για διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος χάνεται μπροστά στην επανάληψη του μοντέλου της υπερεκμετάλλευσης, κυρίως του παράκτιου χώρου, σε μια εποχή που οι τοπικές κοινωνίες στα νησιά καλούνται να διαχειριστούν υπερτουρισμό, λειψυδρία, έλλειψη υποδομών και πιέσεις στη διαχείριση των αποβλήτων και των λυμάτων, παραμένοντας παράλληλα «ελκυστικές» για διεθνείς επενδυτές.
Σε κάθε περίπτωση, ελλείψει ΕΧΠ για τον τουρισμό, η χώρα συνεχίζει να επενδύει στον τουρισμό, αλλά χωρίς ένα θεσμικό εργαλείο να καθορίσει τα όριά του. Το αποτέλεσμα είναι ένας αναπτυξιακός «αυτόματος πιλότος», με αχαρτογράφητες συνέπειες για το επενδυτικό της αφήγημα αλλά και το αποτύπωμα του τουρισμού στο φυσικό και αστικό περιβάλλον.
Μέλος του μητρώου
