Η έννοια του κατοίκου-περφόρμερ γεννήθηκε ύστερα από την παρατήρηση των Αθηναίων, στο σπίτι, στη δουλειά, στη διασκέδαση, στο προαναφερθέν πηγαινέλα· και σε πιο ιδιωτικές στιγμές: όταν γελούν, όταν δακρύζουν ή κλαίνε, όταν φιλούν, αγκαλιάζουν αλλά και χτυπούν. Και σε στιγμές που αναπτύσσουν και ξεδιπλώνουν όλη την γκάμα της συμβολής στα «κοινά»: όταν πολιτικοποιούνται, όταν διαδηλώνουν, όταν μουντζώνουν, όταν ψηφίζουν.
Και τι σημαίνουν όλα αυτά; Ισως ότι οι κάτοικοι μιας πόλης ενδύονται ρόλους που δεν ερμηνεύονται παρά μόνο με την εμπειρία και τη σκευή τους. Οι ηθοποιοί έχουν τις σκηνοθετικές οδηγίες, ανεξάρτητα από την προσωπική τους προτίμηση, η οποία, όμως, πολλές φορές, λαμβάνεται υπ' όψιν. Οι πολίτες, ωστόσο, ποιες οδηγίες ακολουθούν; Ποιος είναι ο «σκηνοθέτης» τους; Η εξέλιξη του «έργου» ποιες κατευθυντήριες γραμμές ακολουθεί; Τι σημαίνει να είσαι σήμερα κάτοικος μιας πόλης; Σημαίνει απλώς αυτό που δηλώνει ή ο κάτοικος μιας πόλης είναι –και– πολίτης;
Η πόλη-οικία, η πόλη-καταγωγή, η πόλη-μετανάστευση, η πόλη-εργασία, η πόλη-πόλη έχουν μόνον ένα –ένα– κοινό χαρακτηριστικό: το σκηνικό τους – απόρροια όλων των προαναφερθέντων, αλλά αυτό είναι άλλης τάξης ζήτημα. Το σκηνικό των πόλεων, οι χώροι της, τα κτίριά της, τα εσωτερικά τους, οι δρόμοι της αποτελούν έναν σταθερό –τουλάχιστον για μία ευμεγέθη περίοδο και υπό «κανονικές» συνθήκες– παράγοντα που οριοθετεί, όσο μπορεί, την αυτενέργεια ή την «ανεμελιά» του κατοίκου (ή πολίτη).
Ο κάτοικος-περφόρμερ, εντούτοις, παραμένει μια διαρκής παρουσία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό σκηνικό των πόλεων, καθορίζοντας και επανακαθορίζοντάς το. Δίνει ζωή ή την παίρνει από αυτό το σκηνικό· χρωματίζει ή αποχρωματίζει (με εισαγωγικά ή χωρίς) την πόλη· τη βελτιώνει ή τη χειροτερεύει εσωτερικά ή εξωτερικά. Ο κάτοικος-περφόρμερ είναι η θεία χειρ που ζωοδοτεί, αναζωογονεί και σκοτώνει την πόλη.
Η πόλη, βέβαια, παραμένει εκεί. Το άτεγκτο, ακούνητο (έστω για κάποια χρόνια), ανυποχώρητο και κυριαρχικό σκηνικό της εξακολουθεί να απορροφά τους κραδασμούς του κατοίκου-περφόρμερ. Εκείνος, όλως παραδόξως, συνεχίζει να παίζει τον ρόλο του κι εκείνη αγόγγυστα –ως άλλη ντομινατρίς αφεντικίνα– περιμένει στη γωνία.
Ο κάτοικος-περφόρμερ αδυνατεί, από καιρού εις καιρόν, να ακολουθήσει τον ρυθμό της πόλης-πάλκο. Αδυνατεί, επίσης, να σταθεί και, μόνο για μια στιγμή, ν' αφουγκραστεί τι λέει το σκηνικό, τι ήχους τού προσφέρει, τι χρώματα, τι όρια, τέλος πάντων, του επιφυλάσσει. Ο κάτοικος-περφόρμερ είναι ένας καταδικασμένος ελεύθερος: ερμηνεύει τον ρόλο και «εκμεταλλεύεται» την πόλη-σκηνικό όπως του καπνίσει, αλλά είναι υποχρεωμένος να υφίσταται το βάσανο της παρατήρησης όσων έχει «παίξει».
Το σώμα της πόλης –ωραία εικόνα– δέχεται όλα τα στίγματα των κατοίκων-περφόρμερ του. Υπομονετικά παραμένει «εκεί». Ο κάτοικος-περφόρμερ, όταν τελειώσει η κατά περίπτωσιν παράστασή του, μένει να κοιτάζει το εσωτερικό και το εξωτερικό σκηνικό της πόλης, το σώμα της. Το ρήμα «κοιτάζει», εν προκειμένω, φοβάται να γίνει «αναλογίζεται». Ο κάτοικος-περφόρμερ σπάνια αναλογίζεται σε ποιο σκηνικό είναι –εξ επιλογής ή εξ ανάγκης– υποχρεωμένος να ζει. Τα όρια, ενώ παραμένουν συγκεκριμένα, δεν ξεπερνιούνται για έναν –έναν– και μόνο λόγο: διότι η ανάγκη ενός καινούργιου ρόλου επανατοποθετεί τον κάτοικο-περφόρμερ σε νέα στάση έναντι της πόλης-πάλκου – η μνήμη του προηγηθέντος ρόλου είναι τρομερά βραχεία. Και το μαγκανοπήγαδο της καθημερινότητας, των ανανεούμενων ρόλων, λησμονεί το σκηνικό και αβγατίζει τους «ανέμελους» κατοίκους-περφόρμερ.
Η πόλις πάντοτε θα σε ακολουθεί, και είναι κρίμα· είναι κρίμα, για μία –έστω μία– φορά, να μην την ακολουθήσεις εσύ.
www.kathimerini.gr
Μέλος του μητρώου
