Του Δημήτρη Ρηγόπουλου
Mεγάλη αναστάτωση έχει προκαλέσει στο υπουργείο Πολιτισμού η είδηση ότι τα μηχανήματα που επιχειρούν τις πρώτες εκσκαφές στο νεόκοπο εργοτάξιο της Εθνικής Πινακοθήκης έπεσαν πάνω σε νερά και σε βάθος πολύ μικρότερο από αυτό που όλοι ανέμεναν, βάσει της εγκεκριμένης γεωτεχνικής μελέτης.
Πρόκειται για σοβαρή ανατροπή στα δεδομένα του έργου, καθώς ένα σημαντικό τμήμα της επέκτασης του κτιρίου πραγματοποιείται υπογείως και σε μεγάλο βάθος. Η αστοχία στην εκτίμηση αποδίδεται στο γεγονός ότι στη γεωτεχνική μελέτη χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία για τον υδροφόρο ορίζοντα από τη δεκαετία του '90, όταν βρισκόταν σε εξέλιξη η κατασκευή του γειτονικού σταθμού του μετρό «Ευαγγελισμός». Ακριβώς εξαιτίας της άντλησης υδάτων από το εργοτάξιο του μετρό ο πλούσιος υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής (η οδός Μιχαλακοπούλου ακολουθεί την κοίτη του σκεπασμένου Ιλισσού) μειώθηκε σημαντικά. Προφανώς στα χρόνια που ακολούθησαν η στάθμη των υδάτων επανήλθε στο φυσικό της ύψος εκπλήσσοντας δυσάρεστα τους εργαζομένους στο εργοτάξιο. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα νερά βρίσκονται από 7 έως 10 μέτρα πιο ψηλά από το σημείο που υποδείκνυε η γεωτεχνική μελέτη. Ενα βασικό ερώτημα είναι γιατί, δεδομένης της ύπαρξης του Ιλισσού αλλά και της αρχιτεκτονικής μελέτης όπου προβλέπονται πολλοί υπόγειοι χώροι, δεν εξαντλήθηκαν τα περιθώρια προκειμένου να έχουμε μια πρόσφατη και επομένως πιο αξιόπιστη εκτίμηση για τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής;
Οι επιπτώσεις από το λάθος δεν μπορούν να εκτιμηθούν άμεσα. «Το έργο δεν πρόκειται να σταματήσει», διαβεβαιώνει η κ. Πόπη Δήμου, αναπληρωτής τμηματάρχης στη Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού. «Ούτε θα υπάρξει νέα γεωτεχνική μελέτη», συμπληρώνει. Είναι βέβαιο, όμως, ότι θα απαιτηθούν τεχνικές λύσεις που επηρεάζουν αναπόφευκτα τόσο την αρχιτεκτονική όσο και τη στατική μελέτη. Θα πρέπει να προβλεφθούν νέες στεγανώσεις, διπλές ή και τριπλές τοιχοποιίες, αντλιοστάσια, ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις κ.ά. Οι εσωτερικές διαρρυθμίσεις προκειμένου να κατασκευαστούν δεξαμενές και μεγαλύτεροι τοίχοι θα απομειώσουν το εμβαδόν ζωτικών χώρων της νέας Πινακοθήκης, τουλάχιστον στους προβλεπόμενους υπόγειους χώρους. Και δεν είναι ούτε λίγοι ούτε ασήμαντοι. Συγκεκριμένα, εκεί έχουν χωροθετηθεί η νέα, μεγάλη αίθουσα περιοδικών εκθέσεων καθώς και οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις φύλαξης και συντήρησης των 17.500 έργων της μόνιμης συλλογής. Σκεφθείτε ότι με τα νέα δεδομένα αυτές οι αίθουσες θα περιβάλλονται από νερό, επομένως θα πρέπει να εξαντληθούν όλες οι τεχνικές δυνατότητες για να μην υπάρξει ο παραμικρός κίνδυνος. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο επίπεδο του υπογείου θα βρίσκονται οι αίθουσες ενημέρωσης και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, στο δεύτερο η αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, ενώ στο τρίτο οι αποθηκευτικοί χώροι των έργων τέχνης.
Η τροποποίηση της αρχικής μελέτης (την υπογράφουν τα γραφεία «Αρχιτεκτονική ΕΠΕ Γραμματόπουλος-Πανουσάκης» και «Δ. Βασιλόπουλος και Συνεργάτες Ε.Ε.») και η ανάγκη για νέες κατασκευές αυξάνουν μοιραία το κόστος του έργου κι εδώ απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί, καθώς η επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης είναι ενταγμένη στο ΕΣΠΑ.
«Το υπουργείο Πολιτισμού», καθησυχάζει η κ. Πόπη Δήμου, «θα προχωρήσει σε όλες τις ενέργειες σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες για το ΕΣΠΑ».
Οσο για την πιθανή καθυστέρηση του έργου, θα μπορούσε να είναι αμελητέα, αν το ΥΠΠΟ τρέξει με ταχύτητα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το εργοτάξιο θα συνεχίσει τη λειτουργία του: αυτές τις ημέρες βρίσκονται σε εξέλιξη έργα αποξηλώσεων και προετοιμασίας του χώρου για το κυρίως κατασκευαστικό σκέλος. Και δεν τελειώνουν πολύ σύντομα.
Αλλά την ίδια στιγμή η καθυστέρηση μπορεί να μην είναι τόσο αμελητέα, εφόσον η συμμόρφωση με τους αυστηρούς όρους του ΕΣΠΑ απαιτήσει μια νέα γραφειοκρατία που αναπόφευκτα θα πάει το έργο πίσω. Το κόστος του έργου ανέρχεται στα 45 εκατ. ευρώ, το ΕΣΠΑ καλύπτει τα 32, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 13 εκατ. ευρώ εξασφαλίστηκε με χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Σ. Νιάρχος».
Μέλος του μητρώου
