Νίκος Καζαντζάκης: Πολεμιστής της αρετής και του πνεύματος

Η πιο γνωστή φράση που ειπώθηκε σ' αυτή τη ζωή από κάθε νέο. Ξεχνάμε μετά.

Ο Νίκος Καζαντζάκης, όμως, γι' αυτή την ευθύνη και μ' αυτή την ευθύνη πορεύτηκε κι έγραψε μια ζωή: «Ολοι είμαστε ένα, όλοι είμαστε μια κιντυνεύουσα ουσία. Μια ψυχή στην άκρα του κόσμου που ξεπέφτει, συντραβάει στον ξεπεσμό της και την ψυχή μας. Ενα μυαλό στην άκρα του κόσμου που βυθίζεται στην ηλιθιότητα, γιομώνει τα μελίγγια μας σκοτάδι. Γιατί ένας στα πέρατα τ' ουρανού και της γης αγωνίζεται. Ο Ενας. Κι αν χαθεί, εμείς έχουμε την ευθύνη. Αν χαθεί, εμείς χανόμαστε», έγραφε στην «Ασκητική».

Και εκείνο το αξέχαστο στον «Καπετάν Μιχάλη»:

«Από όσα κατάλαβα στα λίγα χρόνια που ζω και ζώνουμαι, δεν είναι η λευτεριά πέσε πίτα να σε φάω, είναι κάστρο, και το παίρνεις με το σπαθί σου. Οποιος δέχεται από ξένα χέρια τη λευτεριά, είναι σκλάβος».

Στη δε «Αναφορά στον Γκρέκο»: «Ο κόσμος είναι το Μοναστήρι μας, ο αληθινός καλόγερος αυτός που ζει με τους ανθρώπους και συνεργάζεται με το Θεό απάνω στο χώμα. Ο Θεός δεν κάθεται απάνω από τα σύννεφα σε θρόνο. Παλεύει στη γης μαζί μας. Η μοναξιά δεν είναι πια ο δρόμος του αγωνιστή, κι η αληθινή προσευχή που πάει ίσια γραμμή και μπαίνει στο σπίτι του Θεού είναι η γενναία πράξη. Ετσι προσεύχεται σήμερα ο αληθινός πολεμιστής.

Ενας κρητικός μου 'λεγε: Οταν παρουσιαστείς ομπρός στην πόρτα της Παράδεισος και δεν ανοίξει, μην πιάσεις το κρικέλι της πόρτας να χτυπήσεις, ξεκρέμασε απ' τον ώμο σου το τουφέκι, ρίξε μια τουφεκιά. -θαρρείς είπα εγώ, θα φοβηθεί ο Θεός και θ' ανοίξει;- Οχι βρε παιδί, δε θα φοβηθεί, μα θ' ανοίξει γιατί θα καταλάβει πως γυρίζεις από πόλεμο».

Για να γίνει όσο μπορεί πιο σαφής σ' εκείνο το πιο προσωπικό απ' τα προσωπικά του βιβλίο:

«Στην Κρήτη, στ' αψηλά βουνά, σπάνια, μα τυχαίνει, να γεννηθεί σε μια δρακοφαμελιά ένας μαραζάρης, ο γέρος γονιός τον ζυγιάζει, τον ξαναζυγιάζει με το μάτι, δεν μπορεί να καταλάβει - πώς διάολο βγήκε από το σπλάχνο του το αποζούρι ετούτο; Καλά σε σύναξη τα επίλοιπα θεριά που γέννησε, τους γιους του, να δουν τι θα τον κάμουν. «Ντροπιάζει τη γενιά μας, βρουχιέται ο γέρος, τι να τον κάμουμε, βρε παιδιά; Βοσκός δεν κάνει. που να σαλτάρει αυτός και να μπει στα ξένα κοπάδια να κλέψει! Πολεμιστής δεν κάνει, λυπάται να σκοτώσει? ντροπιάζει το σόι μας, ας τον κάμουμε δάσκαλο! Εγώ, αλίμονο, ήμουν ο δάσκαλος της γενιάς μου. Γιατί ν' αντιστέκουμαι; Ας το πάρω απόφαση, κι όσο κι αν με καταφρονούν οι πρόγονοι, έχω κι εγώ τ' άρματά μου, θα πολεμήσω».

«Αναζητητής του Θεού»

«Ο Νίκος Καζαντζάκης, όμως, πολέμησε πιο γενναία και πιο ολοκληρωτικά κι από τους γενναιότερους πολεμιστές, ακάματος αναζητητής του Θεού, ο οποίος με τη μοναδική συγγραφή του και με το πρότυπο ήθος του ανεδείχθη πολεμιστής του πνεύματος, της υπέρβασης και της αρετής», θα μας πει η διευθύντρια των Εκδόσεων Καζαντζάκη, κυρία Νίκη Σταύρου:

«Ο εναγώνιος αγώνας του για λύτρωση σε μια αέναη αναζήτηση του σκοτεινού όγκου του Θεού για να ενωθεί μαζί του. Ο λόγος του, πάντα μάχιμος, πάντα γεμάτος φως, διαφώτιζε τους συνανθρώπους της γενιάς του και θα συνεχίσει, πάντα επίκαιρος, να διαφωτίζει όσο υπάρχει Ανθρωπος».

Μικρό αντίδωρο μιας μεγάλης ζωής, το απόσπασμα που ακολουθεί, από την «Αναφορά στον Γκρέκο» και πάλι:

«Κάθε άνθρωπος άξιος να λέγεται γιος του ανθρώπου σηκώνει το σταυρό του κι ανεβαίνει το Γολγοθά του, πολλοί, οι πιο πολλοί, φτάνουν στο πρώτο, στο δεύτερο σκαλοπάτι, λαχανιάζουν, σωριάζουνται στη μέση της πορείας και δε φτάνουν στην κορφή του Γολγοθά - θέλω να πω στην κορφή του χρέους τους - να σταυρωθούν, ν' αναστηθούν, και να σώσουν την ψυχή τους. Λιποψυχούν, φοβούνται να σταυρωθούν, και δεν ξέρουν πως η σταύρωση είναι ο μόνος δρόμος της ανάστασης, άλλον δεν έχει».

www.ethnos.gr