Το Roblox έχει εξελιχθεί στο πιο διαδεδομένο διαδικτυακό παιχνίδι παγκοσμίως: πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι, σχεδόν οι μισοί ηλικίας κάτω των 13 ετών, επισκέπτονται καθημερινά αυτόν τον ψηφιακό κόσμο.
Μια δημοσιογράφος του Guardian αποφάσισε να εισέλθει η ίδια σε αυτό το περιβάλλον, δημιουργώντας έναν ψεύτικο λογαριασμό με την ταυτότητα ενός οκτάχρονου κοριτσιού, προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο η εμπειρία είναι πράγματι ασφαλής για τους ανήλικους.
Η ρεπόρτερ του Guardian πραγματοποίησε την έρευνά της σε βάθος, χρησιμοποιώντας έναν λογαριασμό με ενεργοποιημένους όλους τους γονικούς ελέγχους, προκειμένου να εξετάσει αν το παιδικό online παιχνίδι Roblox παρέχει όντως προστασία στους μικρούς χρήστες.
Στο Roblox, οι παίκτες φτιάχνουν δικά τους ανθρωπόμορφα avatars και συμμετέχουν σε εκατομμύρια εικονικές «εμπειρίες», από περιπέτειες και διαγωνισμούς μέχρι κοινωνικές προσομοιώσεις. Έρευνα του 2024 στην Αυστραλία έδειξε πως τα παιδιά που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα αφιερώνουν περισσότερες από δύο ώρες ημερησίως στο παιχνίδι.
Η Επίτροπος Ψηφιακής Ασφάλειας της Αυστραλίας, Τζούλι Ίνμαν Γκραντ, δήλωσε πρόσφατα ότι, παρότι το Roblox δεν υπάγεται ακόμη στους νέους κανονισμούς για τα κοινωνικά δίκτυα, βρίσκεται «υπό στενή παρακολούθηση». Όπως τόνισε, «το γεγονός ότι μια πλατφόρμα εξαιρείται νομοθετικά δεν σημαίνει ότι είναι και ασφαλής».
«Σεξουαλικοποιημένες κινήσεις και συνομιλίες κάθε άλλο παρά παιδικές»
Η δημοσιογράφος δημιούργησε προφίλ δηλώνοντας ηλικία οκτώ ετών. Μέσα σε λίγα λεπτά, το avatar της -ένα άφυλο, ανθρωπόμορφο σώμα με διαστάσεις ενήλικης γυναίκας- βρέθηκε μέσα σε ένα εικονικό δωμάτιο γεμάτο ξένους χρήστες. Παρά τα έντονα χρώματα και τη «χαρούμενη» αισθητική, η ατμόσφαιρα έμοιαζε ανησυχητικά παράξενη: φιγούρες με σεξουαλικοποιημένες κινήσεις, συνομιλίες που κάθε άλλο παρά παιδικές ήταν.
Για μια ολόκληρη εβδομάδα περιηγήθηκε σε δεκάδες «παιχνίδια» — από καζίνο και νυχτερινά κλαμπ μέχρι παιχνίδια τρόμου — έχοντας πάντα ενεργούς τους γονικούς περιορισμούς. Τα ευρήματα της εμπειρίας της ήταν συγκλονιστικά: εκφοβισμοί, προσβολές, απειλές και σεξουαλικά υπονοούμενα εμφανίζονταν σχεδόν παντού.
Το πιο δημοφιλές παιχνίδι για κορίτσια στην πλατφόρμα είναι το Dress to Impress (DTI). Από τη στιγμή που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2023, έχει ξεπεράσει τα 6 δισεκατομμύρια επισκέψεις. Εκεί, οι παίκτες ντύνουν τα avatars τους σύμφωνα με ένα θέμα, περπατούν σε μια εικονική πασαρέλα και αξιολογούνται από άλλους παίκτες.
Επιλογές ενδυμασίας που παρέπεμπαν περισσότερο σε ενήλικες
Η δημοσιογράφος παρατήρησε ότι το avatar της είχε «έντονα χαρακτηριστικά και αναλογίες», με επιλογές ενδυμασίας που παρέπεμπαν περισσότερο σε ενήλικες. Οι διάλογοι στο παιχνίδι περιείχαν ειρωνεία, σαρκασμό και σκληρή κριτική, ενώ οι χρήστες μπορούσαν να πληρώσουν εικονικά χρήματα Robux για κινήσεις ή αντικείμενα που ενίσχυαν τη σεξουαλικοποιημένη εικόνα. Μια πρόσφατη αναβάθμιση του παιχνιδιού προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς επέτρεπε στους παίκτες να πετούν εικονικές ντομάτες ή «σκουπίδια» σε άλλους χρήστες με αντάλλαγμα χρήματα — μια λειτουργία που χαρακτηρίστηκε από ειδικούς ως «πληρωμένη ταπείνωση».
Ο καθηγητής Μάρκους Κάρτερ, ερευνητής αλληλεπίδρασης ανθρώπου–υπολογιστή στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, συγκρίνει το Roblox με ένα «πείραμα παιδικού τζόγου». Όπως εξηγεί, «η πλατφόρμα ενθαρρύνει τα παιδιά να πληρώνουν για να κερδίσουν – για πρόσβαση, για ρούχα, για αναβαθμίσεις. Αυτό είναι ακριβώς το μοντέλο του τζόγου, απλώς μεταμφιεσμένο σε παιχνίδι».
Ο ίδιος περιέγραψε την περίπτωση ενός δωδεκάχρονου που αγόρασε ψηφιακό «loot box», το οποίο δημιουργεί εξάρτηση τύπου τζόγου, και χρειάστηκε εβδομάδες για να αποζημιωθεί, αν και τέτοιες πωλήσεις σε ανήλικους απαγορεύονται στην Αυστραλία. Παράλληλα, επισήμανε το φαινόμενο «pay to troll» — τη δυνατότητα πληρωμής για να εξευτελίσεις ή να ενοχλήσεις άλλους χρήστες. «Το Roblox έχει καταφέρει να εμπορευματοποιήσει ακόμη και τον εκφοβισμό», υπογράμμισε.
Η Roblox Corporation, με έδρα στις ΗΠΑ, αποτιμάται σε περίπου 92 δισεκατομμύρια δολάρια. Η επιτυχία της βασίζεται στο περιεχόμενο που δημιουργούν οι ίδιοι οι χρήστες — συχνά παιδιά. Το διάστημα 2024–2025, η εταιρεία πλήρωσε πάνω από 1 δισ. δολάρια σε δημιουργούς παιχνιδιών, διατηρώντας για τον εαυτό της τουλάχιστον το 30% κάθε συναλλαγής, ενώ η μέση αποζημίωση για τους νεότερους δημιουργούς ήταν μόλις 1.400 δολάρια.
Ο καθηγητής Κάρτερ περιγράφει το φαινόμενο αυτό ως «παιδική εργασία μέσω παιχνιδιού» (playbour). «Η εταιρεία προβάλλει περιπτώσεις εφήβων που έγιναν εκατομμυριούχοι, όμως η πραγματικότητα είναι ότι κερδίζει από τη δουλειά παιδιών», επισημαίνει.
Πίσω από τα δημοφιλέστερα παιχνίδια της πλατφόρμας κρύβονται συχνά ομάδες εφήβων προγραμματιστών. Το Dress to Impress, για παράδειγμα, δημιουργήθηκε από τον «Gigi», ο οποίος ξεκίνησε το έργο στα 14 και το δημοσίευσε στα 16. Το 2024, ο ίδιος παραδέχθηκε πως είχε κάνει ακατάλληλα σχόλια σε online συνομιλίες και διατηρούσε server με περιεχόμενο για ενηλίκους, ενώ ήταν ανήλικος.
Ένας άλλος διαχειριστής, 20 ετών, κατηγορήθηκε για διαδικτυακή παρενόχληση 16χρονης παίκτριας και παραιτήθηκε έπειτα από τις καταγγελίες. Οι αποκαλύψεις έδειξαν ότι ένα παιχνίδι με εκατομμύρια παιδικούς χρήστες διοικείται κατά βάση από ανήλικους ή νεαρούς ενήλικες.
Το 2024, η Hindenburg Research χαρακτήρισε το Roblox «X-rated παιδόφιλη κόλαση», ενώ λίγο αργότερα οι αμερικανικές αρχές κατέθεσαν αγωγές εναντίον της εταιρείας. Μία υπόθεση αφορά 11χρονη που κακοποιήθηκε αφού γνώρισε τον δράστη μέσω της πλατφόρμας, ενώ άλλη αγωγή στην Καλιφόρνια κατηγορεί το Roblox και το Discord για «συστηματικές αποτυχίες στην προστασία των πιο ευάλωτων χρηστών».
Η εταιρεία απάντησε πως οι κατηγορίες είναι «εντελώς αναληθείς» και ότι «εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν το Roblox με ασφάλεια κάθε μέρα».
Τα μέτρα στην Αυστραλία
Η επίτροπος Ίνμαν Γκραντ ανακοίνωσε πως η Αυστραλία συνεργάζεται με την εταιρεία για την ενίσχυση των μηχανισμών ασφαλείας. Ως το τέλος του έτους, όλα τα προφίλ κάτω των 16 ετών θα είναι ιδιωτικά από προεπιλογή και η επικοινωνία με ενήλικες χωρίς γονική συγκατάθεση θα απαγορεύεται. Η εταιρεία υποστηρίζει πως μέσα στο 2025 θα έχει εφαρμόσει πάνω από 100 νέες λειτουργίες ασφαλείας, αν και οι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί.
Η δημοσιογράφος περιέγραψε περιστατικά όπου το avatar της υπέστη διαδικτυακές επιθέσεις και σεξουαλικά υπονοούμενα. Σε ένα παιχνίδι, «ένας παίκτης κάθεται πάνω στο πρόσωπό μου και κινεί τη λεκάνη του, ενώ τον παρακαλώ να με αφήσει ήσυχη». Σε άλλο, δέχτηκε μαζικό διαδικτυακό εξευτελισμό, χωρίς κανένα φίλτρο ασφαλείας να ενεργοποιηθεί.
«Δεν θα αφήσω ποτέ τον γιο μου να παίξει»
Ο καθηγητής Κάρτερ, παρά την αγάπη του για τα βιντεοπαιχνίδια, δηλώνει ότι «ο γιος μου είναι τεσσάρων και δεν θα τον αφήσω ποτέ να παίξει Ρόμπλοξ. Αγαπώ τα παιχνίδια, αλλά αυτό δεν είναι παιχνίδι – είναι ένα επικίνδυνο κοινωνικό πείραμα».
Η δημοσιογράφος ολοκληρώνει την έρευνά της με ένα σαφές μήνυμα προς γονείς και αρχές: το Roblox δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι, αλλά ένα τεράστιο κοινωνικό δίκτυο χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, όπου παιδιά εκτίθενται σε απειλές που δεν αντιλαμβάνονται. Παρότι η πλατφόρμα υπόσχεται δημιουργικότητα, ο συνδυασμός ανωνυμίας, έλλειψης εποπτείας και οικονομικών κινήτρων συνθέτει ένα τοξικό περιβάλλον. «Μέσα σε μία εβδομάδα ως παιδί στο Ρόμπλοξ», γράφει η ίδια, «είδα πώς ένα παιχνίδι που προβάλλεται ως “ασφαλές” για παιδιά, μπορεί να γίνει το πιο επικίνδυνο μέρος του διαδικτύου».
Μέλος του μητρώου
