«Κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι έχει καταλάβει την εμφάνιση του ιού», δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο ιολόγος και οικολόγος του Πανεπιστημίου της Καν, μέλος της, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας για την Μικροβιακή Προσαρμογή (Gram).
«Σε αυτόν τον κορωνοϊό, βρίσκουμε ίχνη πολλών ιών που γνωρίζουμε και απαντώνται στα άγρια ζώα. Ομως δεν γνωρίζουμε τους πρόσφατους προγόνους, δεν γνωρίζουμε παρά τα ξαδέλφια», εξηγεί ο 39χρονος επιστήμονας, που αποκλείει «συνθετική προέλευση» του ιού (κατασκευασμένου, για παράδειγμα, σε κινεζικό εργαστήριο).
Η συζήτηση σχετικά με την προέλευση του ιού έχει διπλωματικές συνέπειες, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιρρίπτουν κατηγορίες σε κινεζικό εργαστήριο, συγκεκριμένα σε εργαστήριο του Ινστιτούτου Ιολογίας της πόλης Ουχάν, πράγμα που διαψεύδει το Πεκίνο.
Ομως, σύμφωνα με την συντριπτική πλειονότητα των ερευνητών, ο κορωνοϊός μεταφέρθηκε στον άνθρωπο από ζώο. Μία αγορά πώλησης αγρίων ζώων προβλήθηκε από τους κινέζους επιστήμονες ως πηγή του ιού από τα πρώτα κιόλας στάδια της επιδημίας στην Κίνα.
Μέσω της γενετικής ανάλυσης, οι επιστήμονες κατόρθωσαν να εντοπίσουν ότι ο Sars-CoV-2 ταυτίζεται κατά 96% κατά μέσον όρο με έναν ιό που αφαιρέθηκε από νυχτερίδα της Γιουνάν (νότια Κίνα).
Αν και η απευθείας μετάδοση του ιού από την νυχτερίδα στον άνθρωποι θεωρείται «δυνατή», δεν είναι η πιθανότερη υπόθεση, σύμφωνα με τους ειδικούς στους κορωνοϊούς, διότι απαιτούνται στενές επαφές, πολλές και με μεγάλη συχνότητα, ώστε ένα ιός να μπορέσει νε μεταπηδήσει από ένα είδος σε άλλο. «Εκτός και αν ανακαλυφθεί γιγάντια διακίνηση νυχτερίδων κατά τα τρία τελευταία χρόνια», λέει.
«Η δεύτερη επιλογή είναι η εκτροφή ενός άλλου άγριου ζώου», το οποίο θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως ξενιστής για την μεταφορά του ιού από την νυχτερίδα στον άνθρωπο», εξηγεί ο Meriadeg Le Gouil. «Λείπει ένα κομμάτι στο παζλ», που δεν μπορεί να είναι ο παγκολίνος, που αναφέρεται συχνά, αλλά η ασιατική μοσχογαλή.
Το μικρό θηλαστικό ο ερευνητής το έχει ξανασυναντήσει στο πλαίσιο της έρευνας για την προέλευση άλλης επιδημίας που οφείλεται σε κορωνοϊό, της επιδημίας του Sars το 2002, θέματος της διατριβής του.
Η μοσχογαλή, ο ιδανικός ύποπτος;
«Η μοσχογαλή είναι κάπως σαν το ελάφι, ένα πιάτο για ξεχωριστές περιστάσεις. Είναι ένα σαρκοφάγο κοντινό στον σκύλο και την γάτα που απαντάται στις σπηλιές και πότε πότε καταβροχθίζει και καμιά νυχτερίδα», εξηγεί ο ερευνητής.
«Η εκτροφή της μοσχογαλής έχει 50πλασιασθεί τα τελευταία πέντε χρόνια πριν από την εμφάνιση του Sars. Η μοσχογαλή συλλαμβάνεται στο άγριο περιβάλλον και μεταφέρεται σε ειδικές φάρμες, διαδικασία που ευνόησε την γένεση ενός είδους κορωνοϊού που είναι παρών μόνο στις μοσχογαλές που εκτρέφονται από τον άνθρωπο», λέει.
Σήμερα, οι Κινέζοι επιστήμονες «δημοσιεύουν 10 άρθρα την ημέρα και τίποτε για τις μονάδες εκτροφής στην περιοχή. Προκαλεί έκπληξη για όσους είναι ευαισθητοποιημένοι στο θέμα της εμφάνισης των κορωνοϊών. Θα έδινα τα πάντα για να μπορέσω να πάω στην Κίνα να να πάρω δείγματα από αυτού του είδους τις εκτροφές που υπήρχαν στην περιοχή εδώ και τρεις ή τέσσερις μήνες ακόμη».
Το ερευνητικό πρόγραμμα Discover συντονίζει την έρευνα για την προέλευση του Sars-CoV-2 μέσω της μελέτης του επιπολασμού, της διαφοροποίησης και της εξέλιξης στον χρόνο του κορωνοϊού σε διάφορα είδη στο βόρειο Λάος και την Ταϊλάδη.
«Ο στόχος δεν είναι αναγκαστικά η ανεύρεση του χαμένου κομματιού του παζλ, το οποίο ίσως να έχει έκτοτε εξαφανισθεί. Αλλά θα έχουμε ενδείξεις και μία δέσμη στοιχείων για να καταλάβουμε καλύτερα αυτό που συνέβη», εξηγεί ο ερευνητής.
Ο σκοπός είναι ο προσδιορισμός των επικίνδυνων πρακτικών για την εμφάνιση του ιού, όπως η εκτροφή της μοσχογαλής. «Υπάρχει προφανώς σχέση ανάμεσα στην υπερχείλιση της σφαίρας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων προς την άγρια ζωή, τον τρόπο με τον οποίο υπάρχει διάδραση με την φύση και την εμφάνιση παθογόνων οργανισμών», λέει. «Βλέπουμε ξεκάθαρα σχέσεις ανάμεσα στην υγεία των οικοσυστημάτων και την ανθρώπινη υγεία».
Μέλος του μητρώου
