Το πρώτο διάστημα ήταν αρκετοί αυτοί που πίστευαν ότι ο περιορισμός στο σπίτι θα οδηγούσε σε μία έκρηξη γεννήσεων.
Ένα χρόνο μετά, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική: τα δεδομένα που διαθέτουμε καταδεικνύουν σημαντική μείωση των γεννήσεων στις αναπτυγμένες χώρες, ενώ στις χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα μοιάζει να παρατηρείται αύξηση. Και παρόλο που είναι απίθανο να επηρεαστούν σημαντικά οι μακροπρόθεσμες δημογραφικές τάσεις, οι ήδη υπάρχουσες τάσεις είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιταχυνθούν.
Ποιες χώρες επηρεάζονται περισσότερο
Οι μελέτες δείχνουν ότι στις χώρες με υψηλότερα εισοδήματα η πανδημία έχει επηρεάσει αρνητικά τα ποσοστά γεννήσεων. Όπως αναφέρει η εφημερίδα El Pais, οι γεννήσεις στην Ισπανία ήταν κατά 22,6% λιγότερες τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Σε ανάλογο κλίμα κινείται και η υπόλοιπη Ευρώπη, με την Ιταλία να καταγράφει μείωση των γεννήσεων κατά 21,6% τον Δεκέμβριο και τη Γαλλία 13%.
Στις ΗΠΑ, η έρευνα του Ινστιτούτου Brookings εκτιμά ότι η πανδημία θα οδηγήσει σε τουλάχιστον 300.000 λιγότερες γεννήσεις το 2021.
Στην Κίνα, τα ποσοστά γεννήσεων υποχωρούν εδώ και χρόνια, πρόσφατα όμως η κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία που δείχνουν πως οι γεννήσεις το 2020 μειώθηκαν κατά 15% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, καταγράφοντας το χαμηλότερο ποσοστό από το 1949.
Ποιες είναι οι αιτίες
Οι λόγοι που οδηγούν στη μείωση γεννήσεων στις χώρες με υψηλά και μεσαία εισοδήματα είναι πολλοί. Οι γυναίκες έχουν εύκολη πρόσβαση στην αντισύλληψη και τα ζευγάρια έχουν συνηθίσει να προγραμματίζουν το αν θα κάνουν παιδιά, πόσα και πότε. Σε αυτές τις κοινωνίες οι μεγάλες κρίσεις συχνά οδηγούν σε υπογεννητικότητα, τουλάχιστον προσωρινά. Άλλωστε οι φυσικές καταστροφές και οι πόλεμοι γενικότερα οδηγούν σε μείωση των γεννήσεων, όπως άλλωστε και η οικονομική αβεβαιότητα.
Η πανδημία συνδυάζει πολλούς απ’ αυτούς τους παράγοντες, μεταξύ των οποίων και η αυξημένη θνησιμότητα, η ανεργία και η οικονομική αβεβαιότητα. Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου Brookings “η αύξηση της ανεργίας κατά μία ποσοστιαία μονάδα αντιστοιχεί συνήθως σε μείωση κατά μία ποσοστιαία μονάδα των γεννήσεων”. Το Ινστιτούτο εξέτασε επίσης τα στοιχεία από την πανδημία της γρίπης το 1918 και διαπίστωσε ότι η αύξηση των θανάτων οδηγεί σε μείωση των γεννήσεων εννέα μήνες αργότερα.
Ένας παράγοντας που είναι δύσκολο να μετρηθεί με συγκεκριμένα στοιχεία είναι και τα κλειστά σχολεία, με πολλούς γονείς να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στην προσπάθεια να διαχειριστούν την εργασία τους και την τηλεκπαίδευση, και κατά συνέπεια να εγκαταλείπουν τα σχέδια για να αποκτήσουν κι άλλα παιδιά. Ταυτόχρονα, η κοινωνική αποστασιοποίηση και τα lockdowns καθιστούν δυσκολότερη την εύρεση συντρόφου για όσους είναι μόνοι ή καθυστερούν τους γάμους.
Είναι το φαινόμενο παγκόσμιο;
Παρόλο που πολλές αναπτυγμένες χώρες καταγράφουν μείωση των γεννήσεων, φαίνεται ότι κάποια φτωχότερα έθνη θα δουν τις γεννήσεις να αυξάνονται λόγω της πανδημίας. Δεδομένα από τις Φιλιππίνες δείχνουν ότι η χώρα θα καταγράψει σημαντική αύξηση των γεννήσεων κατά την πανδημία, ενώ μη επιβεβαιωμένα στοιχεία υποδεικνύουν ότι κάτι ανάλογο αναμένεται να συμβεί και σε χώρες της Αφρικής. Από τους βασικούς λόγους αυτής της τάσης είναι η μειωμένη πρόσβαση στην αντισύλληψη κατά τη διάρκεια των lockdowns και οι περικοπές της χρηματοδότησης για τον οικογενειακό προγραμματισμό, με τους πόρους να διοχετεύονται στην προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας.
Τι ξέρουμε για το μέλλον;
Πολλά στοιχεία εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστα. Οι πληροφορίες που έχουμε προς το παρόν δεν είναι αρκετές και οι επιπτώσεις της πανδημίας στα ποσοστά γεννήσεων δεν είναι ακόμη ξεκάθαρες. Πόσο πιθανό είναι οι χώρες που βλέπουν τώρα τις γεννήσεις να μειώνονται να βιώσουν μία έκρηξη της γεννητικότητας όταν προχωρήσουν οι εμβολιασμοί και τελειώσει η πανδημία; Οι βασικοί παράγοντες που θα το καθορίσουν είναι η διάρκεια της πανδημίας και οι μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις της.
iefimerida.gr
Μέλος του μητρώου
