Αλλά τι άλλαξε πραγματικά; Πόσο διαφορετικά είναι τα σκυλιά μας από τους άγριους προγόνους τους; Είναι κάθε σκύλος, από το Μαστίφ μέχρι το μικρό Μαλτεζάκι λύκος στην καρδιά; Ή μήπως οι έμπιστοι σύντροφοί μας σε όλο αυτό το μεγάλο ταξίδι της εξέλιξης έχουν αλλάξει τόσο που δεν μπορούν πλέον να ακούσουν το κάλεσμα της άγριας φύσης;
Ας ρίξουμε λοιπόν μια πιο προσεκτική ματιά στο τι άλλαξε μεταξύ σκύλων και λύκων- και τι όχι!
Σκύλοι: Οι πρώτοι μη ανθρώπινοι φίλοι μας
Γνωρίζατε ότι τα σκυλιά ήταν το πρώτο είδος που εξημέρωσαν ποτέ οι άνθρωποι; Τα λόγια του ειδικού επιστημονικού συγγραφέα Ed Yong είναι χαρακτηριστικά: «Μεγαλώσαμε κουτάβια πολύ πριν μεγαλώσουμε γατάκια ή κοτόπουλα. Πριν εκθρέψουμε αγελάδες, κατσίκες, χοίρους και πρόβατα. Πριν φυτέψουμε ρύζι, σιτάρι, κριθάρι και καλαμπόκι. Πριν ξαναφτιάξουμε τον κόσμο».
Η ακριβής ημερομηνία είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, αλλά οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα σκυλιά αποκόπηκαν για πρώτη φορά από τους γκρίζους λύκους προγόνους τους πριν από 15 έως 40 χιλιάδες χρόνια. Τα σκυλιά ήταν οι πιστοί σύντροφοι των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών προγόνων μας και ο δεσμός τους μαζί μας έχει γίνει ισχυρότερος εδώ και χιλιάδες χρόνια!
Ακόμα και σήμερα, οι σκύλοι μοιράζονται πάνω από το 99% του DNA τους με τον γκρίζο λύκο Canis lupus αλλά το ”σημείο” του DNA όπου διαφέρουν είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Βιολογικές διαφορές μεταξύ λύκων και σκύλων
Μια προφανής διαφορά μεταξύ σκύλων και λύκων, όπως αναφέρει το naturesadv.com, είναι ότι οι λύκοι τείνουν να είναι πολύ μεγαλύτεροι. Ο μέσος θηλυκός γκρίζος λύκος ζυγίζει περίπου 30 με 40 κιλά, ενώ οι αρσενικοί γκρίζοι λύκοι μπορεί να φτάσουν τα 65 κιλά! Από την άλλη ενώ ορισμένες φυλές σκύλων (όπως τα Μαστίφ) μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερες, τα περισσότερα σκυλιά στον κόσμο είναι 25 κιλά ή λιγότερο.
Οι λύκοι είναι επίσης κατασκευασμένοι διαφορετικά από τα περισσότερα σκυλιά. Έχουν γενικά στενότερο στήθος και γοφούς, μακρύτερα πόδια και μεγαλύτερα πόδια από τα σκυλιά. Οι διαφορές είναι πιο αισθητές όταν κοιτάζετε το πρόσωπό τους– τα κεφάλια των λύκων τείνουν να είναι μεγαλύτερα αναλογικά, σε σύγκριση με το μέγεθος του σώματός τους.
Οι λύκοι έχουν επίσης μακρύτερο ρύγχος και πολύ μεγαλύτερα δόντια από τα σκυλιά και τα σαγόνια τους είναι μεγαλύτερα και ισχυρότερα για να διαλύσουν τα ισχυρά οστά μεγάλων θηραμάτων.
Σε αντίθεση με την τεράστια ποικιλία συνδυασμών που βλέπουμε στα σκυλιά, οι λύκοι έχουν μικρότερη ποικιλία στο χρώμα των ματιών και του τριχώματος. Τα μάτια των λύκων είναι κίτρινα, ενώ τα μάτια των σκύλων είναι συνήθως καφέ ή μπλε. Επίσης, οι λύκοι είναι συνήθως ένα συμπαγές χρώμα όπως γκρι, καφέ, μαύρο ή λευκό ενώ τα σκυλιά μπορούν να έχουν οποιαδήποτε παραλλαγή χρωμάτων, μοτίβων και τύπων τριχώματος.
Τέλος, υπάρχουν μερικές μικρές ιδιορρυθμίες που διαχωρίζουν τη φυσική κατασκευή των σκύλων και των λύκων. Οι λύκοι έχουν πολύ μεγαλύτερα μεσαία δάχτυλα στα μπροστινά πόδια τους, καθιστώντας τα αποτυπώματα των ποδιών τους εύκολο να διακριθούν. Οι λύκοι έχουν επίσης έναν προ-ουραίο αδένα στη βάση της ουράς τους που χρησιμοποιείται για την απελευθέρωση φερομονών που σηματοδοτούν άλλους λύκους ως μέλη της αγέλης τους. Τα σκυλιά γενικά δεν το κάνουν.
Είναι ενδιαφέρον επίσης ότι οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα σκυλιά έχουν αναπτύξει επιπλέον μυς στο πρόσωπό τους που τους δίνουν τη δυνατότητα να κινούν τα «φρύδια» τους, για να μπορούν να κάνουν εκφράσεις που εμείς οι άνθρωποι να είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πιο εύκολα!
Ένας άλλος σημαντικός τρόπος με τον οποίο οι λύκοι και τα σκυλιά διαφέρουν βιολογικά είναι όσον αφορά τον κύκλο αναπαραγωγής τους.
Οι θηλυκοί γκρίζοι λύκοι έχουν μόνο έναν οιστρικό κύκλο το χρόνο, σε μια πολύ συγκεκριμένη χρονική στιγμή και για έναν πολύ καλό λόγο: πρέπει να γεννήσουν την άνοιξη για να έχουν τα κουτάβια τους αρκετό χρόνο για να ωριμάσουν και να αναπτυχθούν πριν από το χειμώνα. Αντίθετα, τα θηλυκά σκυλιά που δεν έχουν στειρωθεί έχουν οιστρικό κύκλο δύο φορές το χρόνο, κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε εποχής.
Τα σκυλιά φτάνουν, σύμφωνα με το naturesadv.com, σε σεξουαλική ωριμότητα πολύ πιο γρήγορα από τους λύκους. Ένας θηλυκός σκύλος είναι ικανός να μείνει έγκυος ήδη από την ηλικία των 6 – 9 μηνών, ενώ ένας θηλυκός λύκος δεν είναι σεξουαλικά ώριμος μέχρι να γίνει 2 ετών (και στην πραγματικότητα, πιθανότατα δεν θα αναπαραχθεί για άλλα δύο χρόνια).
Είναι προφανές λοιπόν γιατί οι πρόγονοί μας εξέτρεφαν σκύλους. Δεδομένου ότι είμαστε σε θέση να κρατήσουμε τα σκυλιά μας ζεστά και καλά ταϊσμένα ακόμα και το χειμώνα, δεν υπάρχει λόγος αυτά να γεννήσουν μόνο την άνοιξη. Ήθελαν επίσης τα σκυλιά να μπορούν να αναπαράγονται γρηγορότερα και πιο συχνά, ώστε να μπορούν συνεχώς να έχουν νέα κουτάβια για να είναι σύντροφοι και βοηθοί στο κυνήγι αλλά και σε άλλες δουλειές.
Διαφορές συμπεριφοράς μεταξύ λύκων και σκύλων
Ακόμα κι αν οι σκύλοι και οι λύκοι έμοιαζαν πολύ, η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των δύο θα εξακολουθούσε να είναι η συμπεριφορά τους. Τα σκυλιά θα κάνουν πολλά πράγματα που οι λύκοι απλά δεν μπορούν ή δεν θέλουν- και αντίστροφα.
Αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους
Μία από τις πιο απίστευτες πτυχές της εξημέρωσης είναι ότι τα σκυλιά βλέπουν τους ανθρώπους ως φίλους τους. Τα κουτάβια κάνουν να σαν τρελά όταν μας συναντούν. Τα σκυλιά μας βλέπουν ως ένα εντελώς διαφορετικό είδος. Μας θεωρούν αγαπημένα μέλη της οικογένειάς τους. Μαθαίνουν πώς να επικοινωνούν μαζί μας. Μπορούν να διαβάσουν τα σήματα και τις εκφράσεις μας. Ενστικτωδώς στρέφονται σε εμάς για καθοδήγηση ή βοήθεια.
Αυτό που είναι πραγματικά απίστευτο είναι ότι τα σκυλιά καταλαβαίνουν ακόμη και ιδιαίτερες ανθρώπινες χειρονομίες, όπως όταν δείχνουμε κάτι. Οι λύκοι δεν χρησιμοποιούν σήματα με τα χέρια για να επικοινωνήσουν. Αυτές είναι όλες οι συμπεριφορές που οι λύκοι – ή οποιοδήποτε άγριο ζώο – δεν έχουν φυσικά. Ενώ υπάρχουν πολλά άγρια είδη που μπορούν να εξημερωθούν, πολύ λίγα είναι πραγματικά εξημερωμένα σε σημείο που να είναι στο DNA τους να μας αγαπούν.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι οι λύκοι είναι αντικοινωνικοί. Οι λύκοι δημιουργούν εξαιρετικά στενούς δεσμούς με τους γονείς και τα αδέλφια τους- αλλά δεν προσβλέπουν φυσικά στους ανθρώπους για στοργή ή καθοδήγηση, όπως κάνουν τα σκυλιά. Οι άγριοι λύκοι είναι επιφυλακτικοί απέναντί μας και μας βλέπουν ως πιθανές απειλές, όχι ως πιθανούς φίλους.
Στην πραγματικότητα, κατά κάποιον τρόπο, οι σκύλοι συμπεριφέρονται περισσότερο σαν μικρά λυκάκια παρά σαν ενήλικοι λύκοι! Ο ενθουσιώδης τρόπος με τον οποίο μας ”χαιρετούν” όταν επιστρέφουμε σπίτι είναι παρόμοιος με τον τρόπο που τα μικρά λυκάκια ”χαιρετούν” τους γονείς τους όταν επιστρέφουν στη φωλιά τους, με κουνιστές ουρές και με πολλά γλειψίματα. Τα σκυλιά επίσης έχουν την επιθυμία να παίζουν καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ οι λύκοι γενικά δεν παίζουν πολύ ως ενήλικες.
Από την άλλη υπήρξαν ζωολογικοί κήποι, κέντρα άγριας ζωής και ακόμη και μερικοί ιδιώτες που έχουν πάρει κουτάβια λύκων και ισχυρίζονται ότι έχουν δημιουργήσει έναν ισχυρό δεσμό με αυτούς τους λύκους. Αλλά όπως αναφέρει το διαδικτυακό Rover: «Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι οι λύκοι που εκτρέφονται από ανθρώπους μπορούν να προσκολληθούν σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά ποτέ δεν αποκτούν τη συμπεριφορά των εξημερωμένων σκύλων. Ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης προειδοποιεί τους ανθρώπους ότι οι λύκοι πρέπει να παραμείνουν άγρια ζώα.»
Διαφορετικοί τύποι νοημοσύνης
Οι άνθρωποι συχνά αναρωτιούνται ποιος είναι πιο έξυπνος: Ο σκύλος ή ο λύκος; Θυσίασαν οι λύκοι λίγη από την ”άγρια” ευφυΐα τους όταν έγιναν κακομαθημένοι σύντροφοί μας; Ή, μήπως τα σκυλιά έπρεπε να γίνουν πιο έξυπνα από τους προγόνους τους για να συμβαδίσουν με τον ανθρώπινο εγκέφαλό μας;
Στην πραγματικότητα, η απάντηση είναι. . . και οι δύο! Ή, ακριβέστερα, όλα εξαρτώνται από το πώς μετράμε τη νοημοσύνη.
Αν κοιτάξουμε μόνο την ικανότητα εκπαίδευσης, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα σκυλιά είναι πολύ πιο έξυπνα από τους λύκους. Τα σκυλιά μπορούν να καταλάβουν και να θυμηθούν τι θέλουμε να κάνουν και μπορούν να διδαχθούν εντελώς νέες συμπεριφορές σε μία μόνο συνεδρία εκπαίδευσης.
Οι λύκοι μπορούν επίσης να διδαχθούν συμπεριφορές, αλλά, όπως έχουν ανακαλύψει οι φροντιστές τους σε ζωολογικούς κήπους και καταφύγια, είναι πολύ πιο πιθανό να απογοητευτούν και να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση.
Ένας λύκος μπορεί να μην καταλάβει τι θέλουμε να κάνει και μπορεί επίσης να μην τον νοιάζει. Απλά δεν αξίζει για αυτόν τον κόπο να αποκρυπτογραφήσει τις μυστηριώδεις ανθρώπινες εντολές μας με αντάλλαγμα ένα κομμάτι κρέας όταν είναι απόλυτα ικανός να βρει φαγητό μόνος του.
Ωστόσο, αν κοιτάξουμε την επίλυση προβλημάτων, οι λύκοι είναι οι ξεκάθαροι νικητές έναντι των σκύλων. Για παράδειγμα, τα κουτάβια λύκων και τα κουτάβια σκύλων είναι και τα δύο ικανά να καταλάβουν ένα παιχνίδι παζλ και να βγάλουν τη νόστιμη λιχουδιά από μέσα. Ωστόσο, κατά μέσο όρο, τα κουτάβια λύκων μπορούν να λύσουν το παζλ σε πολύ νεότερη ηλικία από ό,τι τα σκυλιά.
Οι ενήλικοι λύκοι μπορούν επίσης να λύσουν πιο περίπλοκους γρίφους από ό,τι τα ενήλικα σκυλιά. Εάν ένας σκύλος δεν μπορεί να βρει ένα πρόβλημα μόνος του, είναι πιθανό να στραφεί σε έναν άνθρωπο για βοήθεια. Ουσιαστικά, τα σκυλιά θα μας ζητήσουν να τα καταλάβουμε- ή τουλάχιστον να τους δώσουμε κάποια κατεύθυνση για το τι να κάνουν.
Οι λύκοι, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν συνηθίσει να ζητούν βοήθεια – τουλάχιστον, όχι από εμάς – οπότε θα συνεχίσουν να εργάζονται στο πρόβλημα μέχρι να καταλάβουν πώς να το λύσουν μόνοι τους.
Οι λύκοι είναι επίσης πολύ καλύτεροι από τους σκύλους σε προβλήματα συνεργασίας, αυτά που απαιτούν πολλούς λύκους να συνεργαστούν για να τα λύσουν. Αυτό είναι απολύτως λογικό όταν το σκεφτόμαστε, δεδομένου ότι οι λύκοι πρέπει να συνεργαστούν ως αγέλη για να κυνηγήσουν και να επιβιώσουν, ενώ τα σκυλιά συνήθως κυνηγούν ή εργάζονται μαζί με ανθρώπους.
Για παράδειγμα, σε μια μελέτη οι συμπεριφορικοί επιστήμονες σχεδίασαν ένα παιχνίδι παζλ όπου δύο ξεχωριστά σχοινιά έπρεπε να τραβηχτούν ταυτόχρονα για να παρέχουν πρόσβαση σε τροφή. Οι λύκοι το κατάλαβαν γρήγορα. Τα σκυλιά; Όχι και τόσο. Τα σκυλιά στη μελέτη παρέμειναν μπερδεμένα μέχρι που ένας άνθρωπος τους ζήτησε να τραβήξουν τα σχοινιά.
Μόλις κατάλαβαν το πρόβλημα, οι λύκοι ήταν αρκετά έξυπνοι για να συνειδητοποιήσουν ότι αν τους άφηναν να μπουν στο δωμάτιο με το γρίφο μόνοι τους, ήταν άσκοπο να το δοκιμάσουν χωρίς σύντροφο. Ο μοναχικός λύκος περίμενε υπομονετικά μέχρι να φτάσει ένας άλλος λύκος για να βοηθήσει.
Κυνήγι θηραμάτων και ένστικτο κυνηγιού
Μια άλλη μεγάλη διαφορά στη συμπεριφορά των σκύλων έναντι των λύκων είναι ότι τα σκυλιά δεν ξέρουν πώς να κυνηγήσουν. Πολύ λίγα σκυλιά μπορούν να κυνηγήσουν σαν λύκοι. Στην πραγματικότητα, αυτό που εμείς οι άνθρωποι έχουμε κάνει με τα σκυλιά είναι να πάρουμε τις φυσικές κυνηγετικές συμπεριφορές των άγριων λύκων και να τις προσαρμόσουμε στους σκοπούς μας.
Έτσι, ενώ το κουτάβι της οικογένειάς σας μπορεί να μην έχει πλέον την ικανότητα ή την επιθυμία να εξοντώσει ένα, για παράδειγμα, ελάφι, πολλές από τις πιο διασκεδαστικές και παιχνιδιάρικες συμπεριφορές του προήλθαν από πολύ παλιά ένστικτα δολοφόνων!
Για το τέλος αυτό που έχουμε να πούμε είναι ότι οι λύκοι και τα σκυλιά είναι τέλεια και μοναδικά πλάσματα με τον δικό τους τρόπο. Οι λύκοι είναι οι τέλειοι θηρευτές ενώ οι σκύλοι είναι οι τέλειοι φίλοι μας!
Και αν κάποιες φορές ο αγαπημένος σας σκύλος ουρλιάζει όπως οι πρόγονοί του… εσείς απλά γελάστε και αγκαλιάστε τον.
Μέλος του μητρώου
