Ένα οικόπεδο δίπλα σε παιδική χαρά, μέσα σε σύγχρονο οικιστικό συγκρότημα, μετατρέπεται από σήμερα σε σημείο εθνικής μνήμης και έρευνας στην Ιρλανδία. Εκεί, στην πόλη Τουάμ της Κομητείας Γκάλγουεϊ, ξεκινά επίσημα η εκταφή ανθρώπινων λειψάνων, τα οποία πιστεύεται ότι ανήκουν σε 796 βρέφη και μικρά παιδιά που πέθαναν στο καθολικό ίδρυμα «St Mary’s Mother and Baby Home» μεταξύ 1925 και 1961.
Σύμφωνα με το BBC, η εκταφή αναμένεται να διαρκέσει έως και 2 χρόνια, ενώ αποτελεί την πρώτη τέτοιου είδους επιχείρηση στον κόσμο, λόγω του αριθμού των νεκρών, της φύσης του χώρου και της κατάστασης των λειψάνων.
Μια δεξαμενή λυμάτων ως τάφος
Το ίδρυμα, που διοικείτο από μοναχές του Τάγματος των Αδελφών του Καλού Ελέους (Bon Secours Sisters), φιλοξενούσε γυναίκες που είχαν μείνει έγκυες εκτός γάμου – πολλές εξαναγκάστηκαν από τις οικογένειές τους να παραδοθούν εκεί για να «εξιλεωθούν». Οι μητέρες αποχωρίζονταν τα παιδιά τους λίγο μετά τη γέννηση. Τα περισσότερα παιδιά πέθαναν πολύ μικρά – από αρρώστιες, υποσιτισμό, παραμέληση, ή και υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες.
Σύμφωνα με τα αρχεία, ο πρώτος θάνατος στο ίδρυμα καταγράφηκε το 1925 και ο τελευταίος το 1960. Ανάμεσά τους, 794 ακόμα παιδιά έχασαν τη ζωή τους. Μέχρι το 2014, κανείς δεν γνώριζε πού είχαν ταφεί. Δεν υπήρχε κανένα μνημείο, καμία αναφορά – παρά μόνο φήμες και ερωτήματα.
Η αποκάλυψη έγινε από την Κάθριν Κόρλες, μια ερασιτέχνη ιστορικό και κάτοικο της περιοχής, που ξεκίνησε την έρευνά της το 2005. Εξετάζοντας παλιούς χάρτες, διαπίστωσε ότι στο σημείο όπου σήμερα υπάρχει ένα γκαζόν και μια σπηλιά με άγαλμα της Παναγίας, παλαιότερα υπήρχε μια δεξαμενή λυμάτων. Αρχεία από τη δεκαετία του ’70 ανέφεραν χειρόγραφα την ένδειξη «ταφικό πεδίο».
Η Κόρλες ζήτησε επίσημα τα πιστοποιητικά θανάτου όλων των παιδιών του ιδρύματος. Όταν της απάντησαν, το σύνολο ήταν 796. Το πιο σοκαριστικό: κανένα από αυτά τα παιδιά δεν είχε εντοπιστεί στα μητρώα ταφών σε κοντινά νεκροταφεία.
Η μαρτυρία ενός φύλακα νεκροταφείου ότι αγόρια είχαν βρει οστά κάτω από μια σπασμένη πλάκα στη δεκαετία του ’70 επιβεβαίωσε τις υποψίες της. Το 2014, η έρευνά της έγινε παγκόσμια είδηση και η Ιρλανδική κυβέρνηση ξεκίνησε επίσημη διερεύνηση.
Το 2017, προκαταρκτική αρχαιολογική έρευνα στο σημείο εντόπισε μεγάλες ποσότητες ανθρώπινων λειψάνων, προερχόμενα από βρέφη ηλικίας 35 εβδομάδων κύησης έως 3 ετών. Τα λείψανα βρέθηκαν σε υπόγειες θαλάμες, διατεταγμένα σε «πακέτα» που παραπέμπουν σε οργανωμένη απόθεση, χωρίς επαρκή ταφή.
Η προσωπική τραγωδία πίσω από τους αριθμούς
Η Άννα Κόριγκαν, ακτιβίστρια και ιδρύτρια της Ομάδας Συγγενών των Παιδιών του Τουάμ, έμαθε στα 50 της ότι είχε δύο αδελφούς, γεννημένους στο ίδρυμα το 1946 και το 1950. Ο ένας πέθανε στα 16 του μήνες – η αιτία θανάτου αναφέρεται ως «συγγενής ηλιθιότητα» και «ιλαρά». Για τον άλλο, δεν υπάρχει καμία καταγραφή. «Ήταν φυσιολογικά μωρά. Κάτι συνέβη εκεί μέσα», λέει.
Η σημερινή διαδικασία, υπό την επίβλεψη του ειδικού Ντάνιελ ΜακΣουίνι, απαιτεί ακραία προσοχή: τα οστά είναι εξαιρετικά εύθραυστα, αναμεμειγμένα και δύσκολα στην ταυτοποίηση. Ο ίδιος έχει συμμετάσχει σε αποστολές σε Αφγανιστάν και εμπόλεμες ζώνες, όμως δηλώνει ότι αυτό το έργο είναι πρωτοφανές.
«Το μηριαίο οστό ενός βρέφους είναι μικρότερο από το δάχτυλο ενηλίκου», εξηγεί. «Η διαδικασία ανάκτησης και ταυτοποίησης θα είναι δύσκολη και ψυχολογικά επώδυνη».
Πολλοί επιζώντες, απόγονοι και κάτοικοι του Τουάμ περιμένουν με ελπίδα. Όπως λέει η Κόρλες, «Τόσα χρόνια, νιώθαμε ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν ούτε φωνή ούτε ιστορία. Τώρα, ίσως τους επιστραφεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια που τους στέρησαν».
Πηγή: skai.gr
Μέλος του μητρώου
