Από τους Κένεντι μέχρι τους Τριντό - Η αποφασιστική νίκη του Φιλελεύθερου Κόμματος

Με τον όρο πολιτική δυναστεία περιγράφεται μια οικογένεια, η οποία απολαμβάνει ασυνήθιστη πρόσβαση σε πολιτικούς θώκους, σε βάθος γενεών, και την εξουσία να μεταβιβάζεται ενίοτε σε συζύγους ή αδέλφια, όπως εξηγεί σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του αμερικανικού κρατικού ραδιοφώνου NPR, ο Κρίστοφερ Γουλφ. Η ιδιοκτησιακή αυτή σχέση με τις κυβερνητικές θέσεις, η οποία δεν ταιριάζει στις σύγχρονες δημοκρατίες, θυμίζει περισσότερο το δυναστικό δίκαιο του Μεσαίωνα.

Ο πατέρας του Τζάστιν Τριντό, εντολοδόχου πρωθυπουργού του Καναδά, ο Πιερ Τριντό, υπήρξε πρωθυπουργός της χώρας από το 1968 έως και το 1984, με ένα σύντομο διάλειμμα εννέα μηνών το 1979-80. Ο Τζάστιν πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής του ηλικίας στον καναδικό οίκο αντίστοιχο του Λευκού Οίκου των ΗΠΑ, την πρωθυπουργική κατοικία του 24 Σάσεξ ντράιβ της ομοσπονδιακής πρωτεύουσας Οτάβας. Ο θάνατος του Πιερ Τριντό το 2000 έδωσε την ευκαιρία στον Τζάστιν να πραγματοποιήσει το «ντεμπούτο» του στη δημόσια σκηνή, χάρη στη συγκινητική νεκρολογία την οποία εκφώνησε στην κηδεία του πρώην πρωθυπουργού και πατέρα του. Η μητέρα της μητέρας του Τζάστιν, όμως, υπήρξε και αυτή υπουργός, ενώ πρόγονος της μητέρας του υπηρέτησε ως αρμοστής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στη Σιγκαπούρη.

Συσχετισμοί με τους Κένεντι

Η οικογένεια Τριντό σχετίζεται επίσης –έστω και έμμεσα– με την αμερικανική πολιτική δυναστεία των Κένεντι, καθώς η μητέρα του Τζάστιν, Μάργκαρετ, φέρεται να είχε βραχύβια ερωτική σχέση με τον αδελφό του δολοφονηθέντος προέδρου, Τέντι, μετά το διαζύγιό της με τον Πιερ Τριντό.

Οι πολιτικές δυναστείες δεν αποτελούν καινοτομία, όμως, στις γειτονικές ΗΠΑ. Τα εξαδέλφια Σαμ και Τζον Ανταμς συγκαταλέγονται στους «ιδρυτές - πατέρες» της χώρας. Η οικογένεια Ανταμς προσέφερε στις ΗΠΑ τον δεύτερο (Τζον) και τον έκτο (Τζον Κουίνσι Ανταμς, γιος του Τζον) πρόεδρό τους. Ο Τζέιμς Μάντισον (4ος πρόεδρος) ήταν εξάδελφος του Ζάκαρι Τέιλορ (12ος πρόεδρος). Οι Θίοντορ και Φράνκλιν Ρούζβελτ ήταν και αυτοί μακρινοί εξάδελφοι. Ολοι γνωρίζουν τους Κένεντι, ενώ την παράδοση αυτή συνέχισε η οικογένεια Μπους και οι Κλίντον.

Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται κατά κόρον και στη νομοθετική εξουσία των ΗΠΑ. Η έγκριτη εφημερίδα New York Times εκτιμά ότι ένας γιος γερουσιαστή έχει 6.000 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εκλεγεί στη Γερουσία, από ό,τι ένας «κοινός θνητός».

Στις μακρινές Φιλιππίνες, οι εκλογές του 2016 θα πραγματοποιηθούν κάτω από τον αστερισμό των πολιτικών δυναστειών. Σχεδόν τα δύο τρίτα του απερχόμενου Κογκρέσου της χώρας είναι γόνοι πολιτικών οικογενειών. Ο απερχόμενος πρόεδρος είναι γιος της Κορασόν Ακίνο, που ηγήθηκε του κινήματος κατά του δικτάτορα Φερντινάν Μάρκος. Το κίνημα της Κορασόν είχε ως αφορμή του τη δολοφονία του επιφανούς αντικαθεστωτικού συζύγου της, κατ' εντολή του Μάρκος.

Η φατρία των Μάρκος, όμως, έκανε την επανεμφάνισή της στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, με τη διαβόητη σύζυγο του Φερντινάν, Ιμέλντα, τον γιο, την κόρη και τον ανιψιό τους να διεκδικούν εκλόγιμους θώκους.

Στην Ινδία, η δυναστεία Νεχρού - Γκάντι παραμένει κεντρικός παίκτης της πολιτικής σκηνής, παρά τις πρόσφατες πολιτικές της αποτυχίες, οι οποίες οφείλονται κυρίως στην ιταλική καταγωγή της χήρας του Ρατζίβ, Σόνια, και την πολιτική ανικανότητα του γιου τους, Ραχούλ.

Οι σημερινοί ηγέτες της Ιαπωνίας, της Κένυας, του Τόγκο, της Νότιας Κορέας και του Μπανγκλαντές είναι όλοι τους συγγενείς πρώην ηγετών των κρατών αυτών.

Ισως η σύγχρονη Δύση δεν θα έπρεπε να εκπλήσσεται από το φαινόμενο των πολιτικών δυναστειών, προερχόμενο ευθέως από εκείνο της κληρονομικής βασιλείας. Ορισμένες θεσμοθετημένες κληρονομικές δυναστείες επιβιώνουν μέχρι σήμερα, ενώ την τακτική αυτή ακολουθούν –έστω και άτυπα– πολλές σύγχρονες δικτατορίες, όπως η Βόρεια Κορέα, η Συρία και πολλές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας.

Πώς, όμως, είναι δυνατόν οι πολιτικές δυναστείες να διαιωνίζονται σε κράτη, τα οποία κηρύττουν τις αρχές της δημοκρατίας και της ευνομίας;

«Χαρακτηριστικά» επιτυχίας

Η σύγχρονη πολιτική επιστήμη προσφέρει πειστικές απαντήσεις: Η αναγνωρισιμότητα, κύριο συστατικό της πολιτικής επιτυχίας στις μέρες μας, εξασφαλίζεται εύκολα από όσους φέρουν επίθετα πρώην ηγετών.

Σημαντικό στοιχείο της επιβίωσης και ακμής των πολιτικών δυναστειών είναι το γεγονός ότι όσοι γεννιούνται σε τέτοιες οικογένειες μπορούν να εκμεταλλευθούν τις κοινωνικές διασυνδέσεις των γονέων τους, φοιτούν συνήθως στα καλύτερα σχολεία και πανεπιστήμια, όλα τους φυτώρια μελλοντικών ηγετών.

Στη σύγχρονη Δύση, η εκλογή σε κάθε αξίωμα απαιτεί υπέρογκες προεκλογικές χρηματικές δαπάνες, στις οποίες μόνο οι γόνοι εύπορων οικογενειών ή όσοι διαθέτουν τις πολύτιμες διασυνδέσεις με τον κόσμο των οικονομικών «ελίτ», μπορούν να αντεπεξέλθουν.

Το πλησιέστερο ιστορικό πρότυπο για το φαινόμενο αυτό συναντάται στην αρχαία Ελλάδα και στο καθεστώς της ολιγαρχίας. Η πλατωνική κριτική σε αυτό, ότι δηλαδή το ολιγαρχικό καθεστώς αδυνατεί να εκμεταλλευθεί τα ταλέντα όσων δεν διαθέτουν πλούτο (ή διασυνδέσεις στις μέρες μας), παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρη.

www.kathimerini.gr