Περισσότεροι από 90.000 αστυνομικοί έχουν τεθεί επί ποδός σε όλη τη χώρα που έχει κηρυχθεί κατάσταση αυξημένου συναγερμού (επίπεδο 4) για τον φόβο τρομοκρατικών επιθέσεων.
Καθώς πολλοί ψηφοφόροι δηλώνουν αποφασισμένοι να συμβάλουν στην αναδιοργάνωση εκ βάθρων ενός πολιτικού συστήματος το οποίο απορρίπτουν ως διεφθαρμένο και ανίκανο να επιλύσει τα οικονομικά προβλήματα της Ισπανίας, η σημερινή αναμέτρηση θεωρείται η πιο αμφίρροπη των 40 τελευταίων ετών, μετά το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο και την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Οι αναλυτές προβλέπουν αδυναμία συγκρότησης αυτοδύναμης κυβέρνησης και εκτιμούν ότι ξεκινά μια νέα περίοδος πολυκομματικών κυβερνήσεων και συναινετικών πολιτικών, ή μια περίοδο πολιτικής αστάθειας.
Είναι ενδεικτικό ότι ένα υψηλό ποσοστό του εκλογικού σώματος (41-42%) ήταν αναποφάσιστο και μάλιστα ένας στους τρεις δήλωνε ότι δεν είχε αποφασίσει ποιον θα ψηφίσει μερικές μόλις ώρες πριν ανοίξουν τα εκλογικά κέντρα. Αίνιγμα αποτελεί και η ψήφος των νέων, καθώς η αποχή σε αυτή την ομάδα ψηφοφόρων παραδοσιακά είναι υψηλή (40%).
Πάντως η προσέλευση των ψηφοφόρων αναμένεται να ξεπεράσει κάθε ιστορικό ρεκόρ και ήδη πάνω από 700.000 επέλεξαν να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο (100.000 περισσότεροι από το 2011).
«Μυρίζει αλλαγή»
Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι, προσερχόμενος να ψηφίσει, δήλωσε πως είναι «ενθαρρυντικό» που προσέρχονται τόσοι πολλοί στις κάλπες, ενώ ο ηγέτης των Σοσιαλιστών, Πέδρο Σάντσεθ τόνισε πως «το μέλλον δεν έχει γραφτεί ακόμη», εκφράζοντας την πεποίθησή του ότι το κόμμα του θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, δηλώνοντας εμφατικά ότι «μυρίζει αλλαγή».
Οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών κατέτειναν στο ότι το κυβερνών συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι θα κερδίσει αλλά χωρίς να εξασφαλίσει πλειοψηφία των εδρών.
Σύμφωνα με τα γκάλοπ, το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι, που είχε κερδίσει τις εκλογές του 2011 με ποσοστό 45% εξασφαλίζοντας την απόλυτη πλειοψηφία, προηγείται κατά μερικές ποσοστιαίες μονάδες αλλά χωρίς να υπερβαίνει το 30%. Σε μεγάλη απόσταση από το PP, ακολουθεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE), το οποίο ωστόσο δυσκολεύεται να ξεπεράσει το 20%.
Το νεοσύστατο, αριστερό κόμμα Podemos (Μπορούμε), το οποίο εναντιώνεται στις πολιτικές λιτότητας και το κεντρώο κόμμα Ciudadanos (Πολίτες) διεκδικούν την τρίτη θέση και την δυνατότητα να αναδειχθούν σε ρυθμιστές κατά το μετεκλογικό «παζάρι» για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Με ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο, ο νικητής θα δυσκολευθεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Γι' αυτό και οι οπαδοί των Podemos και των Ciudadanos δηλώνουν «Ya hemos ganado» («Έχουμε ήδη κερδίσει»).
Το σοσιαλιστικό PSOE και το συντηρητικό PP εναλλάσσονταν μέχρι τώρα στην εξουσία. H Ισπανία, έπειτα από μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 1981, έχει ζήσει 21 χρόνια σοσιαλισμού, από το 1982 έως το 1996 με τον Φελίπε Γκονζάλεθ και στη συνέχεια με τον Χοσέ Λουίς Ροδρίγκεθ Θαπατέρο (από το 2004 έως το 2011) και δώδεκα χρόνια με τη δεξιά υπό την ηγεσία του Χοσέ Μαρία Αθνάρ (από το 1996 έως το 2004) και του Μαριάνο Ραχόι από το 2011.
Όμως η έκρηξη της φούσκας των ακινήτων, οι πολιτικές λιτότητας, μια ανεργία που έφθασε μέχρι το 27% το 2013 και τα σκάνδαλα διαφθοράς που άγγιξαν το σύνολο του κατεστημένου, περιλαμβανομένης και μίας κόρης του πρώην βασιλιά Χουάν Κάρλος, αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα.
«No nos representan» («Δεν μας εκπροσωπούν»), φώναζαν στους δρόμους οι «Αγανακτισμένοι», το 2011.
Έκτοτε η ανεργία έχει μειωθεί, όμως ένας στους πέντε από τον ενεργό πληθυσμό εξακολουθεί να μην έχει δουλειά. Η ανάπτυξη έχει επίσης επανέλθει αλλά δεν έχει γίνει αισθητή από όλους, κυρίως από τους νέους, καθώς το 50% των νέων ηλικίας 16-24 ετών παραμένουν χωρίς δουλειά.
Το νέο και το παλιό
Η οργή εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών του 2011 και 2012 φαίνεται ότι βρήκε πολιτική έκφραση: το νέο κόμμα κατά της λιτότητας Podemos, του οποίου ηγείται ο 37χρονος Πάμπλο Ιγκλέσιας. Η ταχεία άνοδος του κόμματος, που ιδρύθηκε στις αρχές του 2014, απέδειξε πως υπάρχει χώρος και για άλλα πολιτικά χρώματα: το μωβ των Podemos. Λίγο αργότερα, το πορτοκαλί των Ciudadanos, των οποίων ηγείται από το 2006 άλλος ένας τριαντάρης, ο δικηγόρος Άλμπερτ Ριβέρα, έχει ως σημαία του τη μάχη κατά της διαφθοράς και την υπεράσπιση της ενότητας της Ισπανίας απέναντι στις προσπάθειες απόσχισης της Καταλωνίας.
«Η διαφθορά υπήρχε πάντοτε, αλλά κανείς δεν είχε τολμήσει να θέσει όρια στα μεγάλα κόμματα», δήλωσε την Παρασκευή, στην τελευταία προεκλογική συγκέντρωση των Ciudadanos στη Μαδρίτη, μία ενθουσιώδης υποστηρίκτριά τους, η 30χρονη Βανέσα Γκονθάλεθ, η οποία δεν ψήφισε το 2011 αλλά εμφανίζεται βέβαιη ότι θα ψηφίσει αυτή τη φορά.
Το ίδιο βράδυ, στη Βαλένθια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι επευφημούσαν τον καθηγητή Πολιτικών Επιστημών, με τα μακριά μαλλιά και την αλογοουρά, Πάμπλο Ιγκλέσιας.
«Για δεκαετίες πολύ λίγα πράγματα συνέβαιναν και μερικές φορές οι μήνες έμοιαζαν με δεκαετίες», είπε, χαρακτηρίζοντας τις εκλογές «ιστορικές» και τασσόμενος υπέρ μιας κυβέρνησης που θα επικεντρώνεται στην υπεράσπιση των πιο φτωχών.
Για να αντικρούσει τα αναδυόμενα κόμματα, ο 60χρονος Μαριάνο Ραχόι στοχεύει στα 11 εκατομμύρια των μεγαλύτερων σε ηλικία, άνω των 60 ετών, ψηφοφόρων και τάσσεται υπέρ της συνέχισης μιας υγιούς διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών που θα εγγυάται τις συντάξεις, προειδοποιώντας πως οι ψηφοφόροι θα διαπράξουν "τεράστιο σφάλμα" αν επιλέξουν τους «πειραματισμούς».
Τα μετεκλογικά σενάρια
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι πιθανά τρία σενάρια: μια δεξιά κυβέρνηση συνεργασίας, μια αριστερή κυβέρνηση συνεργασίας, ή μια κυβέρνηση μειοψηφίας.
Ο Ραχόι δήλωσε την Τετάρτη ότι δεν θα απέκλειε μια πολυκομματική συμφωνία για να εξασφαλιστεί μια σταθερή κυβέρνηση με ορίζοντα τετραετίας, αλλά όλα τα υπόλοιπα κόμματα έχουν απορρίψει δημόσια τη συνεργασία με το PP για να σχηματιστεί κυβέρνηση.
Αυτό υποδεικνύει ένα πιθανό αδιέξοδο που οι αναλυτές συντείνουν στο ότι θα δημιουργούσε προσκόμματα για το πρόγραμμα οικονομικών μεταρρυθμίσεων στο οποίο πιστώνουν την έξοδο της Ισπανίας, της πέμπτης μεγαλύτερης οικονομίας στην ΕΕ, από την ύφεση και την ελαφριά μείωση της ακόμη ιδιαίτερα υψηλής ανεργίας.
Στελέχη των δύο νεοπαγών κομμάτων λένε ότι ο βασικός τους στόχος είναι να αποσπάσουν όσο περισσότερους ψηφοφόρους μπορούν από το PP και τους Σοσιαλιστές, και δεν έχουν καμιά πρόθεση να συναινέσουν σε μια μετεκλογική συμφωνία εάν δεν εξασφαλίσουν μεγάλες παραχωρήσεις.
Το Σύνταγμα της Ισπανίας δεν ορίζει προθεσμία για τον σχηματισμό κυβέρνησης μετά τη διεξαγωγή εκλογών. Οι αναλυτές προεξοφλούν ότι οι διαπραγματεύσεις για την εξασφάλιση επαρκούς κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας για τον επόμενο πρωθυπουργό θα διαρκέσουν πολλές εβδομάδες και σε περίπτωση που αποδειχθούν άκαρπες δεν αποκλείεται να προκηρυχθούν νέες εκλογές.
Ξανά στο προσκήνιο η Καταλονία
Ενώ η απερχόμενη κυβέρνηση έχει ήδη περάσει τον προϋπολογισμό του 2016 και τα χαμηλά επιτόκια και το φθηνό πετρέλαιο σημαίνουν ότι η ανάπτυξη της ισπανικής οικονομίας θα συνεχιστεί, στοιχεία που θα κατευνάσουν τη νευρικότητα στις αγορές εάν πράγματι υπάρξει πολιτική αστάθεια, το ενδεχόμενο να υπάρξει κενό εξουσίας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από αυτονομιστικά καταλανικά κόμματα για την προώθηση του σκοπού τους.
Το ζήτημα της Καταλονίας θα βρεθεί και πάλι πολύ γρήγορα στην εθνική πολιτική ημερήσια διάταξη, καθώς τα αυτονομιστικά κόμματα καλούνται να αποφασίσουν για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης συμμαχίας στην επαρχία έως την 9η Ιανουαρίου. Εάν αποτύχουν, θα προκηρυχθούν νέες τοπικές εκλογές που θα πρέπει να διεξαχθούν μέσα σε δύο μήνες.
www.ethnos.gr
Μέλος του μητρώου
