Ακριβώς 25 χρόνια μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, η Δύση ήρθε από τη... Βαρσοβία να δώσει το πράσινο φως για τη μεγαλύτερη στα χρονικά ενίσχυση της συλλογικής ΝΑΤΟϊκής άμυνας «ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα». Οσο για τη Μόσχα, απαντάει σε έντονο ύφος τονίζοντας ότι αναμένει εξηγήσεις.
Ο συμβολισμός είναι προφανής, καθώς οι ψυχροπολεμικές διαθέσεις συνεχίζουν να ορίζουν την ατζέντα δύο χρόνια μετά τα γεγονότα στην Κριμαία. Το ΝΑΤΟ χρειάζεται άλλωστε έναν «κοινό εχθρό» για να κρατηθεί ενωμένο, πολύ περισσότερο σήμερα στον απόηχο του Brexit. Το Ιράν (ενάντια στο οποίο «χτίστηκε» η ευρωπαϊκή αντιπυραυλική ασπίδα) έχει πάψει πια να αποτελεί απειλή, η Βόρειος Κορέα είναι πολύ μακριά και η ισλαμική τρομοκρατία έχει διεθνοποιηθεί σε τέτοιο σημείο ώστε να θολώνει τις εθνικές γραμμές των μετώπων. Ποιος απομένει; Η Ρωσία, που ως «αντίπαλο δέος» βρέθηκε στο επίκεντρο της ΝΑΤΟϊκής Συνόδου.
Διακήρυξη 13 σημείων
Οι Σύμμαχοι κατέληξαν σε μια διακήρυξη 13 σημείων, παρουσία μάλιστα των Φινλανδών, των Σουηδών και διαφόρων Βαλκάνιων. Αφού πρώτα επέκριναν τη Μόσχα για τους χειρισμούς στην ανατολική Ουκρανία, έδωσαν το πράσινο φως για την ανάπτυξη, ξεκινώντας από τον Ιανουάριο του 2017 και για άγνωστο χρονικό διάστημα, τεσσάρων ετοιμοπόλεμων πολυεθνικών ταγμάτων σε Εσθονία, Πολωνία, Λετονία και Λιθουανία. Οι εν λόγω δυνάμεις θα αριθμούν συνολικά 3.000-4.000 άνδρες. Θα τελούν υπό τη διοίκηση τεσσάρων χωρών (μία για κάθε τάγμα): της Βρετανίας, της Γερμανίας, των ΗΠΑ και του Καναδά.
Οσο για τη παρουσία τους στην Ανατολική Ευρώπη, αυτή δεν αναφέρεται ως μόνιμη, αλλά ως «συνεχής και μακροχρόνια». Σύμφωνα με τη συμφωνία ΝΑΤΟ - Ρωσίας του 1997 (την ισχύ της οποίας φρόντισε να υπενθυμίσει ο εκπρόσωπος της γερμανικής καγκελαρίας Στέφεν Ζάιμπερτ την περασμένη Παρασκευή), η Συμμαχία δεν μπορεί να εγκαταστήσει «μόνιμα» μάχιμες δυνάμεις στις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας. Σε πρακτικό επίπεδο, ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι που αμφισβητούν τη λειτουργική αξία τόσο του σχεδίου για ανάπτυξη τεσσάρων ταγμάτων κοντά στα ρωσικά σύνορα όσο και του συστήματος αντιπυραυλικής (και αποκλειστικά αντιβαλλιστικής) άμυνας σε Ρουμανία και Πολωνία.
Η αμερικανική δεξαμενή σκέψης «RAND Corporation» υποστηρίζει σε έκθεσή της ότι, εάν το θελήσουν, οι Ρώσοι μπορούν μέσα σε 36-60 ώρες να πατήσουν πόδι με τα στρατεύματά τους στο Ταλίν της Εσθονίας και τη Ρίγα της Λετονίας. Για να τους εμποδίσει, το ΝΑΤΟ θα χρειαζόταν επτά ταξιαρχίες με 20.000-35.000 άνδρες. Υπ' αυτό το πρίσμα, η δύναμη των 3.000-4.000 ανδρών που ετοιμάζεται να αναλάβει δράση από τον επόμενο Ιανουάριο είναι μάλλον... συμβολική. Χρησιμεύει περισσότερο ως μέσο καθησυχασμού των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και ως μέσο σύσφιγξης των εσωτερικών ΝΑΤΟϊκών δεσμών στη μετα-Brexit εποχή.
Συνεργασία με την ΕΕ
Από την άλλη ωστόσο, η παρουσία των συμμαχικών δυνάμεων στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο δείχνει όντως να έχει μεγαλύτερη πρακτική ουσία σε μέτωπα όπως είναι εκείνα του ελέγχου των προσφυγικών ροών και της καταπολέμησης των παρανόμων δικτύων διακίνησης. Οι «28» της Συμμαχίας αποφάσισαν από τη Βαρσοβία να ανανεώσουν την παρουσία της ΝΑΤΟϊκής δύναμης στο Αιγαίο (σε πείσμα των ενστάσεων της Αγκυρας, που θα επιθυμούσε η εν λόγω επιχείρηση να τερματιστεί). Αποφάσισαν επίσης να ενισχύσουν την παρουσία τους και στη Μεσόγειο, βόρεια της Λιβύης, καθώς και τη συνεργασία τους με την ΕΕ για τη θωράκιση των εξωτερικών θαλάσσιων συνόρων της Ενωσης.
ΣΦΟΔΡΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΣΧΑ, ΠΟΥ ΖΗΤΑ ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ
«Το ΝΑΤΟ θέλει να κηρύξει πόλεμο»
Στο Συμβούλιο ΝΑΤΟ - Ρωσίας που πρόκειται να διεξαχθεί την ερχόμενη Τετάρτη 13 Ιουλίου, σε επίπεδο πρεσβευτών στις Βρυξέλλες, στρέφονται πλέον όλα τα βλέμματα. Η Μόσχα ξεκαθάρισε χθες ότι πρόκειται να ζητήσει «εξηγήσεις» για την απόφαση του ΝΑΤΟ να στείλει τέσσερα τάγματα σε Πολωνία και Βαλτική, καθώς και για τα σχέδια περί βελτίωσης της αεράμυνας πάνω από τις χώρες της Βαλτικής. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ άσκησε καυστική κριτική στις εν λόγω αποφάσεις, σημειώνοντας με νόημα ότι «η Συμμαχία εστιάζει τις προσπάθειές της στην αποτροπή μιας μη υφιστάμενης απειλής από τα ανατολικά».
Υποστήριξε μάλιστα ότι αυτές οι πρακτικές «είναι αντίθετες στα αντικειμενικά συμφέροντα για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ευρώπη». Σε ανάλογο πνεύμα, ο πρώην ηγέτης της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ βγήκε επίσης χθες και με δηλώσεις του στο πρακτορείο Interfax κατηγόρησε ανοιχτά το ΝΑΤΟ ότι «θέλει πρακτικά να κηρύξει πόλεμο στη Ρωσία» και ότι «προετοιμάζει επίθεση». Την ίδια ώρα, ωστόσο, και πέρα από τις όποιες «πολεμικές» εξαγγελίες εκατέρωθεν, πολλοί είναι εκείνοι που αφήνουν να εννοηθεί ότι στο παρασκήνιο γίνονται σημαντικές προσπάθειες για την αποκατάσταση του διαλόγου με τη Μόσχα.
Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες (μεταξύ αυτών και ο Ελληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας) έχουν άλλωστε το τελευταίο διάστημα ταχθεί ανοιχτά υπέρ της αποκλιμάκωσης στις σχέσεις με τη Ρωσία και της επιστροφής στο τραπέζι του διαλόγου. Ενδεικτική ήταν η παρέμβαση του Γερμανού αντικαγκελάριου Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος κάλεσε τη Δύση να επιστρέψει στον διάλογο, εκφράζοντας παράλληλα «έντονες αμφιβολίες» για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ενίσχυση της ΝΑΤΟϊκής στρατιωτικής παρουσίας στην Ανατολική Ευρώπη.
www.ethnos.gr
Μέλος του μητρώου
