Γιατί ο Μπάιντεν αναγνώρισε την Γενοκτονία των Αρμενίων

Η γενοκτονία των Αρμενίων αναγνωρίστηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο, όπως, άλλωστε, είχε προαναγγείλει λίγες ημέρες νωρίτερα. Πρόκειται, για μία υπόσχεση που είχε δώσει πολλούς μήνες πριν ακόμα εκλεγεί. Τον περασμένο Μάρτιο, ένας συνασπισμός 38 γερουσιαστών με επικεφαλής τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ, είχε προτρέψει τον Μπάιντεν να αναγνωρίσει επίσημα τη γενοκτονία. «Συντασσόμεθα με την αρμενική κοινότητα στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο για να τιμήσουμε τη μνήμη αυτών των θυμάτων και στεκόμαστε σθεναρά ενάντια στις προσπάθειες να προσποιηθούμε ότι αυτή η σκόπιμη, οργανωμένη προσπάθεια καταστροφής του αρμενικού λαού ήταν κάτι διαφορετικό από γενοκτονία», ανέφεραν οι γερουσιαστές.

Ο Τζο Μπάιντεν φρόντισε να προηγηθεί της ανακοίνωσης η πρώτη τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Τούρκο ομόλογό του. Η πρώτη μέσα στους τρεις μήνες που εκλέχθηκε ο Μπάιντεν. Μεταξύ άλλων, τον ενημέρωσε για την πρόθεσή του.

Με την απόφασή του αυτή, ο Μπάιντεν γίνεται ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος -μετά τον Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1981- που αναφέρεται στις θηριωδίες των Οθωμανών κατά τον Αρμενίων με τον όρο “γενοκτονία”. Το αμερικανικό Κογκρέσο αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων τον Δεκέμβριο του 2019 σε μια συμβολική ψηφοφορία, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ, χάριν των καλών του σχέσεων με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε αποφύγει τον όρο γενοκτονία.

Απαρατήρητη δεν έμεινε και η επιλογή του Μπάιντεν να αναφερθεί στην Πόλη ως Κωνσταντινούπολη κι όχι Ινσταμπούλ. «Κάθε χρόνο αυτή τη μέρα, θυμόμαστε τις ζωές όλων όσων πέθαναν στη Γενοκτονία των Αρμενίων κατά την Οθωμανική περίοδο και υποσχόμαστε να αποτρέψουμε μια τέτοια θηριωδία. Ξεκίνησε στις 24 Απριλίου 1915 με τις συλλήψεις Αρμένιων διανοούμενων και ηγετών στην Κωνσταντινούπολη από τις οθωμανικές αρχές, 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι εξορίστηκαν, εκτελέστηκαν ή βάδισαν προς τον θάνατό τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τιμούμε τα θύματα του Meds Yeghern έτσι ώστε τα φρικτά γεγονότα να μη χαθούν ποτέ στην ιστορία. Και θυμόμαστε έτσι ώστε να παραμείνουμε ξάγρυπνοι ενάντια στη διαβρωτική δύναμη του μίσους σε κάθε μορφή του» ανέφερε η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Λευκός Οίκος.

Η ανακοίνωση προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις στην Άγκυρα. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου την «απορρίπτει πλήρως», όπως μετέδωσε το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων. Κατηγόρησε, μάλιστα, τις ΗΠΑ για «λαϊκισμό», προσθέτοντας ότι «η Τουρκία δεν έχει να μάθει τίποτα από κανέναν για το παρελθόν της. Οι λέξεις δεν μπορούν να αλλάξουν ή να ξαναγράψουν την ιστορία. Δεν μπορούμε να μάθουμε από κανέναν για την ιστορία μας. Απορρίπτουμε πλήρως αυτή τη δήλωση, της οποίας η μόνη βάση είναι ο λαϊκισμός». Λίγα λεπτά αργότερα το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία, μεταξύ άλλων, τονίζει ότι η δήλωση του Τζο Μπάιντεν, δεν έχει καμία αξία. «Η δήλωση του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, που δεν έχει ούτε νομική ούτε ηθική εξουσία να κρίνει ιστορικά ζητήματα, δεν έχει αξία» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Τα τουρκικά Μέσα απέφυγαν να αναφερθούν στη Γενοκτονία, καλύπτοντας το τηλεφώνημα των δύο ηγετών. Αντιθέτως, εστίασαν στα ζητήματα που προέβαλε ο Ερντογάν στον Αμερικανό ομόλογό του. Ο Ερντογάν έθεσε το γνωστό ζήτημα Γκιουλέν, τονίζοντας ότι «η παρουσία της οργάνωσης FETO στις ΗΠΑ», δηλαδή της οργάνωσης του Φετουλάχ Γκιουλένπου ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια, αποτελεί πρόβλημα για τις σχέσεις των δύο χωρών. Αναφέρθηκε και στη στήριξη που παρέχει η Ουάσιγκτον στους Κούρδους της Συρίας. Σύμφωνα με το τουρκικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT, ο Ερντογάν φέρεται να επεσήμανε στον Μπάιντεν, ότι για να προχωρήσουν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις πρέπει να διευθετηθούν αυτά τα δυο ζητήματα. Υπάρχουν βέβαια και δικαστικές υποθέσεις που δεν έχουν κλείσει ακόμη στις ΗΠΑ, για τις οποίες Τούρκοι αξιωματούχοι επισημαίνουν πως εξετάζονται με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Στην Αρμενία πάντως επικράτησε τεράστια ευφορία και ικανοποίηση. Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν χαιρέτισε την απόφαση Μπάιντεν. Ευχαρίστησε τον πρόεδρο των ΗΠΑ σε μια ανάρτηση στο Facebook για αυτό το «πολύ ισχυρό βήμα προς τη δικαιοσύνη και την ιστορική αλήθεια», και το οποίο προσφέρει «ανεκτίμητη υποστήριξη στους απογόνους των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων». Η αναγνώριση αποτελεί «ένα ενθαρρυντικό παράδειγμα για όλους εκείνους που θέλουν να οικοδομήσουν μια δίκαιη και ανεκτική διεθνή κοινωνία», πρόσθεσε ο επικεφαλής της αρμενικής κυβέρνησης.

Σε επιστολή του προς τον Τζο Μπάιντεν, ο Νικόλ Πασινιάν αναφέρει: «Ο λαός της Αρμενίας και οι Αρμένιοι σε όλο τον κόσμο δέχονται με μεγάλο ενθουσιασμό και χαιρετίζουν το μήνυμά σας... Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων είναι σημαντική όχι μόνο ως φόρος τιμής στο 1,5 εκατομμύριο των αθώων θυμάτων, αλλά και σε σχέση με την πρόληψη της επανάληψης παρόμοιων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας». Χθες, παραπάνω από δέκα χιλιάδες άτομα πραγματοποίησαν πορεία στο Γερεβάν για να αποτίσουν φόρο τιμής στα θύματα της σφαγής των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι σήμερα, 30 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Καναδά, της Ρωσίας και της Ελβετίας, έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων. Το BBC μεταφέρει συγκρατημένα τη είδηση καθώς επισήμως  οι Βρετανοί έχουν αποφύγει να χαρακτηρίσουν γενοκτονία τις σφαγές των Αρμενίων, κρίνοντας ως ανεπαρκή τα στοιχεία.  H DW μεταδίδει ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος παρά τις προειδοποιήσεις της Τουρκίας προχώρησε στην απόφαση να αναγνωρίσει την γενοκτονία των Αρμενίων. Στη συνέχεια το μέσο αναφέρεται στις τουρκικές αντιδράσεις τηρώντας ίσες αποστάσεις, προσθέτοντας στο τέλος ότι «το Κογκρέσο των ΗΠΑ είχε ήδη αναγνωρίσει τη σφαγή των Αρμενίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ως γενοκτονία το 2019. To ρωσικό TASS επίσης συγκρατημένο μεταδίδει τη σχετική είδηση, παρότι η Ρωσία τότε είχε στηρίξει ιδιαίτερα τους Αρμενίους και αναγνώρισε τη σφαγή ως γενοκτονία το 1995.

Η Τουρκία παραδέχεται ότι πολλοί Αρμένιοι που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις με Οθωμανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά αμφισβητεί τα στοιχεία και αρνείται ότι οι δολοφονίες ενορχηστρώθηκαν συστηματικά ή ότι οι απώλειες αποτελούν γενοκτονία.