για τα τέλη Απριλίου, καθώς περαιτέρω αναβολές θα έδιναν λανθασμένο μήνυμα περί αδρανοποίησης της διαδικασίας.
Όμως, οι εξελίξεις στην Τουρκία με τη σύλληψη Ιμάμογλου και την καταφανή παραβίαση του κράτους δικαίου δημιουργούν νέο περιβάλλον, και κανείς αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η κατάληξη. Προφανώς, όσο και αν αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θέλουν να «σπρώξουν» με κάθε τρόπο την Τουρκία, η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στο εσωτερικό της χώρας δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Π.Μαρινάκης δήλωσε ότι η Αθήνα παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις στην Τουρκία «που η κατάσταση παραμένει ρευστή και ανησυχητική» επισημαίνοντας ότι «παραμένει αταλάντευτη η θέση μας ότι παραχωρήσεις στο κράτος δικαίου δεν μπορεί να γίνονται ανεκτές και οφείλονται πειστικές απαντήσεις για κάθε επικαλούμενη παραβίασή τους. Στο πλαίσιο αυτό καθίσταται δυσχερές να οργανωθεί άμεσα το ανώτατο συμβούλιο συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας».
Η Αθήνα δεν θα ήθελε μια επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην Άγκυρα να ερμηνευθεί ως ανάμειξη σε μια εσωτερική αντιπαράθεση στην Τουρκία, ούτε, φυσικά, να είναι από εκείνους που σπεύδουν να κάνουν τα στραβά μάτια στην Τουρκία για να προωθηθεί η άνευ όρων και προϋποθέσεων εμπλοκή της στην Ευρωπαϊκή Άμυνα.
Συγχρόνως, σε αυτό το εντελώς έκρυθμο πολιτικό περιβάλλον, οι συνεννοήσεις και συναινέσεις που απαιτούν τα ελληνοτουρκικά δεν είναι εύκολο να επιτευχθούν. Έτσι, όλα δείχνουν ότι η σύγκληση του ΑΣΣ στην Άγκυρα και η συνάντηση των δύο ηγετών, που αρχικά είχαν προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο, θα πάρουν νέα αναβολή. Τις λεπτομέρειες θα συζητήσουν οι Υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, Γ. Γεραπετρίτης και Χ. Φιντάν, στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ στις 3-4 Απριλίου.
Η Αθήνα ηθελε να αξιοποιήσει την ευκαιρία που δημιουργεί η επιδίωξη της Τουρκίας να εμφανίσει «καλό πρόσωπο» στην Ε.Ε., εν μέσω των διαδικασιών για την προώθηση του σχεδίου για την Ευρωπαϊκή Άμυνα και τη μεγαλύτερη προσέγγισή της με την Ευρώπη. Ωστόσο, η προετοιμασία της συνάντησης αυτής απαιτεί λεπτές ισορροπίες, καθώς εκ των πραγμάτων μια συνάντηση κορυφής θα πρέπει να αγγίξει και εξαιρετικά ευαίσθητα θέματα και δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε μια επιβεβαίωση αδιεξόδου.
Ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης και η Υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξ. Παπαδοπούλου, στη συμμετοχή τους στη Διευρυμένη Διάσκεψη για το Κυπριακό στη Γενεύη,– όπου η μεθοδολογία της συζήτησης των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και όχι της ουσίας του Κυπριακού απέτρεψε το αδιέξοδο, κατέγραψαν την προσπάθεια του Χ. Φιντάν να αποφύγει δηλώσεις και κινήσεις που θα προκαλούσαν ένταση. Εκτιμήθηκε μάλιστα ότι αυτή θα είναι η τακτική της Τουρκίας, ώστε να μην προκαλεί ενταση στις σχέσεις με την Ευρώπη.
Για την Αθήνα, μετά την αποφυγή του αδιεξόδου στη Διάσκεψη για το Κυπριακό, παραμένει κρίσιμο ορόσημο η επανέναρξη των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου - Κρήτης. Από το Υπουργείο Εξωτερικών, που έχει και τον τελευταίο λόγο, διαμηνύεται ότι η έρευνα θα συνεχιστεί είτε με την εξεύρεση φόρμουλας που θα αποτρέψει την αντίδραση της Τουρκίας επί του πεδίου, είτε και χωρίς αυτήν, οπότε όλες οι πλευρές θα αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Το ενδεχόμενο η Τουρκία να αλλάξει στάση θεωρείται απίθανο, καθώς θα συνιστούσε εγκατάλειψη ή υποχώρηση από το Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», σε μια περίοδο μάλιστα που η αντιπολίτευση καιροφυλακτεί για να προσθέσει κι άλλα θέματα στην ατζέντα της εναντιον του Τουρκου Προέδρου. Η πραγματοποίηση ερευνών χωρίς την εκ των προτέρων συνεννόηση για πρακτικές ρυθμίσεις με την Τουρκία(κάτι που είναι εξ αρχής παράδοξο καθώς αφορά περιοχή της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ) είναι προφανές ότι θα έχει την ίδια αντιμετώπιση εκ μέρους της Άγκυρας, απειλώντας με σοβαρή κρίση – κάτι που φυσικά θα δυσχεράνει την προετοιμασία της συνάντησης της Άγκυρας.
Αλλά και μια νέα αναβολή των ερευνών για μετά τη συνάντηση της Άγκυρας θα ήταν προβληματική, καθώς θα δημιουργούσε την εικόνα ότι η Ελλάδα αποφεύγει να ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά της ως αντάλλαγμα για τη διατήρηση του «κλίματος». Το ζήτημα αυτό θα έριχνε τη σκιά του στη συνάντηση κορυφής, ακυρώνοντας το θετικό μήνυμα που επιδιώκεται να σταλεί μέσω αυτής.
Ένα ακόμη προβληματικό ζήτημα ενόψει της συνάντησης της Άγκυρας είναι και οι ευρωπαϊκές διεργασίες για την Άμυνα, όπου οι εταίροι πιέζουν για εμπλοκή της Τουρκίας, αν και υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με τη συμμετοχή της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στο σχέδιο για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και στο πακέτο των 150 δισ. ευρώ των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων.
Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν μπορούν να αποδεχθούν αυτή την αναβάθμιση των σχέσεων με την Τουρκία και είναι προφανές ότι θα επιδιώξουν να υπάρξουν δικλείδες ασφαλείας που θα αφορούν συγκεκριμένες πολιτικές δεσμεύσεις της Άγκυρας, βάσει και των προηγούμενων Συμπερασμάτων των Συνόδων Κορυφής. Όμως, ορισμένες από τις διαδικασίες για το σχέδιο ReArm Europe δεν απαιτούν ομοφωνία αλλά ειδική πλειοψηφία για την έγκρισή τους, και αυτό μπορεί να προκαλέσει νέα σημεία τριβής.
Η Αθήνα παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις στη Λιβύη και εκτιμά ως θετικό το γεγονός ότι, για πρώτη φορά μετά από 17 χρόνια, προκηρύχθηκε διαγωνισμός για έρευνες σε υπεράκτιες περιοχές. Τα οικόπεδα που δημοπρατούνται από την Τρίπολη βρίσκονται νοτίως της μέσης γραμμής, η οποία έχει οριστεί από την Ελλάδα βάσει του νόμου Μανιάτη και στην οποία στηρίχθηκαν και οι χαράξεις των θαλάσσιων οικοπέδων που έχουν ήδη παραχωρηθεί από την Ελλάδα για έρευνες.
Αυτή η κίνηση δείχνει ότι, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, η Τρίπολη δεν έχει πρόθεση να προκαλέσει κρίση με την Ελλάδα, υιοθετώντας τη γραμμή οριοθέτησης που θα αποτελούσε προβολή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου και θα οδηγούσε σε παράνομη επικάλυψη σημαντικού τμήματος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίως της Κρήτης.
Το γεγονός ότι η Λιβύη δεν επιχείρησε να προκαλέσει τετελεσμένα δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι επισήμως έχει διαφοροποιηθεί από το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο και τις πιθανές διεκδικήσεις της έναντι της Ελλάδας, τόσο όσον αφορά την παράνομη επέκτασή του προς δυσμάς όσο και σε σχέση με τις πάγιες διεκδικήσεις για κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης και μη υπολογισμό της επιρροής της Γαύδου και άλλων μικρών νησίδων στη χάραξη της μέσης γραμμής.
Βάσει αυτής της εξέλιξης, καθίσταται αναγκαία η άμεση κινητοποίηση της Αθήνας, ώστε να επιχειρήσει να έρθει σε επαφή με την κυβέρνηση της Τρίπολης και να επιδιώξει επανέναρξη των επαφών για την διερεύνηση προθέσεων σε σχέση με το θεμα της οροθέτησης ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, με στόχο να κεφαλαιοποιηθεί αυτή η κίνηση της Τρίπολης και να αξιοποιηθεί η συγκυρία που η Λιβύη εχει απόλυτη ανάγκη την στήριξη ,οικονομική και πολιτική της Ε.Ε.
Μέλος του μητρώου
