Την αποκάλυψη αυτή έκανε σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου, υπογραμμίζοντας την ισχυρή διεθνή κινητικότητα που έχουν προκαλέσει τα νέα μέτρα.
Την ίδια στιγμή, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε χθες τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, με στόχο τον συντονισμό των ευρωπαϊκών αντιδράσεων απέναντι στις νέες εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει έτοιμη να αντιδράσει με αντίμετρα, εάν δεν υπάρξει συμβιβαστική λύση μέσω διαλόγου.
Την ίδια στιγμή στις Βρυξέλλες εμφανίζονται να προετοιμάζουν στοχευμένα εμπορικά αντίμετρα κατά των ΗΠΑ, συνολικής αξίας έως και 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ως απάντηση στους μονομερείς δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ σε βασικά ευρωπαϊκά προϊόντα. Αυτά, σύμφωνα με το Reuters, περιλαμβάνουν κρέατα, δημητριακά, κρασία, ξυλεία, είδη ένδυσης, κ.α Μάλιστα υπήρξαν πληροφορίες για επιβολή δασμών 50% το μπέρμπον, κάτι που προκάλεσε την οργή του Λ. Οίκου, ο οποίος απείλησε με αντίποινα και συγκεκριμένα με δασμούς 200% στα αλκοολούχα ποτά της ΕΕ.
Στόχος της Ε.Ε. είναι να πλήξει συμβολικά και οικονομικά το αμερικανικό εμπόριο, χωρίς να διαταράξει κρίσιμες αγορές εντός της ΕΕ. Οι νέοι δασμοί από τις ΗΠΑ —που τίθενται σε ισχύ από την Τετάρτη— αγγίζουν προϊόντα όπως ο ευρωπαϊκός χάλυβας, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα, ενώ σχεδόν όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά προϊόντα υπόκεινται σε επιπλέον 20% φορολόγηση.
Κρίσιμη συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο
Εξάλλου, σήμερα Δευτέρα το απόγευμα, το Λουξεμβούργο θα φιλοξενήσει την πρώτη πανευρωπαϊκή πολιτική συνάντηση μετά την ανακοίνωση των αμερικανικών δασμών. Οι υπουργοί Εμπορίου των 27 κρατών-μελών θα συζητήσουν τις επιπτώσεις των μέτρων Τραμπ και τις ενδεδειγμένες απαντήσεις, σε μια προσπάθεια διατήρησης της ενότητας και της αποφασιστικότητας της ευρωπαϊκής στάσης.
«Αγνωστος Χ» το κόστος από τους δασμούς
Όπως και να έχει τα τελευταία 24ωρα όλοι επιχειρούν να αναζητήσουν ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και τις αγορές από την εφαρμογή των εμπορικών δασμών (πλέον γνωστοί ως Liberation Day tariffs) που επέβαλλε ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλτ Τράμπ σχεδόν σε όλο τον κόσμο, στη λογική του οικονομικού προστατευτισμού και με στόχο τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος στις ΗΠΑ, την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και τη διατήρηση θέσεων εργασίας.
Κράτη, οργανισμοί, επενδυτικοί οίκοι, επενδυτικά κεφάλαια, πολυεθνικές, αναλυτές, νομικοί και εμπορικοί σύμβουλοι, ειδικοί από όλα τα φάσματα της οικονομικής δραστηριότητας έχουν επιστρατευτεί προκειμένου να απαντήσουν στο συγκεκριμένο ερώτημα. Απάντηση που γίνεται ακόμη πιο δύσκολη εάν λάβει υπόψη κάποιος πως ο «μαθηματικός τύπος» πίσω από τον υπολογισμό των δασμών είναι, σύμφωνα με τον νομπελίστα οικονομολόγο Πολ Κρούγκμαν, όχι μόνο ακατανόητος αλλά βασίζεται σε λάθος στοιχεία! Αλλά και η JM Morgan σε έκθεσή της για τους δασμούς (με το σκωπτικό τίτλο «Μήπως δεν διασκεδάζετε;») τονίζει πως οι υπολογισμοί που οδήγησαν σε αυτά τα ποσοστά δεν είναι απολύτως ξεκάθαροι.
Ρέει ήδη αίμα στα χρηματιστήρια
Παρόλα αυτά η πραγματικότητα παραμένει αμείλικτη. Η δασμολογική πολιτική του POTUS έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από επενδυτικούς οίκους και οικονομικούς αναλυτές, οι οποίοι εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για τις επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και τις αγορές. Ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης έχει αυξηθεί, οι επενδυτές ανησυχούν ότι οι δασμοί θα επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη και θα αυξήσουν τον πληθωρισμό. Ήδη, πάντως, τα αποτελέσματα των αποφάσεων του Τραμπ είναι χειροπιαστά: στα χρηματιστήρια μετοχές και δείκτες καταρρέουν, το τελευταίο τριήμερο χάθηκαν τρισεκατομμύρια κεφαλαιοποίησης από το Τόκιο μέχρι τη Νέα Υόρκη, με τη Wall Street να καταγράφει το χειρότερο διήμερο απωλειών εδώ και χρόνια. Αλλά και στην Αθήνα σημειώθηκε ισχυρότατο sell-off καθώς το Χ.Α. είχε καταγράψει τους προηγούμενους μήνες ισχυρή άνοδο με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν οι τιμές των μετοχών αδιακρίτως και να χαθούν 8 δισ. ευρώ κεφαλαιοποίησης.
Πληθωρισμός και ύφεση
Αναλυτικά, η JPMorgan σε ένα από τα σχετικά report της για τις επιπτώσεις των δασμών με τίτλο «Θα χυθεί αίμα» ανέφερε οι πιθανότητες για ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας φτάνουν πλέον στο 60%, από 40% προηγουμένως και προειδοποιεί ότι οι μαζικοί δασμοί που ανακοίνωσε ο Τραμπ μπορεί να οδηγήσουν σε παγκόσμια ύφεση και πληθωριστικό σοκ εντός του 2025. Οι δασμοί εκτιμάται ότι θα προσθέσουν 660 δισ. δολάρια σε επιπλέον ετήσιους φόρους για τους Αμερικανούς καταναλωτές — πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση φόρων στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ. Παράλληλα, αναμένεται να προκαλέσει αύξηση τιμών καταναλωτή (PCE) κατά 1-1,5% μέσα στο έτος, επηρεάζοντας την αγοραστική δύναμη και οδηγώντας πιθανώς σε μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος και της καταναλωτικής δαπάνης στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο – με σοβαρό κίνδυνο ύφεσης. Οι αναλυτές της χαρακτηρίζουν την πολιτική Τραμπ ως «εξαιρετικά επιθετική» και αντιπαραγωγική, προβλέποντας πτώση κατανάλωσης, επενδύσεων και αύξηση τιμών. Αντίστοιχα, η UBS προβλέπει πως οι τιμές στις ΗΠΑ ενδέχεται να αυξηθούν έως και 2,2% ως αποτέλεσμα της μετάβασης του κόστους στον καταναλωτή
Από την πλευρά της η Goldman Sachs προειδοποιεί πως παρότι υπάρχει η πεποίθηση ότι οι διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με τους εμπορικούς εταίρους της θα οδηγήσουν σε κάπως χαμηλότερους δασμούς από ό,τι ανακοινώθηκε, η προοπτική κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου μετά από αντίποινα είναι υπαρκτή.
Οι προβλέψεις για την Ευρώπη
Αν και δεν υπάρχουν ακόμη ακριβείς εκτιμήσεις για το συνολικό κόστος αυτών των δασμών για την ευρωπαϊκή οικονομία, είναι σαφές ότι θα επηρεάσουν σημαντικά το εμπόριο μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, δεδομένου ότι το 2023 η ΕΕ εξήγαγε αγαθά αξίας 503,8 δισεκατομμυρίων ευρώ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι οι δασμοί θα επηρεάσουν εξαγωγές αξίας 380 δισ.ευρώ. Σύμφωνα με εκθέσεις της Κομισιόν και αναλυτές της ΕΚΤ, ο άμεσος οικονομικός αντίκτυπος υπολογίζεται σε έως και 50 δισ. ευρώ ετησίως σε απώλειες εξαγωγών, μειωμένες επενδύσεις και απώλειες θέσεων εργασίας.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, εκτίμησε ότι η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας λόγω των δασμών θα μειώσει τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης κατά 0,3%-0,4% τον πρώτο χρόνο. Αντίστοιχα, το Γερμανικό Ινστιτούτο IW προβλέπει ότι οι δασμοί θα μειώσουν την οικονομία της Ευρωζώνης κατά 1,3%, με τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της ηπείρου, να αντιμετωπίζει μείωση έως και 1,5% στο ΑΕΠ της για το 2027 και το 2028. Ακόμη, η ING να μειώνει την εκτίμησή της για την ανάπτυξη της ευρωζώνης στο 0,6% για το 2025 (από 0,7%) και στο 1% για το 2026 (από 1,4% πριν).
Τι λένε οίκοι και επενδυτικές τράπεζες
Η UBS εκφράζει έντονο σκεπτικισμό για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση Τραμπ εφαρμόζει τη νέα δασμολογική πολιτική. Όπως σημειώνει, η επιβολή καθολικού δασμού 10%, βασισμένου σε έναν σταθερό τύπο (0,5 x διμερές εμπορικό έλλειμμα / εισαγωγές ΗΠΑ), ενδέχεται να αποκαλύψει την έλλειψη στόχευσης και να προκαλέσει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής. Οι αναλυτές προειδοποιούν πως εάν δεν υπάρξει σύντομα υπαναχώρηση, οι αγορές θα προεξοφλήσουν ύφεση. Αν υπάρξει, πάλι, μια ταχεία υπαναχώρηση από την πλευρά της αμερικανικής κυβέρνησης, τότε το αφήγημα της σταθερότητας καταρρέει.
Η Citi εκτιμά πως η Ευρώπη πλήττεται πλέον πιο σκληρά από το αναμενόμενο. Αντί για τον αρχικό εκτιμώμενο δασμό 10%, η ΕΕ αποκτά αμοιβαίο δασμό 20% στις ΗΠΑ, ενώ έρχεται αντιμέτωπη με μέσο σταθμισμένο συντελεστή 31% και ειδικό δασμό 25% στα αυτοκίνητα. Η επίπτωση στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης, τονίζει, δεν είναι πλέον γραμμική, αλλά κλιμακωτή και ενισχύεται από δευτερογενείς επιπτώσεις στην κατανάλωση, τις επενδύσεις και την απασχόληση. Παράλληλα, η παγκόσμια υπερπροσφορά αγαθών απειλεί να διοχετευθεί στις ευρωπαϊκές αγορές, εντείνοντας τους κινδύνους εμπορικής εκτροπής.
Η Deutsche Bank προβλέπει ότι η επιθετική τακτική της Ουάσιγκτον θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού και ταυτόχρονα σε επιβράδυνση της ανάπτυξης. Οι ανταποδοτικοί δασμοί μπορούν, σύμφωνα με τον αναλυτή της γερμανικής τράπεζας, να αυξήσουν το συνολικό δασμολογικό βάρος των ΗΠΑ έως και 14 ποσοστιαίες μονάδες, με αυτοκινητοβιομηχανίες να αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις. Αν και υπάρχουν εξαιρέσεις σε επιλεγμένους κλάδους, ο γενικός τόνος είναι σαφώς πιο τιμωρητικός από προηγούμενες εκτιμήσεις.
Η Commerzbank συγκρίνει το σημερινό σκηνικό με τον ιστορικά αρνητικό αντίκτυπο των δασμών Smoot-Hawley της δεκαετίας του 1930, υπογραμμίζοντας ότι ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ μπορεί να εκτιναχθεί στο 20%, δηλαδή κατά 17 ποσοστιαίες μονάδες. Η γερμανική οικονομία είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη μέσω των εξαγωγών αυτοκινήτων και σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων, εκτιμάται ότι θα χάσει έως και 0,5% του ΑΕΠ. Η Ιταλία και η Ισπανία ακολουθούν με μικρότερη αλλά σημαντική έκθεση, ενώ οι ΗΠΑ ενδέχεται να δουν αύξηση των τιμών κατά σχεδόν 20%, εάν δεν υπάρξει «απορρόφηση» του κόστους.
Η Capital Economics εστιάζει σε δύο σημαντικές εκπλήξεις από την αγορά: στην πτώση του δολαρίου και στην υπεραπόδοση άλλων χρηματιστηρίων έναντι της Wall Street. Παρά τη σοβαρότητα των μέτρων, το δολάριο αποδυναμώθηκε, ενώ οι αμερικανικές μετοχές επηρεάστηκαν περισσότερο σε σύγκριση με εκείνες άλλων μεγάλων χρηματαγορών. Παράλληλα, η προοπτική ανάκαμψης για τις τεχνολογικές μετοχές φαίνεται αυτή τη στιγμή εξαιρετικά αδύναμη.
Η ING τονίζει ότι για την Ευρώπη ο χειρότερος δυνατός εμπορικός εφιάλτης είναι ένας ανταποδοτικός δασμός 20% από τις ΗΠΑ που επιβαρύνει βραχυπρόθεσμα την οικονομία της ευρωζώνης. Η απάντηση της ΕΕ αναμένεται μέσα στον Απρίλιο, με τις Βρυξέλλες να προκρίνουν τον διάλογο, αλλά και να δηλώνουν έτοιμες για συμμετρικά αντίμετρα.
Η Barclays εκτιμά ότι η αβεβαιότητα στην εμπορική πολιτική είναι ο βασικός καταλύτης μίας πιθανής ύφεσης στην Ευρώπη το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Οι χώρες με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα, όπως η Γερμανία και η Ιταλία, θα υποστούν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις, τόσο άμεσα μέσω των δασμών όσο και έμμεσα από την επιβράδυνση της ζήτησης.
Η Goldman Sachs τοποθετεί το μέσο σταθμισμένο δασμό των ΗΠΑ στο 18,3%, υψηλότερα από τις αρχικές προβλέψεις. Με το 1/3 των εισαγωγών να εξαιρείται, ο πραγματικός δασμός θα διαμορφωθεί κοντά στο 12,6%, ενώ ο συνολικός αντίκτυπος ενδέχεται να ξεπεράσει το 18,8%. Το ρίσκο επιπλέον στοχευμένων δασμών και ανταποδοτικών μέτρων δημιουργεί περιβάλλον διαρκούς αβεβαιότητας για τις προβλέψεις ανάπτυξης.
Η Morgan Stanley βλέπει πλήρη ανατροπή του επενδυτικού τοπίου. Αν οι δασμοί διατηρηθούν σε μόνιμη βάση, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδέχεται να χάσει έως και 1,2% του ΑΕΠ, με την επίδραση να εξαρτάται από τη συναλλαγματική ισοτιμία και την αντίδραση των καταναλωτών και των κυβερνήσεων.
Η JP Morgan βλέπει καθοδικούς κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία, καθώς οι δασμοί στις ΗΠΑ αναμένεται να μειώσουν την ανάπτυξη και να περιορίσουν τη ζήτηση. Ιδιαίτερα η Κίνα αντιμετωπίζει περιορισμένες επιλογές για εμπορική παράκαμψη, αφού οι δασμοί στις άλλες ασιατικές οικονομίες είναι εξίσου υψηλοί: 46% για το Βιετνάμ, 37% για το Μπαγκλαντές, 32% για Ινδονησία και Ταϊβάν.
Μέλος του μητρώου
