Πυρετώδεις είναι οι διεργασίες για την επικείμενη συνάντηση την Παρασκευή του Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα με τις ΗΠΑ να προσπαθούν να βάλουν στο κάδρο και τον Βολόντιμιρ Ζελένσκι.
Ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται ότι απέφυγε για άλλη μια φορά τις αμερικανικές κυρώσεις συμφωνώντας να συναντηθεί με τον Τραμπ στις 15 Αυγούστου για να συζητήσουν για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ήδη κάνει λόγο για μια ειρηνευτική συμφωνία που βασίζεται σε μια «ανταλλαγή εδαφών», η οποία προφανώς και ανησυχεί έντονα το Κίεβο με διεθνή ΜΜΕ και αναλυτές να κάνουν λόγο για μια σύνοδο κορυφής κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Βλαντιμίρ Πούτιν, τις μαξιμαλιστικές εδαφικές βλέψεις του οποίου δεν περιορίζουν ούτε η κατάσταση της ρωσικής οικονομίας, ούτε οι ισορροπίες στα πεδία των μαχών.
Ο Πούτιν προσηλωμένος στη διατήρηση ανοικτού διαύλου επικοινωνίας με τον Τραμπ
Έχοντας εξασφαλίσει την πρώτη εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες πρόσκληση στις ΗΠΑ πριν λήξει η προθεσμία για τις αμερικανικές κυρώσεις ο Πούτιν παραμένει προσηλωμένος στο να διατηρήσει ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τον Τραμπ πριν η απογοήτευση του τελευταίου για τη στάση της Μόσχας αρχίσει να έχει κόστος για τη Ρωσία.
Σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Προκοπένκο, ερευνήτρια στο Κέντρο Carnegie Russia Eurasia, «ο Πούτιν δεν έχει κανένα κίνητρο να τερματίσει τον πόλεμο αυτή τη στιγμή. Αυτό που έχει σημασία για αυτόν είναι να διατηρήσει την προσοχή του Τραμπ».
Για την Ουκρανή πολιτική επιστήμονα Οξάνα Μέλνιτσουκ, ο Ρώσος πρόεδρος βρήκε με αυτή τη σύνοδο κορυφής έναν νέο τρόπο να ξεφύγει από την οργή της Ουάσιγκτον, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα εκφράσει την ενόχλησή του με το Κρεμλίνο τους τελευταίους μήνες.
Συμφωνώντας σε αυτή τη συνάντηση, ο Ντόναλντ Τραμπ «τσίμπησε το δόλωμα του Βλαντιμίρ Πούτιν», λέει. «Ο Πούτιν κέρδισε για δεύτερη φορά. Η πρώτη φορά ήταν τον Μάιο», θυμάται η διευθύντρια του συνδέσμου «Ενωμένοι για την Ουκρανία». Εκείνη την εποχή, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί είχαν προτρέψει τη Ρωσία να αποδεχτεί άμεση 30ήμερη εκεχειρία στην Ουκρανία, απειλώντας τη Μόσχα με «μαζικές» κυρώσεις εάν δεν το έπραττε. Αλλά αντιμέτωπος με την άρνηση της Ρωσίας, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν τήρησε τις απειλές του και, μετά από μια ακόμη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ανακοίνωσε έναν νέο γύρο διαπραγματεύσεων.
Ο Ρεπουμπλικανός ένοικος του Λευκου Οίκου, ο οποίος ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του με τη δέσμευση να τερματίσει ενός 24 ωρών τον πόλεμο, εξέφραζε το τελευταίο διάστημα ολοένα και πιο έντονη ενόχληση του για το γεγονός ότι ο Πούτιν ήταν «πολύ ευγενικός», αλλά έπαιζε το παιχνίδι των καθυστερήσεων. Ο Τραμπ άρχισε να επιτρέπει πιο σημαντικές μεταφορές όπλων στο Κίεβο και απειλεί να επιβάλει δασμούς στην Ινδία για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, που χρηματοδοτεί την πολεμική μηχανή των δυνάμεων του Πούτιν.
Αλλά αυτή η ανυπομονησία του έναντι της Μόσχας άλλαξε σχεδόν εν μία νυκτί μετά την επίσκεψη του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ στη ρωσική πρωτεύουσα την περασμένη Τετάρτη, μόλις δύο 24ωρα πριν εκπνεύσει το τελεσίγραφο του Τραμπ στο Κρεμλίνο για κατάπαυση του πυρός ή κυρώσεις. Κι αντί να γίνουν πράξη οι απειλές, ο Πούτιν εξασφάλισε την πρώτη πρόσκληση στην Αμερική από το 2007.
Η διπλωματική νίκη του Πούτιν
Η συνάντηση κορυφής της ερχόμενης Παρασκευής στην Αλάσκα είναι για τον Σαμ Γκριν, καθηγητή Ρωσικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνο, το αποτέλεσμα του ότι τόσο ο Πούτιν όσο και ο Τραμπ βρέθηκαν «στριμωγμένοι στη γωνία».
Όπως εξηγεί στους FT, ο Ρώσος πρόεδρος δεν υπήρχε περίπτωση να ανακοινώσει συμφωνία για εκεχειρία βάσει του χρονοδιαγράμματος του Τραμπ για να μην εκπέμψει μήνυμα ότι ενέδωσε στις πιέσεις του, ενώ ο Αμερικανός ομόλογός του ανησυχούσε για την πιθανότητα επιβολής κυρώσεων που θα μπορούσαν τελικά να αποδειχθούν αναποτελεσματικές και «να φανεί έτσι διπλά αδύναμος». «Το γεγονός ότι ο Πούτιν πηγαίνει στις ΗΠΑ όχι ως κρατούμενος, κι ότι από από πηγή απογοήτευσης έχει μετατραπεί σε κάποιον ευπρόσδεκτο και ότι η συνάντηση πραγματοποιείται απουσία των Ουκρανών και των Ευρωπαίων - όλα αυτά συνιστούν γι’ αυτόν διπλωματική νίκη», συμπληρώνει.
Η συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα απουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον παραγκωνισμό του οποίου ανέκαθεν επιδιώκει η Μόσχα, φάνηκε να πραγματοποιείται χωρίς να κάνει το Κρεμλίνο σημαντικές παραχωρήσεις στους βασικούς πολεμικούς στόχους του. Όπως λέει ο πρώην επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας, Αντρέι Κοζίρεφ, η ίδια η συνάντηση συνιστά πολιτικό κέρδος για τον Πούτιν, «εσωτερικά και διεθνώς χωρίς κόστος, σε αντίθεση με τον ομόλογό του».
Τι επιδιώκει ο Ρώσος πρόεδρος με τη συνάντηση στην Αλάσκα
Για το Κίεβο η μετάβαση σε συνομιλίες αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια του Πούτιν να επιτύχει τουλάχιστον τρεις διακριτούς στόχους: την έξοδο από την απομόνωση, την αποφυγή νέων κυρώσεων και την αξιοποίηση της αποφασιστικότητας του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο «προκειμένου να επιλυθούν με διπλωματικά μέσα αυτά που δεν κατάφερε με στρατιωτικά μέσα», όπως σημειώνει η επικεφαλής της ουκρανικής αποστολής στο ΝΑΤΟ, Αλιόνα Γκέτμαντσουκ.
Ο διπλωματικός πυρετός για το ουκρανικό είναι σε εξέλιξη την ώρα που οι δυνάμεις του Κιέβου αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση στα ανατολικά, με στρατό του Πούτιν να επιχειρεί να περικυκλώσει αρκετές πόλεις που έχουν χρησιμεύσει ως στρατηγικά οχυρά για τους Ουκρανούς αμυνόμενους.
Υπό τον έλεγχο της Ρωσίας σχεδόν το ένα πέμπτο των ουκρανικών εδαφών
Οι δυνάμεις του Πούτιν κατέλαβαν τον περασμένο μήνα 502 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ελέγχουν σχεδόν το ένα πέμπτο των ουκρανικών εδαφών (πλην της Κριμαίας η Ρωσία έχει προσαρτήσει τις περιφέρειες Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια, αν και δεν ελέγχει πλήρως τις τρεις τελευταίες).
Η Ρωσία διατηρεί υπό τον έλεγχό της μικρότερα τμήματα σε τρεις ακόμη ουκρανικές περιοχές, ενώ η Ουκρανία δηλώνει ότι ελέγχει μια στενή λωρίδα εδάφους στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ.
Στο μέτωπο της οικονομίας η Ρωσία αισθάνεται λιγότερο σίγουρη, καθώς τα έσοδά της από τις πωλήσεις καυσίμων έχουν μειωθεί κατά 20% σε ετήσια βάση το πρώτο επτάμηνο του έτους εν μέσω της μείωσης των τιμών του πετρελαίου, με τους νέους δασμούς του Τραμπ στην Ινδία να εντείνουν την πίεση.
«Η οικονομία της Ρωσίας είναι σήμερα πιο αδύναμη από οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία τρία χρόνια», λέει ο Γιάνις Κλούγκε, ειδικός στην οικονομία της Ρωσίας στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλειακών Υποθέσεων (SWP), προσθέτοντας, πάντως, ότι η κατάσταση δεν ήταν αρκετά σοβαρή για να αλλάξει τη στάση του Πούτιν απέναντι στην Ουκρανία. «Για τον Πούτιν, οι απειλές κυρώσεων είναι σύμπτωμα της απογοήτευσης του Τραμπ», πρόσθεσε. «Ο Πούτιν ανησυχεί περισσότερο για την αυξανόμενη απογοήτευση του Τραμπ παρά για τον αντίκτυπο των νέων κυρώσεων».
Τα «θέλω» του Πούτιν
Οι πλήρεις λεπτομέρειες των συζητήσεων Πούτιν και Γουίτκοφ δεν έχουν αποκαλυφθεί, αλλά βασικά στοιχεία προέκυψαν από τηλεφωνικές επικοινωνίες Αμερικανών αξιωματούχων με Ευρωπαίους και Ουκρανούς ομολόγους και δημόσιες δηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας ανταλλαγής ουκρανικού εδάφους.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι μια πιθανή συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει «κάποια ανταλλαγή εδαφών προς όφελος και των δύο πλευρών», εντείνοντας τους φόβους της Ουκρανίας ότι μπορεί να πιεστεί να παραχωρήσει εδάφη. Ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι κάθε απόφαση που θα ληφθεί χωρίς την Ουκρανία θα είναι «νεκρή εν τη γενέσει της».
Ο Πούτιν έχει κατ’ επανάληψη ξεκαθαρίσει ότι παραμένουν αμετάβλητοι οι όροι του για την Ουκρανία. «Δεν είναι καν όροι, αλλά στόχοι της Ρωσίας», είπε ο Ρώος πρόεδρος στον Λευκορώσο πρόεδρο και σύμμαχό του Αλεξάντερ Λουκασένκο την 1η Αυγούστου.
«Ο κύριος στόχος είναι να εξαλειφθούν οι βαθύτερες αιτίες αυτής της κρίσης», πρόσθεσε ο Πούτιν, δηλαδή να αποκηρύξει επίσημα η Ουκρανία τις ενταξιακές φιλοδοξίες της στο ΝΑΤΟ, να μην αποκτήσει πυρηνικά, να «αποστρατικοποιηθεί» και να «αποναζιστικοποιηθεί» - απαίτηση που ισοδυναμεί κατ’ ουσίαν με την απομάκρυνση του Ζελένσκι από την εξουσία.
Ο Πούτιν είπε ακόμη ότι η Ουκρανία πρέπει να «αποσύρει πλήρως» τις δυνάμεις της από τέσσερις περιοχές της, που ελέγχει εν μέρει μόνο η Ρωσία. Ο Ρώσος πρόεδρος «δεν αποκλείει» την πιθανότητα να διατηρήσει η Ουκρανία την κυριαρχία στις περιοχές της Χερσώνας και της Ζαπορίζια, υπό την προϋπόθεση ότι θα δώσει στη Ρωσία πρόσβαση στην Κριμαία μέσω αυτών. «Το Κίεβο πρέπει να εγγυηθεί ένα servitut [νομικός όρος για το δικαίωμα χρήσης γης]», πρόσθεσε.
Η αντίδραση του Κιέβου
Για τον Ουκρανό αναλυτή Βολόντιμιρ Φεσένκο, η αξίωση Πούτιν για αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τις περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ συνιστά «διαπραγματευτική παγίδα».
«Ο Πούτιν αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι η Ουκρανία δεν θα συμφωνήσει σε μονομερείς παραχωρήσεις και θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει αυτή τη συνάντηση με τον Τραμπ και την απόρριψη από το Κίεβο του ρωσικού σχεδίου για να κατηγορήσει την Ουκρανία ότι δεν θέλει να τερματίσει τον πόλεμο», λέει.
Δημοσκοπήσεις στην Ουκρανία καταγράφουν μεν αυξανόμενη εξάντληση της κοινής γνώμης από τον πόλεμο και υποστήριξη μιας εκεχειρίας, αλλά η πλειοψηφία παραμένει σε συντριπτικό ποσοστό αντίθετη με την υποχώρηση στις ρωσικές αξιώσεις για απόσυρση των ουκρανικών δυνάμεων από τις κατοικημένες περιοχές. Σχεδόν τρεις στους τέσσερις Ουκρανούς, που συμμετείχαν τον Ιούλιο σε δημοσκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου, απέρριψαν σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου, που θα συνεπαγόταν την παραχώρηση από την Ουκρανία ολόκληρων των περιοχών Ντόνετσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια, την αποποίηση των ενταξιακών φιλοδοξιών στο ΝΑΤΟ και την αποδοχή περιορισμών στο μέγεθος του στρατού της.
Το 54%, υποστήριξε ένα σχέδιο που θα προβλέπει το πάγωμα της πρώτης γραμμής, αμερικανικές και ευρωπαϊκές εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία και σταδιακή άρση των κυρώσεων στη Ρωσία.
Ο Πούτιν οραματίζεται μια νέα Γιάλτα
Καθώς πλησιάζει η σύνοδος κορυφής στην Αλάσκα Ζελένσκι και Πούτιν προσπαθούν να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντίστοιχων συμμάχων τους.
Το Κίεβο θέλει να επιμείνουν Ευρώπη και ΗΠΑ στη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων μόνο μετά από κατάπαυση του πυρός ή ουσιαστική μείωση των εχθροπραξιών. Ο Πούτιν, από την πλευρά του, μίλησε τηλεφωνικά με ηγέτες εννέα χωρών που η Ρωσία θεωρεί φιλικές, συμπεριλαμβανομένου του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ, ενώ υποδέχθηκε πρόσφατα στο Κρεμλίνο τον πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας της Ινδίας.
«Δεν υπάρχει πραγματική εναλλακτική λύση παρά να παγώσει η σύγκρουση κατά μήκος της τρέχουσας πρώτης γραμμής. Η αντιπαράθεση μετά τον πόλεμο της Κορέας είναι πολύ πιο πιθανή από τη διαρκή ειρήνη», δήλωσε ο Αντρέι Κολέσνικοφ, πολιτικός αναλυτής με έδρα τη Μόσχα. «Ο Πούτιν θα ήθελε να χωρίσει τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής με τον Τραμπ και τον Σι. Μια νέα Γιάλτα και ένας ψυχρός πόλεμος - αυτό ακριβώς θέλει», πρόσθεσε.
«Αυτό που θα προκύψει από την Αλάσκα σχεδόν σίγουρα θα είναι μια καταστροφή για την Ουκρανία και την Ευρώπη», έγραψε ο Φίλιπς Π. Ο’ Μπράιαν, καθηγητής στρατηγικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Σεντ Αντριους της Σκωτίας. «Και η Ουκρανία θα βρεθεί μπροστά στο πιο φρικτό δίλημμα. Θα αποδεχθεί αυτή την ταπεινωτική και καταστροφική συμφωνία ή θα προχωρήσει μόνη της, χωρίς να είναι βέβαιη για τη στήριξη των ευρωπαϊκών κρατών;».
Για τον Φεσένκο η σύμπραξη του Κιέβου με τους Ευρωπαίους συμμάχους του είναι κρίσιμη για να αποτραπεί οποιαδήποτε προσπάθεια αποκλεισμού του από τις διαπραγματεύσεις. «Αυτή τη στιγμή, το σημαντικότερο όπλο μας είναι να διατηρήσουμε κοινή γραμμή με τους Ευρωπαίους», ανέφερε στο ουκρανικό ραδιόφωνο.
Μέλος του μητρώου
