Το ερώτημα που τίθεται σε αυτό το σημείο είναι αν η πολύωρη, σχεδόν εμμονική ενασχόληση με το ψηφιακό παιχνίδι μπορεί να έχει εκπαιδευτικό ρόλο. Τον συνδυασμό μάθησης και ψυχαγωγίας επιχειρεί η ελληνική κοινότητα του Minecraft, ενσωματώνοντας στο παιχνίδι, με τους 30 εκατ. ένθερμους υποστηρικτές παγκοσμίως, την Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας.
Το Minecraft είναι ένα απλό παιχνίδι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ψηφιακή εκδοχή του γνωστού Lego. Στόχος του, η κατασκευή κόσμων και η εξερεύνηση. Επινοήθηκε το 2009 από τον Σουηδό προγραμματιστή Markus Persson και από το 2013 έχει πουλήσει πάνω από 15 εκατ. αντίτυπα στον υπολογιστή και 54 εκατ. σε όλες τις πλατφόρμες.
Την περασμένη Δευτέρα το δημοφιλές παιχνίδι αγοράστηκε από την αμερικανική εταιρεία λογισμικού Microsoft για 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τον Μάρτιο του 2011 οι δημιουργοί της ελληνικής κοινότητας Minecraft, Κωνσταντίνος και Ιωάννα, γνωστοί ως Padakoys και Rozoyli, άνοιξαν τον Rainbow Minecraft Server, ο οποίος αναγνωρίστηκε «ως ένας από τους καλύτερους σέρβερ παγκοσμίως». Η ελληνική ομάδα RMS ετοιμάζει το πρώτο Minecraft βασισμένο σε ιστορικά γεγονότα με αναφορά στην Αρχαία Ελλάδα, με στόχο το παιχνίδι να αποτελέσει εκπαιδευτικό υλικό. Ο παίκτης θα έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί σε ελληνικές πόλεις (Σπάρτη, Αθήνα, Πέλλα, Ολυμπία), να γνωρίσει ψηφιακά τόπους μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας, ίσως και να προσθέσει ένα «λιθαράκι» στην Ακρόπολη.
Οι δημιουργοί σημειώνουν πως θα υπάρχουν αναφορές στη μυθολογία, όπως μυστικά περάσματα στον κόσμο του Αδη ή ο Προκρούστης στην Ελευσίνα, ενώ προτεραιότητά τους είναι η αναπαράσταση ιστορικών μαχών (300 – Θερμοπύλες / ναυμαχία της Σαλαμίνας), στις οποίες ο παίκτης θα συμμετέχει ενεργά προσθέτοντας στοιχεία. Το ελληνικό πρότζεκτ δεν είναι ακόμη ανοιχτό στο κοινό. Η ομάδα, μιλώντας στην «Κ», ανέφερε πως θα παρουσιαστεί προσεχώς σε 3D έκδοση στο υπουργείο Πολιτισμού.
Στα σχολεία
Το δίπολο Minecraft και εκπαίδευση δεν αποτελεί μόνο ελληνική έμπνευση, καθώς από το 2011, μια διεθνής ομάδα εκπαιδευτικών και προγραμματιστών, η TeacherGaming, δημιούργησε το πρόγραμμα MinecraftEDU με σκοπό να ανακαλύψει πώς τα ψηφιακά παιχνίδια λειτουργούν εκπαιδευτικά σε μια σχολική αίθουσα. O εκπαιδευτικός Τζόελ Μιλς από την Ιρλανδία μίλησε στην «Κ» για το εγχείρημα να συστήσει το Minecraft στην εκπαίδευση, εκπροσωπώντας το Πανεπιστήμιο Χαλ της Αγγλίας με ένα σύντομο πρόγραμμα σπουδών που θα φιλοξενήσει το 2015 η εκπαιδευτική ψηφιακή πλατφόρμα ακαδημαϊκών μαθημάτων του δικτύου Canvas (https://www.canvas.net/).
Ο κ. Μιλς έχει ασχοληθεί εντατικά με τον τρόπο που το μάθημα της Ιστορίας μπορεί να ενταχθεί στο Minecraft και να αποτελέσει, με τις «χιλιάδες εκδοχές και τροποποιήσεις του παιχνιδιού», ένα ανοιχτό εργαλείο εκπαίδευσης. Να διδάξει εκπαιδευτικούς πώς με τη σειρά τους θα διδάξουν μέσα από προκατασκευασμένους κόσμους τη θεματολογία που επιθυμούν. Για παράδειγμα, η εκδοχή «Ο άνθρωπος των ανθρωπιστικών σπουδών» είναι ένα παιχνίδι ρόλων όπου «μπορεί κανείς να δει τα αρχαία ερείπια της Ρώμης, τον πύργο του Αϊφελ, να εξερευνήσει τις πυραμίδες». Σύμφωνα με τον Μιλς, πρόκειται για έναν ιδιαίτερο τρόπο να συστήσει κανείς στους μαθητές του διαφορετικούς πολιτισμούς.
Η συνεισφορά του Minecraft στην εκπαίδευση δεν περιορίζεται στις ανθρωπιστικές σπουδές. Το παιχνίδι παροτρύνει τους μαθητές να ασχοληθούν με διαφορετικές επιστήμες, όπως η φυσική, ο προγραμματισμός και η αρχιτεκτονική. Εντυπωσιακή είναι η δυνατότητα που παρέχεται στους μαθητές να κατασκευά σουν κτίρια προσχεδιασμένα από αρχιτέκτονες και να δώσουν μια απτή μορφή, με τη χρήση εκτυπωτών 3D, σε ό,τι οικοδόμησαν μέσα στον εικονικό κόσμο του Minecraft.
Αναπτύσσει τη στρατηγική σκέψη, τη δημιουργικότητα
Το παιχνίδι αποτελεί σημαντικό εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, καθώς μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές ή σπουδαστές να εμπλακούν με αντικείμενα που δεν τους ενδιέφεραν χωρίς να το αντιληφθούν, «αφού είναι πολύ απασχολημένοι με το να παίζουν», σημειώνει ο κ. Μιλς.
Σύμφωνα με έρευνα του S.R.I. International, ομάδας ειδικών σε θέματα τεχνολογίας της Σίλικον Βάλεϊ, τα παιχνίδια μπορούν να αναπτύξουν τη γνωστική μάθηση κατά 12%, ενισχύοντας την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και τις λειτουργίες της μνήμης.
Ο Ερικ Κλόπφερ, καθηγητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, αναφέρει πως ειδικά το Μinecraft ενισχύει τις κατασκευαστικές δεξιότητες των μαθητών και την αντίληψη του χώρου, ενώ σύμφωνα με τη διδάκτορα του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Λήδα Τσενέ, αναπτύσσει «τη στρατηγική σκέψη, τη δημιουργικότητα και την ικανότητα της συνεργασίας». Οπως επισημαίνει η κ. Τσενέ, η καλλιέργεια των συγκεκριμένων δεξιοτήτων είναι ο λόγος που «στις ΗΠΑ τα παιχνίδια είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα». Σύμφωνα με έρευνα του Παντείου, μολονότι οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν διστακτικά την έννοια του παιχνιδιού, σιγά σιγά αυτό «αρχίζει να εντάσσεται στην εκπαιδευτική διαδικασία, επιφέροντας πολύ καλά αποτελέσματα», όπως λέει η κ. Τσενέ.
Ενίσχυση δεξιοτήτων
Η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η λήψη αποφάσεων, η καλλιέργεια ηγετικών δεξιοτήτων είναι μόνο λίγα από τα στοιχεία που καλλιεργούνται μέσω του παιχνιδιού. «Η ανάπτυξη του μηχανισμού της εμπιστοσύνης έρχεται να συμπληρώσει τον κύκλο των δεξιοτήτων που φαίνεται να ενισχύονται παίζοντας». Ενας «μαγικός κύκλος» σχέσεων εμπιστοσύνης μοιάζει να διαπλάθεται μέσα από τη δημιουργία παγκοσμίων κοινοτήτων από παίκτες (gamers).
«Δεν φοβάμαι καθόλου για τα παιδιά που παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή», σημειώνει ο κ. Μιλς. «Το βλέπω ως έναν τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, απλώς πρέπει να βεβαιωθείτε –ως γονείς– ότι τα παιδιά είναι προστατευμένα σε αυτό το περιβάλλον», καταλήγει.
Μέλος του μητρώου
