Επενδύσεις από το μέλλον: H Eλλάδα «data hub» στον νέο ψηφιακό κόσμο

Στην αναμνηστική φωτογραφία από τη συμβολική θεμελίωση του μεγαλύτερου data center στην Ελλάδα απεικονίζεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης πλαισιωμένος από τον Αδωνη Γεωργιάδη, τον Κυριάκο Πιερρακάκη και δύο κορυφαία στελέχη του ιδιώτη επενδυτή Lamda Hellix.

Η εικόνα με τον πρωθυπουργό και τους δύο διακεκριμένους υπουργούς να χαμογελούν πλατιά κρατώντας φτυάρια χάριν των πανηγυρικών εγκαινίων του έργου πιθανώς να διατηρεί έναν απόηχο από αντίστοιχες τελετές του παρελθόντος. Ωστόσο, η υπόθεση data center αναμφίβολα ανήκει στο μέλλον - ένα μέλλον με τεράστιες προοπτικές κερδοφορίας, το οποίο μάλιστα η χώρα μας καθυστέρησε να ανακαλύψει.

Εστω και κάπως αργοπορημένα, όμως, η Ελλάδα δικαιούται να φιλοδοξεί ότι θα μεταμορφωθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους κόμβους διακίνησης ψηφιακών δεδομένων στην Ευρώπη, αλλιώς σε ένα «hub» φιλοξενίας πολλών και μεγάλων data center.

Εν προκειμένω, η επένδυση της Lamda Hellix είναι της τάξης των 70 εκατ. ευρώ, στοιχείο ενδεικτικό για τα μεγέθη ολόκληρης της αναδυόμενης αγοράς των data center. Η οποία συνδυάζει επιχειρηματικότητα, εκμετάλλευση ακινήτων, τεχνολογία, αλλά και γεωστρατηγικό σχεδιασμό. Γι’ αυτό άλλωστε έχει σημασία για την Ελλάδα να κερδίσει το μεγαλύτερο δυνατό μερίδιο από μια καινούρια, δυναμική και υπό συνεχή διαμόρφωση αγορά.



Αφήνοντας προς στιγμήν κατά μέρος την κατανόηση της τεχνικής πλευράς, δηλαδή του τι ακριβώς είναι ένα data center (κέντρο δεδομένων), κάποια βασικά οικονομικά στοιχεία αρκούν σαν μια πρώτη εισαγωγή στο τι μπορεί να κρύβει αυτός ο καινοφανής όρος: Το 2020 η αξία της παγκόσμιας αγοράς, ειδικά των εγκαταστάσεων data center, ανερχόταν κατ’ εκτίμηση σε 48,9 δισ. δολάρια.

Ως το 2026 προβλέπεται ότι θα έχει υπερδιπλασιαστεί πλησιάζοντας τα 106 δισ. δολ., με σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης σχεδόν 14%. Ενδέχεται όμως η πρόβλεψη αυτή να αποδειχθεί υπερβολικά συντηρητική, δεδομένου ότι τα data center είναι συνδεδεμένα άρρηκτα με το Διαδίκτυο και ιδιαίτερα με τις υπηρεσίες αποθήκευσης ψηφιακών δεδομένων σε cloud. Για τις οποίες η ζήτηση αυξάνεται γεωμετρικά το τελευταίο διάστημα.

Σύμφωνα με μια εξειδικευμένη έρευνα, για τη δημιουργία data center έως το τέλος του 2023 θα έχουν διατεθεί 1,6 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα επιφάνειας σε όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο επενδύσεων που θα φτάσουν τα 15 δισ. ευρώ. Εξαιτίας -εν μέρει- των συνεπειών που επέφερε η πανδημία στη χρήση του Διαδικτύου και γενικότερα στις συνήθειες των ανθρώπων, η δραστηριότητα στον κλάδο των data center έχει πολλαπλασιαστεί θεαματικά, με τον σχεδιασμό και την ανέγερση καινούριων εγκαταστάσεων να εμφανίζει αύξηση κατά 60% για το διάστημα 2021-2022, σε σχέση με τη διετία 2019-2020.

Γενικότερα, πάντως, όσο αυξάνονται οι χρήστες που επιλέγουν τη λύση του cloud, τόσο θα μεγαλώνει η ανάγκη για τη δημιουργία καινούριων, όλο και μεγαλύτερης χωρητικότητας data center. Προς αυτή την κατεύθυνση ωθούν οι τεχνολογικές εξελίξεις, καθώς πλέον το Διαδίκτυο καθίσταται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για δισεκατομμύρια ανθρώπους, ακόμη και αν δεν χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Το Ιντερνετ των Πραγμάτων, όταν δηλαδή κάποιος ελέγχει τον κλιματισμό του σπιτιού του εξ αποστάσεως ή παρακολουθεί στο κινητό του τηλέφωνο το τι συμβαίνει εντός της οικίας του από τις κάμερες κλειστού κυκλώματος, στην πραγματικότητα κάνει χρήση υπηρεσιών νέφους και άρα καθιστά ακόμη πιο απαραίτητα τα data center.

Η τάση είναι ξεκάθαρη και ο ανταγωνισμός κλιμακώνεται ραγδαία σε διεθνές επίπεδο - ακόμη και μεταξύ χωρών οι οποίες διαγκωνίζονται μεταξύ τους διεκδικώντας επενδύσεις όπως αυτές που εσχάτως πολλαπλασιάζονται στην Ελλάδα (Lamda Hellix, Microsoft, Amazon Web Services κ.ά.) - ακόμη και αν δεν αφορούν όλες τους αμιγώς data center.



Το γεωπολιτικό ατού

Εκφωνώντας τον χαιρετισμό του για την έναρξη των εργασιών ανέγερσης του data center «Athens 3» στο Κορωπί, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε ορισμένες κρίσιμες παραμέτρους του όλου ζητήματος. Η μία εξ αυτών είναι η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας στο γνωστό σταυροδρόμι της Δύσης με την Ανατολή. Πιο συγκεκριμένα, ιδανικό σημείο για την εγκατάσταση ενός κόμβου στη νοτιοανατολική «εσχατιά» της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ώστε να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί η διακίνηση δεδομένων από την Ευρώπη προς τη Μέση Ανατολή, την Αφρική, αλλά και ακόμη πιο μακριά, προς την Ασία. Σημειωτέον συναφώς ότι, ανάμεσα στις ταχύτερα ανερχόμενες αγορές data center στον κόσμο, είναι η περιοχή της Ασίας.

Στην ίδια ομιλία, ο κ. Μητσοτάκης έκανε λόγο επίσης για τα υποβρύχια καλώδια, τα οποία λειτουργούν σαν δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας, σαν κεντρικές οδικές αρτηρίες του ψηφιακού σύμπαντος. Η Ελλάδα βρίσκεται σε προνομιακή γεωγραφική θέση ώστε να συνδεθεί με αυτό το δίκτυο των ποντισμένων αγωγών στον βυθό της Μεσογείου.

Και γι’ αυτήν ακριβώς τη δυνατότητά της η χώρα μας μπορεί να γίνει ελκυστική ως πεδίο ανάπτυξης επενδύσεων μεγάλης κλίμακας από εταιρείες διαχείρισης data center, ακόμη και να αναδειχθεί σε κυρίαρχο hub στη Νότια Ευρώπη - Εγγύς Ανατολή. Ωστόσο, ο ανταγωνισμός καραδοκεί: Η Πορτογαλία -αν υποτεθεί ότι εξυπηρετεί τον ευρωπαϊκό Νότο και τον μεσογειακό χώρο- αναμένει αύξηση της διάθεσης κτιριακών εγκαταστάσεων για data center κατά 410%.

Η σύγκριση με τη Μασσαλία, την οποία έκανε ο πρωθυπουργός στην εκδήλωση της Lamda Hellix, δεν ήταν τυχαία. Μολονότι το μεγάλο λιμάνι της Γαλλίας στη Μεσόγειο δεν ηγείται στον τομέα των data center, ο καλπάζων ρυθμός προσέλκυσης των σχετικών επενδύσεων θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και στόχο για την Αθήνα. Διότι στη Μασσαλία συντελέστηκε ένα κανονικό αναπτυξιακό θαύμα, καθώς μέσα σε 6-7 χρόνια εγκαταστάθηκαν 12 data center, 363 εταιρείες-πάροχοι υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους, σε διασύνδεση με 12 υποβρύχιους αγωγούς δεδομένων.



Τα κεφάλαια που έχουν επενδυθεί για όλα αυτά είναι της τάξης των 400 εκατ. ευρώ και για ορισμένους θα ήταν δίκαιο αν το αρκτικόλεξο «FLAP» που αναφέρεται στις 4 ευρωπαϊκές πόλεις με το μεγαλύτερο αριθμό data center (Φρανκφούρτη, Λονδίνο, Αμστερνταμ, Παρίσι) να γίνει FLAMP, με την προσθήκη του «M» της Μασσαλίας.

Παρ’ όλα αυτά, η Μασσαλία είναι η δεύτερη ως προς την αγορά data center στη Γαλλία. Το Παρίσι διαθέτει σχεδόν δεκαπλάσια (108), αλλά και πάλι, η θέση που καταλαμβάνει συνολικά η Γαλλία στην κατάταξη των πιο ισχυρών παικτών στο πεδίο των data center είναι μόλις 4η, με 247. Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, προηγείται η Γερμανία με 466 κέντρα αποθήκευσης δεδομένων, εμπρός από τη Βρετανία (449), την Ολλανδία (276) κ.λπ.

Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω, μόλις στην 26η θέση με 12 data center. Στη γεωγραφική γειτονιά μας, η Τουρκία έχει 33 κέντρα και η Βουλγαρία 24. Φυσικά, όλα αυτά δεν αποτελούν παρά ένα μικρό κλάσμα όσων έχει να επιδείξει η υπερδύναμη στο εν λόγω πεδίο, οι ΗΠΑ: Με 2.705 data center, 2.518 παρόχους υπηρεσιών cloud και 73 αγωγούς δεδομένων. Η χαοτική διαφορά με την Κίνα (μόνο 415 κέντρα) λειτουργεί ως προειδοποίηση για το πού θα πρέπει να αναμένεται η επόμενη αναπτυξιακή έκρηξη στα data center.



Microsoft και υποθαλάσσιοι αγωγοί

Επιστρέφοντας στα της ελληνικής αγοράς, η Lamda Hellix κινείται πολύ δυναμικά. Το «Athens 3» θα προστεθεί στα δύο προηγούμενα data center της εταιρείας, η οποία έχει εξαγοραστεί από την αμερικανική Digital Realty, μια εταιρεία με πρωταγωνιστικό ρόλο στο ιδιότυπο real estate των data center παγκοσμίως. Και, βέβαια, η Lamda Hellix ήδη σχεδιάζει το 4ο κέντρο, το οποίο θα φιλοξενηθεί και αυτό στο Athens Data Center Campus, στο Κορωπί.

Ως άμεσος ανταγωνιστής της προβάλλει η Microsoft, η οποία προχωρά στην υλοποίηση της επένδυσης 400 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία 3 data center στην Αττική, ξεκινώντας από το βιομηχανικό πάρκο Σπάτων, σε μια έκταση 85 στρεμμάτων. Για τον σκοπό αυτό έχει συσταθεί μονοπρόσωπη εταιρεία υπό την επωνυμία «Microsoft Operations 4733 Hellas», με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 140 εκατ. ευρώ.

Και μολονότι επικρατεί μυστικοπάθεια γύρω από την πορεία των ελληνικών data center της Microsoft, ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης διαβεβαιώνει ότι η επένδυση προχωρά κανονικά. Ο ίδιος εκφράζει, άλλωστε, την προθυμία της κυβέρνησης να διευκολύνει τέτοιου είδους εγχειρήματα, εισηγούμενος ένα νέο νομοσχέδιο για τις λεγόμενες «εμβληματικές επενδύσεις εξαιρετικής σημασίας» στην Ελλάδα, με κεφάλαια που εισρέουν στη χώρα μας από «διακεκριμένες νομικές οντότητες», όπως τις χαρακτηρίζει ο συντάκτης του νομοσχεδίου - εννοώντας, βέβαια, τους κολοσσούς της ψηφιακής εποχής, όπως τη Microsoft.



Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα προσπαθεί να προλάβει τον συρμό των υποβρύχιων αγωγών, τόσο στον τομέα της μεταφοράς ενέργειας όσο και δεδομένων. Ακόμη και στο σχέδιο Ελλάδα 2.0 και τον προγραμματισμό διάθεσης πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης υπάρχει πρόβλεψη για επενδύσεις σε υποβρύχια καλώδια και οπτικές ίνες υψηλής τεχνολογίας. Μια απλή ματιά στον χάρτη με τις διαδρομές των καλωδίων πιστοποιεί ότι οι εταιρείες του κλάδου μάλλον παρέκαμπταν την πατρίδα μας παρά αξιοποιούσαν τη νευραλγική θέση της στη Μεσόγειο.

Η κατάσταση αυτή φαίνεται να αλλάζει εσχάτως με διάφορες διεθνείς συμφωνίες, αλλά και με την πόντιση του υποβρύχιου καλωδίου «Ionian», ενός αγωγού μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων, ο οποίος θα διασυνδέει απευθείας την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με τη Ρώμη και το Μιλάνο. Το «Ionian», το οποίο σε κάποια τμήματά του θα βρίσκεται σε βάθος πάνω από 1.000 μέτρα μέσα στη θάλασσα, προβλέπεται να είναι έτοιμο και πλήρως λειτουργικό τον Νοέμβριο του 2022.