Η ανάγκη της επίγνωσης των ιστορικών πλαισίων της ανθρώπινης δραστηριότητας, η οποία διαμορφώνει και τον χαρακτήρα του τοπίου φυσικού και τεχνητού σε μια ομαλή συνέχεια μέσα στον χρόνο, είναι επιτακτική.
Κι αυτό επειδή οι επιρροές από τα κέντρα αποφάσεων που δεν γνωρίζουν αισθητικές αρχές, παραδόσεις κλπ, και ιδιαίτερα από οικονομικά συμφέροντα που επιβάλλουν βίαιες μεταβολές στο τοπίο, είναι πιθανόν ζημιογόνες για τον τουρισμό και το φυσικό περιβάλλον.
Σήμερα, ο όρος τοπίο εμφανίζεται εννοιολογικά ευρύς, ώστε να επιτρέπει την σύγκλιση πολλαπλών θεωρήσεων, και να δίνει ελεύθερο πεδίο δράσης σε οποιονδήποτε επιθυμεί να επενδύσει οτιδήποτε. Με άλλα λόγια, το τοπίο δεν συνυπολογίζεται με την αυστηρότητα που απαιτούν οι αισθητικές αρχές, και οι παραβάσεις βρίσκουν εύκολο δρόμο για την επίτευξη ενός εν γένει καταστροφικού έργου.
Οι αισθητικοί παράγοντες του κυκλαδικού τοπίου είναι συγκεκριμένοι και σαφείς ως προς την διατήρηση και συντήρηση των στοιχείων του γεωμορφικού πεδίου και της αρχιτεκτονικής.
Οι αιμασιές ή ξερολιθιές οι οποίες συντηρούνται χιλιάδες χρόνια, και έχουν καθορίσει στο σύνολο ένα μοναδικό τοπίο παγκοσμίου ενδιαφέροντος, σήμερα μπορούν να αναθεωρηθούν με την πρόφαση της αναγκαιότητας παρέμβασης σε θέματα ενέργειας.
Σε πολλές περιοχές γκρεμίζονται για να εξυπηρετηθούν οι εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών, με επιπτώσεις όχι μόνο στην οπτική όχληση, αλλά και στο μικροοικοσύστημα λόγω της συνεχούς σκίασης κάτω από αυτά.
Σε άλλες δε περιπτώσεις ιδιωτικής παρέμβασης οι αυστηροί περιορισμοί δεν τυγχάνουν της ίδιας ευκολίας. Και αυτό δείχνει ως ένα βαθμό τον εμπαιγμό ανάμεσα στις μεγαλοεπενδύσεις που επηρεάζουν τα κέντρα αποφάσεων, και τον ιδιώτη πολίτη που υποτάσσεται στο γράμμα του νόμου.
Οι διανοίξεις δρόμων σε μέγεθος εθνικών οδών για την μεταφορά ανεμογεννητριών, μεταφράζονται σε χιλιάδες στρέμματα αλλοίωσης του φυσικού τοπίου, υποβιβάζοντας τα παραδοσιακά καλντερίμια και τα μονοπάτια του νησιού.
Το ύψος δε των ανεμογεννητριών που ξεπερνούν το νόμιμο ύψος μιας διώροφης κατοικίας, τα υλικά κατασκευής και η εικόνα γενικότερα της κινητής και ακίνητης μορφής των σε μια παρθένα κυκλαδίτικη κορυφογραμμή, αποτελούν το μεγάλο σκάνδαλο στην παραβίαση του νομικού πλαισίου δόμησης, το οποίο εξαιρείται με την πρόφαση του εθνικού συμφέροντος.
Εθνικό συμφέρον όμως δεν αποτελεί η παραχώρηση του δημοσίου και ιδιωτικού πλούτου σε ιδιώτες και η υπερτιμολόγηση του αγαθού της ενέργειας για την υποτιθέμενη μείωση του CO2 στο περιβάλλον. Εθνικό συμφέρον αποτελεί η σχεδόν δωρεάν χρήση του λιγνίτη για την οικονομική ανόρθωση της χώρας που βρίσκεται σε οριακό σημείο κατάρρευσης.
Οι περιβαλλοντικοί όροι που ακροβατούν συνήθως με θεωρήσεις υπερ των ΑΠΕ, δεν προστατεύουν ούτε το περιβάλλον, ούτε το διατηρητέο οικιστικό τοπίο. Επιχειρηματολογούν οριακά με την αυθαιρεσία, ώστε να εξυπηρετήσουν τις αδειοδοτήσεις εγκατάστασης βιομηχανιών ενέργειας.
Οι πυρκαγιές που συμβαίνουν κάθε χρόνο σε περιοχές που έχουν δρομολογηθεί για την εγκατάσταση περιφερειακών πάρκων, οι διανοίξεις δρόμων σε απάτητα σημεία του νησιού, η ίδρυση ΜΚΟ προώθησης των ΑΠΕ, και διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθησίας (LIFE) που δεσμεύουν μεγάλες εκτάσεις με την πρόφαση προστασίας των άγριων πτηνών, συγκλίνουν σε ένα κοινό στόχο, την μεθοδευμένη αλλοίωση του τοπίου η οποία διευκολύνει την μελλοντική αποχαρακτήριση του.
Μέσα στο κλίμα της γενικότερης κρίσης και της εισβολής καινοτόμων ιδεών υπό μορφή μνημονίων χωρίς την ευαισθησία στις παραδόσεις, στην καλαισθησία, στο περιβάλλον και τους εισαγόμενους νόμους που ψηφίζονται κάθε τόσο με την έννοια του κατεπείγοντος για λόγους εθνικής σημασίας, ο ρόλος των πολιτών και των αρχών είναι καθοριστικός για το μέλλον του τόπου και των επαγγελμάτων που ολοένα διολισθαίνουν στην αβεβαιότητα της νέας εποχής που προετοιμάζουν έντεχνα και μεθοδικά οι αγορές.
Τα δημοτικά συμβούλια τα οποία αποτελούνται από πολίτες εκλεγμένους, αλλά και οι δήμαρχοι, υποχρεούνται να συνυπολογίζουν με αυστηρότητα και πλήρη γνώση των πεπραγμένων, όλες τις παραμέτρους μόνο για το τοπικό συμφέρον. Διαφορετικά η συνεχής υποταγή στις αυθαιρεσίες και οι παραβάσεις των συμφερόντων που ελέγχουν την εξουσία, καθιστούν τους θεσμούς άχρηστους, υπονομεύοντας και την δημοκρατία και το κοινό αίσθημα.
Κίμων Μανέτας
Εικαστικός ΑΣΚΤ
Γλύπτης
Μέλος του μητρώου
