«Όλα είναι κλειστά από τη στιγμή που η πανδημία έθεσε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στις 18 Μαρτίου», δηλώνει ο Bruno Gomes, ξενοδόχος στην πόλη Πόρτο της Πορτογαλίας. Το 2010 είχε χάσει τη δουλειά του ως σχεδιαστής και είχε στήσει επιχείρηση με περιηγήσεις στην Λισαβόνα και το Πόρτο. Και τότε είχε ζήσει την πρωτοφανή οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα του.
Από τις αρχές Μαρτίου, το σύνολο των κρατήσεων για την Ανοιξη ακυρώθηκαν. Η επιχείρησή του πρέπει να επιστρέψει τις προκαταβολές εκατομμυρίων των πελατών του. Κι όλα αυτά ενώ η καλοκαιρινή περίοδος προμηνύεται χειρότερη.
Ανησυχητική η κατάσταση
Στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία εκφράζονται οι ίδιες ανησυχίες και αγωνίες. Την Δευτέρα 27 Απριλίου, οι χώρες του Νότου της Ευρώπης έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου κατά τη διάρκεια του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το οποίο συνήλθε για τα θέματα τουρισμού. Ολοι ζήτησαν μια ισχυρή στήριξη στον τομέα, ενώ ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ, Τιερί Μπρετόν, ζήτησε ένα «Σχέδιο Μάρσαλ» υπέρ του κλάδου. Και πράγματι, ο τουρισμός έχει χτυπηθεί περισσότερο από όλους.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι απώλειες εισοδημάτων θα είναι της τάξης του 50% για τα ξενοδοχεία το 2020, στο 70% για τα πρακτορεία τουρισμού, και στο 90% για τις αεροπορικές εταιρείες και τις κρουαζιέρες. Μόνο τον μήνα Μάρτιο, εκτιμούν οι οικονομολόγοι της τράπεζας UBS, οι εισπράξεις κατέρρευσαν κατά 68% στην Ευρώπη, η οποία εκπροσωπεί το ήμισυ της παγκόσμιας αγοράς τουρισμού. Ειδικά στην Ιταλία έπεσαν κατά 95%, στην Ισπανία κατά 77%, στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία κατά 70%.
«Η πτώση είναι εξαιρετικά οδυνηρή για τη Νότια Ευρώπη, όπου ο τομέας του τουρισμού εκπροσωπεί μερίδα πλούτου και εργασίας σημαντικότερες από τον Βορρά», αναφέρει η Nadia Gharbi, οικονομολόγος της Pictet AM. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα ο τουρισμός εκπροσωπεί το 13,1% του ΑΕΠ της Ιταλίας, το 14,9% του ΑΕΠ Ισπανίας, το 17,8% του ΑΕΠ Πορτογαλίας, το 20,2% του ΑΕΠ Ελλάδας, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ενωση εκπροσωπεί το 10% του ΑΕΠ και το 9% του ΑΕΠ Γαλλίας.
Ηδη το 2010, την ώρα της κρίσης χρέους, η Αθήνα και η Λισαβόνα αναγκάστηκαν να ζητήσουν τη βοήθεια των ευρωπαίων εταίρων τους και του ΔΝΤ, οι οποίοι τους παραχώρησαν δάνεια με αντάλλαγμα οδυνηρές μεταρρυθμίσεις. Η Ιταλία βυθίστηκε σε οικονομική στασιμότητα, ενώ η Ισπανία, η οποία επλήγη από την φούσκα των ακινήτων, αναγκάστηκε να επιβάλλει πολιτικές λιτότητας. Αλλά από το 2015, αυτές οι οικονομίες ανέκαμψαν μερικώς χάρη στην άνοδο του τουρισμού, σημειώνει ο Jésus Castillo, οικονομολόγος της Natixis. «Επωφελήθηκαν, κυρίως, από την επιστροφή των τουριστών που απέφευγαν πλέον την Βόρεια Αφρική, για λόγους ασφάλειας».
Το απόλυτο σκοτάδι
Το 2018, ο τουριστικός τομέας έφερε 16 δις επιπλέον στα ταμεία της Πορτογαλίας, δηλαδή το διπλό από το 2010. Χάρη σε αυτά τα χρήματα, η Λισαβόνα και το Πόρτο ανακαίνισαν το κέντρο των πόλεων. Στην Ελλάδα, ο αριθμός των τουριστών αυξήθηκε στα 24 εκατομμύρια το 2015, ενώ το 2019 ξεπέρασε τα 30 εκατομμύρια, βοηθώντας την αναδιάταξη της χώρας.
«Στη διάρκεια της κρίσης του 2008, το εισόδημα των Ελλήνων ήταν πολύ χαμηλό. Εδώ και δύο-τρία χρόνια έχουμε μια ανάπτυξη χάρη στον τουρισμό και στην αύξηση του εισοδήματος των Ελλήνων, οι οποίοι άρχισαν ξανά να βγαίνουν τα σαββατοκύριακα», δηλώνει στην Le Monde ο Εκτορας Μποτρίνι, ιδιοκτήτης δύο εστιατορίων στην Αθήνα και στην Κέρκυρα, εκ των οποίων το ένα έχει αστέρι Μισελέν. Ανησυχεί για το μέλλον του και για το μέλλον των εξήντα εργαζομένων του: «Τώρα είμαστε στο απόλυτο σκοτάδι. Δεν ξέρουμε τι μας περιμένει».
Θα ανοίξουν τα σύνορα της ΕΕ πριν το καλοκαίρι; Τα αεροπλάνα θα πετούν ξανά; Πώς θα εφαρμοστούν τα μέτρα με τις αποστάσεις στις παραλίες; Απέναντι στις αβεβαιότητες, και ενώ οι χώρες ετοιμάζονται να άρουν σιγά σιγά τα μέτρα περιορισμού, οι εκπρόσωποι του τουριστικού τομέα αναμένουν μια πραγματική καταστροφή. Και την απώλεια του έτους 2020. «Πάνω από 2,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας απειλούνται», αναφέρει ο Gabriel Escarrer, πρόεδρος της ένωσης Exceltur, στην οποία συμμετέχουν οι κύριοι τουριστικοί πράκτορες της Ισπανίας, σε μια συνέντευξη τύπου στις 22 Απριλίου.
Στην Ιταλία, όπου τα εστιατόρια και τα καφέ θα ανοίξουν ξανά την 1η Ιουνίου, η επαγγελματική ένωση του τομέα, η Confturismo, εκτιμά ότι οι απώλειες θα ξεπεράσουν τα 200 δις ευρώ. Η Ιταλία έχασε ήδη 30 εκατομμύρια τουρίστες μεταξύ Μαρτίου και Μαίου 2020.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Στην Ελλάδα, πάνω από 45 000 θέσεις εργασίας απειλούνται στα ξενοδοχεία, όπως προβλέπει η ένωση ξενοδόχων της χώρας. «Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, πολλά εστιατόρια απειλούνται με λουκέτο και δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδα», αναφέρει ο σεφ Εκτορας Μποτρίνι. Σύμφωνα με τον Γιάννη Ρέτσο, πρόεδρο της Ομοσπονδίας Τουριστικών Επιχειρήσεων Ελλάδας, οι εισπράξεις από τον τουρισμό ανήλθαν στα 18 δις το 2019. «Τους πρώτους μήνες του 2020, οι εισπράξεις ήταν μόνο 1,7 δις ευρώ», λέει.
Το ίδιο απαισιόδοξη είναι η πρόβλεψη και για την Λισαβόνα. «Τον Απρίλιο, πάνω από 90% των επιχειρήσεων θα εισπράξουν μηδέν ευρώ», δηλώνει ο Francisco Calheiros, πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Τουρισμού της Πορτογαλίας. Απέναντι σε αυτή την βίαιη πτώση, είναι αδύνατο να πληρωθούν μισθοί, προμηθευτές, φόροι και δάνεια.
Παντού, τα καταστήματα οργανώνονται προσπαθώντας να επιβιώσουν περιμένοντας καλύτερες ημέρες. Ορισμένοι επιχειρούν το ντελίβερι για να μειώσουν τη χασούρα. Ο Gregg Hupert, επικεφαλής σε δύο εστιατόρια Boa Bao, στην Λισαβόνα και στο Πόρτο, ξεκίνησε το ντελίβερι. «Μας δίνει μια ανάσα οξυγόνου», ομολογεί. Στο Πόρτο, η Karina Couto επωφελείται από την καραντίνα για να κάνει ανακαίνιση στους ξενώνες της και να καθαρίσει τα 14 δωμάτια, περιμένοντας να ξανανοίξει. Οι δύο εργαζόμενοί της βρίσκονται σε μερική ανεργία. Η ίδια, ο πατέρας της, οι διευθυντές της, δεν έχουν πλέον εισοδήματα. «Εχουμε μεγάλη αγωνία. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα λήξει στις 2 Μαίου, αλλά τα ξενοδοχεία όπως το δικό μας δεν πρόκειται να συνέλθουν άμεσα», δηλώνει.
Για να μειώσουν τις απώλειες και να περισώσουν την καλοκαιρινή περίοδο, οι Ισπανοί τουρ οπερέιτορς ελπίζουν στο κύμα εσωτερικού τουρισμού, ειδικά αν τα σύνορα αργήσουν να ανοίξουν. «Ο εθνικός τουρισμός θα ξεκινήσει άμεσα, ο διεθνής θα είναι πιο δύσκολος», δήλωσε ο σοσιαλιστής Ισπανός υπουργός Τουρισμού, Reyes Maroto. «Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτό θα είναι αρκετό. Ο αριθμός των Ισπανών που πηγαίνουν διακοπές κάθε χρόνο είναι πολύ μικρότερος από τους ξένους τουρίστες που έρχονται στην Ισπανία».
Το στοίχημα μοιάζει δύσκολο και στην Ιταλία, όπου ο πρωθυπουργός Τζιουζέπε Κόντε κάλεσε τους πολίτες να πάνε διακοπές εντός της χώρας. Το 60% των Ιταλών περνούν διακοπές εντός της χώρας και οι επαγγελματίες του χώρου ελπίζουν ότι ο αριθμός θα ανέβει στο 80% το 2019. «Θα πάμε στη θάλασσα φέτος το καλοκαίρι» υποσχέθηκε η αναπληρώτρια υπουργός Τουρισμού της Ιταλίας Lorenza Bonaccorsi. Τα μέτρα παραμένουν δρακόντια, η απόσταση ανάμεσα στις ξαπλώστρες καθορισμένη, ενώ οι ώρες προσέλευσης στην παραλία ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και τα προβλήματα υγείας.
Το χαρτί της ασφαλείας
«Στην Πορτογαλία στοιχηματίζουμε εν πρώτοις στην αγορά της saudade [νοσταλγίας], δηλαδή στους Πορτογάλους που ζουν στο εξωτερικό, ειδικά στη Γαλλία, και έρχονται συχνά στη χώρα», αναφέρει ο João Fernandes, πρόεδρος του οργανισμού Τουρισμού της Algarve. Είναι πεπεισμένος ότι η Πορτογαλία, η οποία κατόρθωσε να αναχαιτίσει την επιδημία του κορωνοϊού πιο γρήγορα από την Ισπανία και την Ιταλία, θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους τουρίστες από άποψη ασφάλειας.
Αλλά και η Ελλάδα υπολογίζει σε αυτό για για προσελκύσει τουρίστες. Σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη, ένα σύστημα «διαβατηρίου καλής υγείας» θα διανέμεται στους ταξιδιώτες που είναι αρνητικοί στον κορωνοϊό, μόλις ξεκινούν από το αεροδρόμιο της χώρας τους, ενώ τα ξενοδοχεία θα ανοίξουν στα τέλη Ιουνίου. Στο μεταξύ, περιμένοντας ένα υποτιθέμενο τουριστικό κύμα, η Ελλάδα στήριξε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με μείωση ενοικίου, πάγωμα των δόσεων ή επιδότηση της ανεργίας. Στην Ισπανία, οι τουριστικοί πράκτορες ζητούν πάγωμα των δόσεων σε εφορία και τράπεζες, ώσπου να αρχίσουν ξανά οι εισπράξεις.
Την Δευτέρα, 27 Απριλίου, οι τέσσερις αυτές χώρες, στις οποίες προστέθηκαν η Γαλλία, η Μάλτα, η Κύπρος, η Βουλγαρία και η Ρουμανία κάλεσαν τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες-μέλη να συνεργαστούν για την υιοθέτηση κοινών κανόνων στην κυκλοφορία των πολιτών. Διότι φοβούνται ότι μια άναρχη άρση των περιοριστικών μέτρων θα βλάψει τον τουριστικό τομέα και θα αυξήσει τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των τουριστικών προορισμών. Η Κομισιόν δεσμεύτηκε να αποκαλύψει τις προτάσεις της πριν το καλοκαίρι, για να αποτρέψει αυτά τα ενδεχόμενα.
iefimerida.gr
Μέλος του μητρώου
