Τουριστικό χωριό – γίγας εγκρίθηκε στην Αστυπάλαια

Το πράσινο φως για δημιουργία ενός τουριστικού χωριού με βίλες και ξενοδοχεία στην Αστυπάλαια, που θα ξεπερνά σε έκταση τους δύο μεγαλύτερους οικισμούς του νησιού, έδωσε μέσα στο καλοκαίρι το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). Η τεράστια κλίμακα και η επίδρασή της σε ένα γενικά «διατηρημένο» νησί δεν είναι το μόνο πρόβλημα της συγκεκριμένης επένδυσης, καθώς με το ειδικό πολεοδομικό πλαίσιο που θα περιβληθεί το εγχείρημα, η δόμηση θα είναι τριπλάσια από την επιτρεπόμενη σήμερα, κατά παράβαση του προεδρικού διατάγματος προστασίας του νησιού. Το δημοτικό συμβούλιο του νησιού έχει εκφράσει την αντίρρησή του, η οποία αγνοήθηκε.

Η επενδυτική πρόταση, την ύπαρξη της οποίας αποκάλυψε η «Κ» τον Μάρτιο («Μέγα πρότζεκτ 2.000 στρεμμάτων στην Αστυπάλαια», 12.3.24) αφορά περιοχή 1.977 στρεμμάτων στη θέση Βίγλα, κοντά στο λιμάνι Αγίου Ανδρέα (το δεύτερο λιμάνι του νησιού, νοητά πίσω από τον λόφο όπου βρίσκεται η Χώρα). Η επένδυση προωθείται μέσω Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), ενός πλαισίου-ομπρέλας που τροποποιεί τους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης (δηλαδή ό,τι ισχύει πολεοδομικά για τους υπόλοιπους) σε μια περιοχή.

Το χρονικό
Τον Οκτώβριο του 2023, η εταιρεία ZONIRO υπέβαλε αίτημα στο Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) για προέγκριση του ΕΠΣ, μια προαιρετική διαδικασία. Το αίτημα συμπίπτει με την περίοδο κατά την οποία έχει ξεκινήσει η εκπόνηση του πολεοδομικού σχεδίου της Αστυπάλαιας και, εφόσον η προέγκριση δοθεί, οι μελετητές θα είναι υποχρεωμένοι να λάβουν ως δεδομένη την επένδυση και να τροποποιήσουν αναλόγως τον σχεδιασμό του υπόλοιπου νησιού.

Μετά τις δύο επικαιροποιήσεις, η πρόταση εξετάστηκε από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ τον Ιούλιο. Ο Δήμος Αστυπάλαιας ζήτησε να παρέμβει στη συνεδρίαση του οργάνου, όπερ και επετράπη. «Με άφησαν να μπω στη συνεδρίαση, να καταθέσω τα επιχειρήματα του δήμου και να φύγω, αλλά δεν μου επέτρεψαν να παρακολουθήσω τη συζήτηση ή να έχω πρόσβαση στις μελέτες που κατέθεσε ο επενδυτής», λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Αστυπάλαιας Νίκος Κομηνέας. Σύμφωνα με την εισήγηση της (αρμόδιας σε αυτές τις περιπτώσεις) Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού του υπουργείου Περιβάλλοντος:

Η δόμηση θα είναι τριπλάσια από την επιτρεπόμενη – Προβληματίζει η τεράστια κλίμακα και η επίδρασή της σε ένα γενικά «διατηρημένο» νησί.

• Η έκταση την οποία αφορά η επένδυση είναι 1.977 στρέμματα, φερόμενης ιδιοκτησίας της εταιρείας «Αγρελίδι Ακίνητα». Η έκταση δεν είναι ενιαία: αποτελείται από πέντε ακίνητα, η ακριβής έκταση των οποίων δεν αναφέρεται στην εισήγηση της υπηρεσίας (μόνο ότι αποτελείται από δύο ενότητες, 1.903 στρεμμάτων και 73 στρεμμάτων). Το δε ειδικό πολεοδομικό σχέδιο θα καλύπτει και ακόμη 95 στρέμματα που παρεμβάλλονται μεταξύ των δύο ενοτήτων (δηλαδή, οι δύο ενότητες της «Αγρελίδι Ακίνητα» δεν βρίσκονται σε επαφή) και ανήκουν σε άλλους ιδιοκτήτες, που δεν συμμετέχουν στο επενδυτικό σχέδιο, αλλά η γη τους θα αποκτήσει χρήσεις γης με βάση το ΕΠΣ, άγνωστο σε ποια κατεύθυνση (υπενθυμίζεται πως σε μεγάλη τουριστική επένδυση στην Ερμιονίδα, που υλοποιήθηκε μέσω ΕΣΧΑΣΕ, οι «εγκλωβισμένες» στην τουριστική επένδυση εκτάσεις άλλων ιδιοκτητών χαρακτηρίστηκαν από το πολεοδομικό σχέδιο αδόμητες).
• Το επενδυτικό σχέδιο αφορά τη δημιουργία δύο τουριστικών χωριών (σύνθετα τουριστικά καταλύματα) με βίλες προς πώληση ή μίσθωση και δύο ξενοδοχεία. Προς το παρόν, στο σχέδιο δεν γίνεται συγκεκριμένη αναφορά, σύμφωνα με τον κ. Κομηνέα, ωστόσο αφορά την ανέγερση περίπου 250 βιλών. Η συνολική δόμηση υπολογίζεται σε 21.000 τ.μ.

Τα προβλήματα
Το προτεινόμενο σχέδιο αντιμετωπίζει πλήθος προβλημάτων, με κυριότερο ότι έρχεται σε αντίθεση με το προεδρικό διάταγμα του 2002 για την προστασία 25 μικρών νησιών του Αιγαίου (ΦΕΚ 402Δ). Σύμφωνα με το διάταγμα, η μέγιστη δόμηση ανά ακίνητο για τουριστικές χρήσεις ανέρχεται σε 1.500 τ.μ. – με άλλα λόγια, αν υποθέσουμε ότι και τα πέντε οικόπεδα ήταν οικοδομήσιμα και είχαν την απαιτούμενη αρτιότητα (το σχέδιο, όπως προαναφέρθηκε, δεν τα αναφέρει χωριστά), τότε η ανώτατη επιτρεπόμενη δόμηση θα ήταν συνολικά 7.500 τ.μ. και όχι 21.000 τ.μ. Ολα αυτά αν κάποιο από τα οικόπεδα δεν είναι «τυφλό», δηλαδή έχει πρόσωπο σε αναγνωρισμένη οδό (το οποίο συνεπάγεται την οικοδομησιμότητα).

Η εισήγηση της υπηρεσίας του ΥΠΕΝ ξεπερνά το ζήτημα του προεδρικού διατάγματος, αναφέροντας ότι το διάταγμα «δεν αποτελεί πολεοδομικό σχεδιασμό πρώτου επιπέδου […] ενώ, αντίθετα, το ΕΠΣ αποτελεί σχεδιασμό πρώτου επιπέδου, υπόκειται σε στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση και βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια τα οποία δύναται να τροποποιεί». Εκτιμά πως ο προτεινόμενος σχεδιασμός «έχει αρκετά ήπια ένταση σε σχέση με το μέγεθος της ιδιοκτησίας, ως εκ τούτου δεν δημιουργεί ασυμβατότητες και συγκρούσεις». Η «Κ» ζήτησε τη θέση του προέδρου του ΚΕΣΥΠΟΘΑ, γενικού γραμματέα Αστικού Σχεδιασμού Ευθύμη Μπακογιάννη, όμως, δεν υπήρξε ανταπόκριση. Ούτε με κάποιον εκπρόσωπο της εταιρείας ZONIRO στάθηκε εφικτή η επικοινωνία.

Ελλάδα δύο ταχυτήτων στον τουρισμό
«Κατ’ αρχάς, η επένδυση αυτή είναι εντελώς ασύμβατη με τον χαρακτήρα του νησιού και το βιώσιμο μοντέλο τουριστικής του ανάπτυξης», εκτιμά ο δήμαρχος Αστυπάλαιας, Νίκος Κομηνέας. «Το είδος της δόμησης που προτείνεται, δηλαδή διάσπαρτες βίλες σε μεγάλα οικόπεδα, είναι άσχετο με τη μορφολογία των οικισμών μας. Επιπλέον, το μέγεθος της επένδυσης θα μας δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις υποδομές, όπως οι δρόμοι, η παροχή νερού, τα λύματα, ο φωτισμός, η καθαριότητα. Αν κάποιος θέλει να επενδύσει τουριστικά, οι οικισμοί του νησιού έχουν μεγάλο, ήδη εγκεκριμένο περιθώριο επέκτασης». Ερωτώμενος αν θα προσβάλει στο ΣτΕ τυχόν έγκριση της επένδυσης από το ΥΠΕΝ, ο κ. Κομηνέας απαντά αρνητικά. «Οχι σε αυτή τη φάση, αλλά κατά την εξέταση του πολεοδομικού σχεδίου για όλο το νησί, εφόσον το ενσωματώνει», αναφέρει.