Τι κάνει ένα μεγάλο όρνιο όταν διψάει και χρειάζεται νερό για να ζήσει; Στην Κρήτη προσγειώνεται στον αυτοκινητόδρομο και ελπίζει στην καλοσύνη των ξένων που το ποτίζουν με μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού ή κάποιο μπιτόνι.
Στις Κυκλάδες όμως τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα.
Διάσωση διψασμένου όρνιου στην Κρήτη.
Στις Κυκλάδες τα βαριά πουλιά με τα τεράστια φτερά ξεγελιούνται και αναζητούν νερό στη θάλασσα. Εκεί τα φτερά τους βρέχονται, βαραίνουν, και συχνά τα όρνια πνίγονται.
Διάσωση όρνιου
Τώρα ο Μάριος Φούρναρης από τον Σύλλογο Προστασίας και Περίθαλψης Άγριων Ζώων «Αλκυόνη» στην Πάρο και ο πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου Γιάννης Ορφανός έχουν ανάγκη να δημιουργήσουν μία μόνιμη δομή για να περιθάλπουν τα όρνια που κινδυνεύουν από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και την ανομβρία.
Αναζητώντας νερό
Τα όρνια (Gyps fulvus), γνωστά στην τοπική διάλεκτο της Νάξου ως «σκανιάδες», αποτελούν σημαντικό κρίκο της τροφικής αλυσίδας. Καθώς τρέφονται αποκλειστικά με νεκρά ζώα, λειτουργούν ως «καθαριστές της φύσης» αποτρέποντας ασθένειες.
Πρώτη φορά για όρνια που βουτούν απελπισμένα στη θάλασσα είχε μιλήσει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» πέρυσι τέτοιο καιρό ο Γιάννης Ορφανός σε συνάντηση γνωριμίας που είχαμε στο γραφείο του στη Νάξο. Τότε φιλοξενούσε εννιά πουλιά, το ένα από τη Σερβία. Στη «μικρή Κρήτη», όπως είναι γνωστή – μάλλον όχι άδικα – στους υπόλοιπους Κυκλαδίτες η Νάξος, τα όρνια έβρισκαν μέχρι πρότινος λόγω της αυξημένης κτηνοτροφίας αρκετό φαΐ, κουφάρια ζώων, αλλά και νερό στις απόκρημνες πλαγιές των βουνών.
Όμως το Νότιο Αιγαίο είναι από τις περιοχές της Ελλάδας που έχει πληγεί περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Είδη με αυξημένες ανάγκες σε πόσιμο νερό, όπως τα όρνια, από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο υποφέρουν πλέον από την αυξημένη θερμοκρασία και την παρατεταμένη ξηρασία που βιώνουν οι Κυκλάδες.
«Αντιμετωπίζουμε τα τελευταία δέκα χρόνια ένα πρωτοφανές πρόβλημα. Όλο και περισσότερα όρνια που αναζητούν νερό, στην απελπισία τους βουτούν στη θάλασσα» μας λέει ο Ορφανός. Εάν δεν βοηθηθούν να βγουν στη στεριά, μέσα σε λίγα λεπτά θα βουλιάξουν και θα πνιγούν. Ακόμα κι αν τα βοηθήσει κάποιος να βγουν στην στεριά, χρειάζονται προσεκτικό ξέπλυμα αλλιώς το αλάτι θα διεισδύσει μέσω του δέρματος στον οργανισμό τους και θα κινδυνέψουν να πεθάνουν από δηλητηρίαση.
Είναι από τα πιο συγκλονιστικά πράγματα που έχω ακούσει τελευταία στη Νάξο.
Όρνια υπό περίθαλψη στη Νάξο.
Τον Μάριο Φούρναρη τον γνώρισα στην Πάρο από την Κατερίνα Λομβαρδέα, εκείνη με πήγε για πρώτη φορά στις εγκαταστάσεις της Αλκυόνης. Αυτό το νοσοκομείο πουλιών έχει δημιουργηθεί με πολλή εθελοντική δουλειά σε γη της Μονής Λογγοβάρδας στις Καμάρες. Εκεί είδα από κοντά με πόση τρέλα και αφοσίωση ο Μάριος και οι συνεργάτες του εργάζονται για να αποκαταστήσουν την υγεία πουλιών που έχουν τραυματιστεί από τα «θαύματα του πολιτισμού» (κολώνες, σκάγια και ορισμένα βάρβαρα έθιμα) για να μπορούν και πάλι να πετούν ελεύθερα. Εκείνη τη μέρα έδωσε στα παιδιά μου ένα κουτί με έναν τραυματισμένο γλάρο και τους ανέθεσε να τον απελευθερώσουν. Το πόδι του είχε γειάνει και μπορούσε πια να επιστρέψει στη θάλασσα.
Όρνιο υπό περίθαλψη στην Πάρο.
Ανάγκη για υποδομές
Το περασμένο Σάββατο ο Μάριος Φούρναρης μας ενημέρωσε για πέντε «νέους πελάτες» που έφτασαν αναπάντεχα στην Αλκυόνη. Άλλα πέντε όρνια φιλοξενεί ο Ορφανός στη Νάξο. Και μόνο ο αριθμός 10 δείχνει πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα σε ένα σημείο του Αιγαίου που αποτελεί πέρασμα για τα πουλιά.
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, τα όρνια που διασώζονται πρέπει να κρατηθούν στην αιχμαλωσία για τουλάχιστον έξι μήνες πριν την επανένταξη – τα περισσότερα πουλιά που περιθάλπονται αυτήν την στιγμή στην Πάρο και τη Νάξο θα απελευθερωθούν την Άνοιξη του 2025 στην Κρήτη και τη Νάξο καθώς από εκεί ξεκίνησαν διψασμένα για να αναζητήσουν νερό στο στενό της Παροναξίας ή στην Ηρακλειά, όπου πριν λίγο καιρό ένα από αυτά πνίγηκε.
«Ο αριθμός των όρνιων που φιλοξενούμε ανεβαίνει συνέχεια. Είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε μια δομή όπου θα μπορούμε να τα περιθάλπτουμε» εξηγεί ο Φούρναρης. Οι δύο οργανισμοί που συνεργάζονται θέλουν να συγκεντρώσουν χορηγίες 50.000 ευρώ για δύο – ειδικά για όρνια – μεγάλα κλουβιά, ένα στην Πάρο και έναν στη Νάξο. «Σήμερα όλοι οι μεγάλοι κλωβοί εκγύμνασης των μεγαλόσωμων αρπακτικών έχουν καταληφθεί από τα όρνια, απορροφώντας πόρους που χρειάζονται άλλα πουλιά» λέει ο Γιάννης Ορφανός. «Επιπλέον, με την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής αναμένουμε τα επόμενα χρόνια σταθερή ροή υποδοχής πουλιών σε κίνδυνο».
Πιστέψτε με, δεν υπάρχει πιο δραματική εικονογράφηση της έλλειψης νερού στα νησιά από ένα διψασμένο όρνιο.
Κεντρική εικόνα: Απελευθέρωση όρνιου.
Τάσος Τέλλογλου sustainablecyclades.gr
Μέλος του μητρώου
